کودک

واکسیناسیون نوزادان

علت واکسیناسیون


واکسیناسیون ایمن سازی ، مقاومت و مراقبت را در برابر بیماریهای مسری ایجاد می نماید و در طول دوران کودکی برنامه ریزی می گردد یک روش بوجود آوردن ایمنی مصنوعی و تقویت مقاومت کودک در برابر بیماریهای مسری است که معمولا شامل یک سری تزریقات می باشد.
بسیاری ازایمن سازی ها از واکسنی که شامل تعداد کمی از ارگانیسم های ایجاد کننده بیماری بصورت ضعیف شده ویا غیر فعال می باشد، استفاده می نمایند . وقتی که واکسن وارد بدن شد ِ، سیستم دفاعی بدن را تحریک می نماید تا پادتن هایی (آنتی بادی) را در برابر بیماری تولید نماید تا شما بتوانید هنگامی که در معرض این ارگانیسم ها در آینده قرار گرفتید، از خود دفاع نمائید. بسیاری از واکسن ها به صورت تزریقی استفاده میشوند البته تعداد کمی مانند فلج اطفال به صورت خوراکی و از طریق دهان نیز استفاده می گردند . برای بسیاری از ایمن سازی ها ، چندین تزریق در طول یک دوره چند ماهه یا چند ساله به بدن انجام می شوند تا بتوانند دفاع و ایمنی کافی را فراهم آورند .

زمانهای ایمن سازی


بسیاری از ایمن سازی ها در طول کودکی و نوزادی بر اساس زمانبندی ایمن سازی انجام می شوند . علاوه بر این، افرادی که در معرض خطر بخصوصی قرار دارند، مثلا به دلیل طبیعت کاری یا مسافرت ممکن است بعضی ایمن سازی های اضافی را نیز در دوران بزرگسالی انجام دهند . تمام ایمن سازی ها و آنهایی که در دوران کودکی انجام شده اند را یادداشت و ضبط نمائید تادر صورت نیاز پزشک بتواند وضعیت ایمن شما را بداند .

نوزادان و کودکان


ایمن سازی برای نوزادان در طول سال اول زندگی شان هنگامی که خطر بیماری های مسری (عفونی) بسیار جدی می باشد، ارائه می گردد . نوزاد یک سری آنتی بادی های طبیعی که از طریق جفت در طول حاملگی به بدن او وارد می شود را داراست اما این ایمنی بعد از حدود ۶ ماهگی از بین می رود. نوزادان زود رس باید به طور مرتب بعد از تولد واکسینه شوند، چون اگر به عفونت مبتلا گردند در معرض خطر بیماری جدی قرار می گیرند

برنامه ایمن سازی همگانی کودکان 


با توجه به شرایط بهداشتی کشور جمهوری اسلامی ایران بر اساس برنامه و راهنمای ایمن سازی (مصوب کمیته کشوری ایمن سازی) عبارت است از:

واکسن ها و زمان تزریق آنها

از بدو تولد         ب ث ژ – فلج اطفال – هپاتیت ب

۱/۵ ماهگی      مقدار واکسن ب ث ژ نصف دوز بالغین

۲ ماهگی         سه گانه – فلج اطفال – هپاتیت ب

۴ماهگی          سه گانه و فلج اطفال

۶ماهگی          سه گانه – فلج اطفال – هپاتیت ب

۱۲ ماهگی       سرخک و سرخجه و اوریون و MMR

۱۸ ماهگی       سه گانه و فلج اطفال

۴-۶سالگی       سه گانه –فلج اطفال -سرخک و سرخجه و اوریون

۱۴-۱۶سالگی   دوگانه ویژه بزرگسالان


بیماریها واکسن ها و علائم اختصاری واکسن ها 


سل                                                ب ث ژ B. C. G 


دیفتری ، سیاه سرفه ، کزاز            سه گانه (ثلاث یا D.P.T)

