نیاز عاطفی کودک | نیازهای عاطفی کودکان چیست؟

۰ 265 خواندن این مطلب 7 دقیقه زمان میبرد

نکات تربیتی کودکان ، نیازهای روانی کودک در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

نیازهای کودکان ، نیاز عاطفی کودک

مهم ترین نیازهای عاطفی کودک چیست؟

مهم ترین نیازهای عاطفی کودک

تمام پدیده ها محدود، نیازمند و وابسته اند و درجه این نیازها در ظرفیت ها متفاوت می شود؛ و هر چه رشد و کمال انسان بیشتر شود، این نیازها کاهش می یابد ولی این نیازها و غرایز تمام شدنی نیستند. در این میان، کودکان و نوجوانان بیش از بزرگ ترها نیازمندند و بدون دیگران قادر به رفع نیازهای طبیعی و عاطفی خویش نیستند. نیازهای کودکان و نوجوانان، تنها در قلمرو نیازهای مادی، همانند غذا، پوشاک و مسکن محدود نمی شود؛ هریک نیازهای طبیعی درونی و بیرونی انسان، بخشی از زندگی را در برمی گیرد که کامل کننده نیازهای انسانی است.

از جمله نیازهای روانی که ارتباط نزدیکی با شخصیت بیرونی انسان دارد و تأثیرات آن در رفتار افراد و به خصوص کودکان و نوجوانان ملموس است، نیازهای عاطفی و احساسی و روانی است که در رشد و تعالی جنبه های فیزیکی و روانی وجود انسان بسیار اثربخش است و اگر به آن توجه جدی نشود، ممکن است کودکان و نوجوانان به ناهنجاری های اجتماعی، افسردگی، خلاء شخصیت، فرار از خانه و … دچار آیند. چنین فرزندانی، چون زمینه های تربیتی خود را از دست می دهند یا دچار نقصان شخصیت می شوند، به جامعه و نیازهای آموزشی آسیب هایی می رسانند. در این مطلب به چند نمونه از نیازهای عاطفی کودکان اشاره شده است.

نیاز به محبت

به اعتقاد بسیاری از روانشناسان مهم ترین نیاز عاطفی و روانی کودک در محیط خانواده، مهر و محبت و توجه و احترام است. به طوری که کمبودهای عاطفی، صدمات جبران ناپذیری را به آینده کودکان وارد می سازد. کودک باید احساس کند که دیگران او را دوست دارند و همان طوری که هست او را می پذیرند چرا که این احساس کودک، باعث حس ارزشمند بودن در وی می شود و به این طریق حس ایمنی و نیاز عاطفی کودک ارضا می گردد.

حضرت امام علی(ع) در باب احترام به کودکان می فرمایند: «وارحَمْ مِن اهلِکَ الصَّغیر وَ وَقّر مِنْهُم الْکَبیر؛۴ در خانواده خود با کودکان مهربان باش و بزرگترها را احترام کن.»

نیاز به احترام

همه انسان‌ها از جمله کودکان نیاز دارند تا محترم شمارده شوند. برای داشتن رفتار و رابطه‌ای مبتنی بر احترام با فرزندتان باید تلاش کنید تا به اندازه کافی به او توجه کنید و احترامی معقول را در ابعاد مختلف رابطه‌تان به کار بگیرید. اگر می‌خواهید که فرزندتان احساس محترم بودن را تجربه کند و خود هم به دیگران احترام بگذارد باید علاوه بر اینکه به او احترام می‌گذارید در روابط خود با افراد دیگر هم این احترام را نشان بدهید.

برای ایجاد احترام در فضای منزل باید از فریاد زدن، پرخاشگری، صحبت کردن با طعنه و تحقیر کردن بپرهیزید. بی‌حوصلگی و عصبانیت هم از جمله رفتارهای نامناسبی هستند که باعث می‌شوند کودک چیزی درباره احترام و محترم بودن در زندگی یاد نگیرد. از جمله اقداماتی که باید برای جاری کردن احترام در روابط خانوادگی خود به کار بگیرید، گوش دادن موثر به جای پرحرفی، پرهیز از دروغ گفتن، استفاده از کلمات مودبانه مانند لطفا و خواهش می‌کنم و…، فرمان ندادن به کودک است. یکی دیگر از مهم‌ترین نکاتی که باید در این زمینه رعایت کنید، این است که اگر اشتباهی از شما سر زد، آن را قبول کنید و به فرزندتان نشان دهید که باید برای خود و دیگران ارزش قائل باشد و پای کاری که می‌کند بایستد.

نیاز به پذیرفته‌ شدن

کودکان مانند بزرگسالان نیاز به پذیرفته‌شدن دارند. نباید والدین را نماینده آنها بدانید. هر کودکی نیازها، خواسته‌ها، آرزوها، احساسات و عقاید متفاوتی دارد که باید به هر یک از اینها توجه شود. باید به طور مستقل از کودک درباره عقایدش سوال کنید و آنها را بپذیرید. نه به این معنا که هر چه می‌گوید، قبول کنید. بلکه به معنای اینکه قبول کنید که او برای خود به طور مستقل از هر کس دیگری دارای عقیده و فکر است.

تحقیق در مورد نیازهای اساسی یک نوجوان

بسیاری از افراد، فکر می‌کنند که کودکان به دلیل سن کمی که دارند، حق اظهار نظر ندارند یا نباید آنچه را می‌خواهند و می‌گویند کاملا جدی گرفت. چنین دید اشتباهی باعث می‌شود تا کودک سرخورده شود و عقده‌های مختلفی در وجودش شکل بگیرد. همه دوست دارند که نظرات‌شان شنیده شود و استقلال روحی و فکری‌شان از سمت دیگران پذیرفته شود. پس کودکان را دست‌کم نگیرید و به دید فردی کاملا مستفل و منحصربفرد به آنها نگاه کنید.

نیاز به بازی های گروهی

بازی و سرگرمی برای کودکان و نوجوانان یک خصیصه طبیعی به حساب می آید و زمینه رشد جسمانی و روانی آنها را فراهم می کند وقتی کودک در بازی های گروهی شرکت می جوید، روحیه تعادل و خویشتنداری او تقویت می شود و از تجربیات و لیاقت دیگران استفاده می کند و بر توانایی های شخصی خویش می افزاید. حضور بزرگترها ـ هرچند به مدت محدود ـ در این بازی ها، بها دادن به شخصیت کودک به حساب می آید. برخی از بازی های خوب ممکن است باعث انتقال برخی از رفتارهای پسندیده و مسائل تربیتی شود.

مهمترین نیاز عاطفی و روانی کودک در محیط خانواده

مهمترین نیاز عاطفی و روانی کودک در محیط خانواده، مهر و محبت، و توجه و احترام است. کمبودهای عاطفی کودکان، صدمات جبران ناپذیری به آینده آنان وارد می‌‏سازد. کودک باید احساس کند که او را دوست دارند و همان طوری که هست او را قبول دارند این احساس کودک، باعث حس خودارزشی او می‏‌شود و از طرفی حس ایمنی و نیاز عاطفی کودک ارضا می‏‌گردد. تحقیقات نشان می‏‌دهد که ریشه بسیاری از ناسازگاری‏‌های دوران جوانی و بزرگسالی از دوران کودکی آنان نشأت می‏‌گیرد. اگر پدر و مادر بتوانند با رفتار و کردار خویش، نیازمندی‏‌های عاطفی کودکان خود را برآورند، مسلما در بزرگسالی از شخصیت سالمی برخوردار می‏‌شوند. اشخاصی که در کودکی، در محیط خانواده از والدین خود طعم محبّت را نچشیده‌‏اند، بخصوص محبّت مادر را، در بزرگسالی از شخصیت سالمی برخوردار نمی‏‌شوند و به گروه‏‌های بزهکار گرایش پیدا می‏‌کنند و بیماری‏‌های روانی بیشتر در میان آنان گسترش پیدا می‏‌کند.

به همین دلیل است که پیامبر بزرگ اسلام (صلّی الله علیه و آله) می‏‌فرمایند: «و قرّوا کبارکُم و ارحَموا صِغارَکُمْ؛ بزرگسالان خود را احترام گذارید و نسبت به کودکان خویش ترحم و عطوفت نمایید.»

حضرت امام علی (علیه السلام) نیز در نزدیک وفاتشان وصیت کردند که: «وارحَمْ مِن اهلِکَ الصَّغیر وَ وَقّر مِنْهُم الْکَبیر؛ در خانواده خود با کودکان مهربان باش و بزرگترها را احترام کن.»

امام صادق (علیه السلام) در همین مورد می‏‌فرمایند: «کسی که نسبت به فرزند خود محبّت بسیار دارد، مشمول رحمت و عنایت مخصوص خداوند متعال است.»