دیفتری ، کزاز                          دوگانه ویژه بزرگسالان D T

فلج اطفال                         پولیو خوراکی یا تزریقی OPV & IPV 

سرخک                                        سرخک Measles

کزاز                                             توکسوئید کزاز TT 
 
هپاتیت ب                                  هپاتیت ب HBVaccine




نکات قابل توجه در واکسیناسیون کودکان بر اساس برنامه و راهنمای ایمن سازی مصوب (کمیته کشوری ایمن سازی)


۱- برنامه ایمن سازی کودکان نارس و یا کم وزن نیز مطابق جدول ایمنسازی عادی است و تجویز به موقع واکسنها اکیدا توصیه می شود .
۲- شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمن سازی نخواهد بود.
۳- سوء تغذیه نه تنها مانعی برای ایمن سازی نیست، بلکه ایمن سازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه اکیدا توصیه می شود .
۴- برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم سابقه ایمن سازی باید مطابق برنامه عمل شود.
۵- در اختلالات ایمنی چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی (سرطان خون) و غیره واکسنهای ویروسی زنده (مثل فلج اطفال و MMR) و واکسن BCG منع استعمال دارند.
۶- در مورد واکسن های چند نوبتی مثل فلج اطفال ، سه گانه و هپاتیت ب در صورتیکه به هر علت ایمن سازی طبق فواصل تعیین شده انجام نشده باشد ، لزومی به از سرگرفتن واکسیناسیون نبوده و با احتساب واکسیناسیون قبلی، برنامه ایمن سازی طبق جدول مربوطه ادامه داده می شود .
۷- اگر در تزریق واکسن سه گانه به کودک ، تب بالای ۴۰ درجه (درجه مقعدی) و یا تشنج عارض شود، در نوبتهای بعدی بایستی از واکسن دوگانه استفاده شود زیرا احتمال دارد که باکتری ایجاد کننده سیاه سرفه عامل آسیب مغزی باشد. همچنین اگر به علتی در سن زیر ۷ سال واکسن دوگانه به جای سه گانه مصرف شود، لازم است جمعا سه نوبت تکرار شود و سه گانه اولی به جای یک نوبت محسوب خواهد شد.
۸- تزریق واکسن سه گانه در کودکانیکه دچار ضایعات مغزی پیشرونده می باشند ممنوع است و باید از واکسن دوگانه استفاده شود .
۹- فاصله بین نوبت سوم واکسن سه گانه و یادآوری سه گانه نبایستی از ۶ ماه کمتر باشد .
۱۰- پس از پایان ۶ سالگی تلقیح واکسن سه گانه مجاز نیست و در صورت لزوم بایستی به جای آن از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده نموده است.
۱۱- در صورتیکه واکسنهای زنده ویروسی بطور همزمان مورد استفاده قرار نگیرد، بایستی بین آنها حداقل یکماه فاصله باشد.
۱۲- حتی المقدور از تزریق گاماگلوبولین به اطفال خودداری شود مگر در مواردی که پزشک جایز بداند در اینصورت فاصله تجویز واکسنهای ویروسی زنده ضعیف شده (به جز تب زرد و پولیو خوراکی)، با گاماگلوبولین و فرآورده های خونی لااقل سه ماه خواهد بود .
۱۳- چنانچه تا ۲ هفته بعد از تلقیح واکسنهای زنده ویروسی (به جز تب زرد و پولیو خوراکی) به هر علت – گاماگلوبولین و فرآورده های خونی تزریق شود پس از سه ماه واکسن تکرار شود .
۱۴- بعلت ریشه کنی آبله در جهان، تلقیح این واکسن به هیچ وجه لازم نمی باشد .
۱۵- واکسن فلج اطفال تزریقی در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی می باشند مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده تلقیح گردد .
۱۶- تغذیه با هر نوع شیر ازجمله شیر مادر با خوراندن واکسن فلج اطفال مغایرتی ندارد و لزومی به ندادن شیر قبل یا بعد از ایمنسازی نخواهد بود، همچنین استفراغ مختصر پس از خواراندن قطره فلج اطفال مسئله مهمی نبوده، نیازی به تجدید واکسن نمی باشد .