تحقیقات نشان می‌‏دهد، نوزادانی که در آغوش گرم و مهرگستر مادر تغذیه می‏‌کنند، تنها تغذیه جسمی نمی‏‌شوند، بلکه از حیث روحی نیز تغذیه می‏‌گردند. زمانی که کودک در آغوش مادر قرار می‏‌گیرد، صدای قلب مادر، به کودک آرامش و امنیت خاطر می‏‌بخشد. مادرانی که به شیردادن کودکان خود علاقه‏‌مند نیستند و آنها را با بی‏‌میلی و نارضایتی در آغوش می‏‌گیرند، حالات در خود فرورفتگی و بی‏‌حسی در کودکان خود به وجود می‌‏آورند.

روان‏شناسان، نخستین ارتباط چشمی میان مادر و کودک، در لحظه حساس تولّد نوزاد را زمان «شوق دیدار» می‌‏نامند. این ارتباط چشمی، زمینه‌‏ساز شروع واکنش‏‌های غریزی مولود است. این رابطه که حاصل احساس و عواطف مادری است نشأت گرفته از تغییراتی است که در ترکیب و ایجاد ترشحات غدد داخلی به وجود آمده و برای مادر موجب سلسله رفتارهای غریزی شده است، که نقش بارزی در حفظ و مراقبت صمیمی کودک به عهده دارد. اگر مادر موقع ارضای نیازهای کودک، محبّت لازم را ابراز دارد، اوّلین تجارب اجتماعی کودک نیز خوشایند خواهد بود. مادر باید بین مراقبت بیش از اندازه و عدم مراقبت، موازنه ایجاد کند. توجه کافی و ابراز عواطف واقعی، اصیل و پایدار و به طور کلی روابط مادرانه قوی، باعث می‏‌شود که کودک دنیا را امن و قابل اطمینان بیابد و رشد طبیعی و سلامت شخصیت او تضمین شود.

مطالعه بر رفتار کودکانی که در پرورشگاه‏‌ها بزرگ شده‌‏اند، نشان می‏‌دهد که اغلب آنان در معرض محیط نامناسبی از نظر عاطفی قرار می‌‏گیرند، چنین کودکانی از تماس احساساتی و هیجانی گرم خانواده محروم هستند، و چون از مشاهده قیافه‌‏های مهربان و با عاطفه اولیه محروم هستند، در مسیر زندگی نمی‏‌توانند چهره معلمان و دیگران را جانشین قیافه‌‏های دوست داشتنی پدر و مادر خود سازند، در نتیجه فاقد محرک‏‌های شخصی و فرصت‏‌هایی برای ایجاد رشد عاطفی و حس اطمینان و امنیّت هستند و نمی‌‏توانند روابط صحیح با دیگران برقرار کنند. به عبارت دیگر، جامعه پذیری هرگز در چنین کودکانی، ریشه نگرفته است و این کودکان محبّت ندیده، همواره دچار فقر عاطفی هستند، خلقی توأم با واکنش شدید و کودکانه پیدا می‌‏کنند و ممکن است بی‏شرم، ظالم و مخرّب باشند.

چون کودک تجارب اولیه خود را از محیط خانواده کسب می‏‌کند، ادراکات و تعبیرات او در پی کسب این تجارب، طرح ریزی می‏‌گردد. و تجارب دوران بعد که شباهت‏‌هایی به تجارب اولیه دارد، با آنها ارزیابی می‏‌شود. این انتقال روش و سلوک افراد، که از روابط خانوادگی سرچشمه می‏‌گیرد و بعدا به افراد دیگر منتقل می‏‌شود، در ارتباط با دیگران تأثیر به سزایی دارد.
اگر والدین، از حساسیت عاطفی بهره کافی نداشته باشند، کودک از راه تقلید و ساختار همانند سازی، خویشتن را همانند پدر و مادر می‏‌کند و ناخودآگاه از رفتار آنها شکل می‌‏گیرد و مانند آنها بی‏‌مهر و عاطفه بار می‏‌آید. والدین باید بدانند که محیط خانواده محلی است که کودک در آن مسائل مختلفی را فرا می‏‌گیرد. گاهی والدین آگاهانه چیزهایی به کودک می‏‌آموزند، ولی در موقعیت‏‌های متعدد، کودک از طرز کار و رفتار والدین چیزهایی یاد می‏‌گیرد که خود آنها متوجّه نیستند. بعضی والدین اشتباها چنین فکر می‏‌کنند که فقط هنگامی که رفتار و کردار خوبی دارند، مورد سرمشق و الگو واقع می‏‌شوند، در حالی که آنها همیشه و در همه حال سرمشق و الگوی کودکان خود هستند و در همه حال کودکان از رفتار والدین خود سرمشق و الگو می‏‌گیرند.

نیازهای نوزادان