۱۷- واکسن فلج اطفال صفر باید هرچه زودتر پس از تولد ودر نوزادانی که در زایشگاه بدنیا آمده اند هنگام خروج از زایشگاه تجویز شود درصورتیکه بهر دلیل تجویز واکسن در روزهای اول مقدورنباشد در اولین فرصت ممکن بایستی واکسن راتجویز نمود و محدودیت زمانی خاصی بین نوبت صفر و اول وجود ندارد .
۱۸- سابقه حساسیت به تخم مرغ – مانع ایمنسازی علیه سرخک نیست
۱۹- تزریق همزمان واکسن سرخک و ب ث ژ هیچگونه اشکالی نداشته و بایستی در دو محل جداگانه انجام گردد .
۲۰- چناچه واکسن دوم سرخک در سن ۱۵ ماهگی بهرعلتی تلقیح نشده باشد در اولین فرصت ممکن تلقیح شود .
۲۱- بهترین سن برای تلقیح ب ث ژ بدو تولد می باشد .
۲۲- در صورتیکه کودکی در بدو تولد نوبت اول واکسن هپاتیت خود را دریافت نکرده باشد، باید نوبت اول آنرا همراه سه گانه اول، نوبت دوم را همراه سه گانه دوم و نوبت سوم را همراه سرخک دریافت نماید. 
۲۳- در صورت تاخیر شیرخواران تا سه ماهگی می توان همزمان با سه گانه دوم دوز اول، همزمان با سه گانه سوم دوز دوم، همزمان با سرخک دوز سوم، واکسن هپاتیت ب را تجویز نمود (بهر صورت فواصل تزریق واکسنهای هپاتیت نباید کمتر از یکماه باشد)
۲۴- واکسیناسیون هپاتیت ب هیچگونه موارد منع تلقیح ندارد حتی اگر فرد HBsAg مثبت یا HBsAb مثبت باشد.
۲۵- در صورتیکه نوزاد از مادر HBsAg مثبت بدنیا آمده باشد بایستی تزریق همزمان ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت B با واکسن هپاتیت B در دو عضله جداگانه در اسرع وقت و ترجیحا درظرف ۱۲ ساعت پس از تولد انجام گیرد. در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن هپاتیت ب به تنهایی نیزدر ساعات اولیه پس از تولد حدود ۷۵ در صد تا ۹۵ در صد ایمنی ایجاد می کند .
۲۶- در صورتیکه یک از زوجین HBsAg مثبت باشد زوج دیگر و فرزندان ساکن در منزل آنها بایستی بر علیه بیماری هپاتیت ب واکسینه شوند .
۲۷- در افراد مبتلا به هموفیلی واکسن هپاتیت زیر جلدی تزریق گردد .
۲۸- در کودکان دارای نقص سیستم ایمنی، کودکان تحت درمان با داروهای پایین آورنده قدرت دفاعی بدن نظیر کورتیکواستروئیدها ویا تحت درمان با اشعه و مبتلایان به لوسمی، لنفوم و سرطانهای ژنرالیزه استفاده از واکسن پولیو زنده خوراکی قدغن میباشد و به جای آن از واکسن کشته تزریقی باید استفاده شود .
۲۹- تست ب ث ژ اگر در دو هفته اول نوزادی تزریق شود نیاز به انجام تست توبرکولین (PPD) نیست ولی اگر بعد از ۱۶ روزگی بخواهید اولین تزریق انجام شود باید تست توبرکولین انجام شود و در صورت منفی بودن واکسن زده می شود.
۳۰- واکسن ب ث ژ عامل تب و ناراحتی نبوده و بلافاصله بعد از واکسن می توان استحمام نمود. فقط ممکن است ۳-۲ هفته بعد از تزریق واکسن قرمزی ایجاد کند که در اصطلاح گفته می شود که واکسن گرفته است و نیازی به پانسمان ندارد. گاهی محل قرمزی به صورت یک یادگار گرد کوچک روی پوست باقی می ماند که به آن سیکاتریس می گویند.
۳۱- بهتر است ۴ ماه پس از تزریق واکسن ب ث ژ تست توبرکولین مجدد انجام شود و اگر مثبت بود دیگر نیازی به تکرار واکسیناسیون نمی باشد. و بعد از آن در دوره های ۵-۳ سال تست انجام شود و در صورتیکه منفی بود واکسن زده شود.
۳۲- واکسن ثلاث در جلوی ران و یا باسن تزریق می شود و تا مدتی محل فوق سفت و دردناک است. ۲۴ ساعت تب و درد ایجاد می کند که بهتر است از کمپرس حوله آغشته به آب نیم گرم موثر است. حمام کردن مشکلی ندارد.
۳۳- واکسن ثلاث حاوی باکتری کشته شده سیاه سرفه و توکسین بی اثر شده (توکسوئید) باکتریهای عامل دیفتری و کزاز می باشد.

عوارض واکسیناسیون


ایمن سازی دارای میزان کمی اثرات جانبی می باشد مثلا مقدار کمی تورم د راطراف محل تزریق و یا کمی تب ملایم ، اگر فرزند شما واکنش خاصی به دوزهای اولیه داشتید ، به پزشک خود بگوئید تا او بتواند شما را در مورد دوزهای بعدی راهنمایی کند . اثرات جانبی جدی ایمن سازی ، مثلا ارتباط با بیماری های طولانی مدت مانند بیماری کرون (Crohn) تا کنون ثابت نشده اند . تحقیقات نشان داده اند که خطر ایمن سازی برای کودکان عادی بسیار کمتر از خطر بیماریهایی هستند که دربرابر آنها ایمنی بدست می آورند .

والدین هر کودک در سال اول زندگی باید ۵ بار کودک خود را برای واکسیناسیون به مرکز بهداشتی درمانی ببرند و برای تقویت اثر واکسن‌ها نیز پس از یک‌سالگی مراجعات مجددی مورد نیاز می‌باشد که این مراحل و نوع واکسن‌ها در جدول زیر نشان داده شده است. ابتلا به بعضی بیماری‌ها در دوران کودکی بسیار خطرناک است و می‌‌تواند سبب مرگ و میر و ایجاد ناتوانی شود. مهم‌ترین این بیماری‌ها، که سالانه جان تعداد بسیاری از کودکان را می‌گیرد، سل، سرخک، سیاه سرفه، کزاز، دیفتری و هپاتیت «ب» است. همه‌ کودکان باید در مقابل این بیماری‌ها واکسینه شوند.

واکسیناسیون عبارت است از وارد کردن میکروب یا ویروس کشته‌شده یا ضعیف‌ شده‌ آن‌ها به بدن به صورت خوراکی یا تزریقی. بدن انسان در مقابل این ویروس‌ها و میکروب‌ها یا سموم، موادی می‌سازد که اصطلاحاً «پادتن» نامیده می‌شود. حال اگر بدن با میکروب یا ویروس واقعی برخورد کند می‌تواند آن را از بین ببرد و بدین ترتیب انسان در مقابل آن بیماری‌ها ایمن می‌شود. تمام مراکز بهداشتی درمانی در کشور ما آماده‌ اجرای واکسیناسیون برای همه کودکان‌اند و این کار به طور رایگان صورت می‌گیرد. پشت کارت رشد کودک، یک کارت واکسیناسیون برای ثبت واکسن‌های او در نظر گرفته شده است.

توضیحات بیماریها 

کزاز

میکروب کزاز در خاک وجود دارد و در صورتی که زخم با خاک آلوده شود احتمال بروز این بیماری وجود دارد. کزاز بیماری خطرناکی است و ابتلا به آن در هر سنی امکان دارد. سم میکروب این بیماری از کشنده‌ترین زهرهای شناخته شده است. در زایمان‌های غیربهداشتی احتمال دارد که نوزاد مبتلا به کزاز شود. کزاز نوزادان بیماری بسیار خطرناکی است. اما می‌توان با واکسیناسیون مادران، این بیماری را حذف کرد.

سیاه سرفه

این بیماری، که عامل آن نوعی باکتری است، دستگاه تنفسی را مبتلا می‌سازد و فرد بیمار دچار سرفه‌های خاص قطاری می‌شود و آن‌قدر سرفه می‌کند که رنگ صورتش سیاه می‌شود. میزان کشندگی این بیماری بسیار بالاست و در صورتی که فرد جان خود را از دست ندهد دچار ناتوانی‌ها و عوارض عصبی می‌شود. این بیماری به راحتی می‌تواند به افراد دیگر سرایت کند. واکسیناسیون علیه این بیماری می‌تواند از بسیاری از مرگ و میرهای ناشی از آن پیشگیری کند.

سل

بیماری واگیردار و مزمنی است که سالانه میلیون‌ها نفر را در جهان مبتلا می‌سازد. میکروب سل از طریق خلط فرد مبتلا و هوای آلوده وارد مجاری تنفسی افراد سالم می‌شود و آن‌ها را مبتلا می‌سازد. تشخیص سل مستلزم لوازم تشخیصی و درمان آن طولانی و مشکل است. در چند دهه گذشته بیماری سل بیش‌تر در کشورهای در حال توسعه دیده می‌شد. اما امروزه با بروز بیماری ایدز، که ایمنی افراد را در مقابل بیماری‌ها کاهش می‌دهد، دوباره بیماری سل در سراسر جهان مشاهده می‌شود و باعث مرگ و میر و معلولیت عده بسیار زیادی می‌گردد. واکسن بیماری سل «ب، ث، ژ» نام دارد و باید در اولین فرصت پس از تولد به نوزاد تزریق شود.

سرخک‌
این بیماری شدیداً مسری است و تمام کودکانی که واکسن نزده باشند به آن مبتلا خواهند شد. علایم این بیماری شامل بثورات پوستی، تب و سرفه است. سرخک عوارض گوناگونی دارد و مهم‌ترین آن‌ها سینه پهلو، کوری و کری است. میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری، به‌خصوص در کودکانی که مبتلا به سوءتغذیه هستند، بسیار زیاد است.

هپاتیت (ب)
نوعی بیماری است که کبد فرد مبتلا را گرفتار می‌کند و علایم آن تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی شدید است. نارسایی کبد، مشکلات بسیاری برای فرد مبتلا ایجاد می‌کند و در نهایت منجر به مرگ وی می‌شود. واکسیناسیون علیه این بیماری از ابتلا به آن پیشگیری می‌کند.

فلج اطفال
این بیماری سالانه باعث فلج شدن بسیاری از کودکان می‌شود. سرایت بیماری از راه دهان و به‌وسیله‌ آب، غذا و اشیای آلوده صورت می‌گیرد. شروع بیماری مانند سرماخوردگی است که به دنبال آن فلج اندام‌ها ظاهر می‌شود. در نتیجه‌ واکسیناسیون علیه این بیماری و اقدامات بهداشتی، این بیماری در کشور ما خوشبختانه در حال ریشه‌کن شدن است. 

دیفتری
میکروب این بیماری در حلق بیمار رشد می‌کند و با ایجاد غشای کاذب و ضایعات موضعی در حلق و با ترشح سم، که به وسیله‌ خون در تمام بدن منتشر می‌شود، سبب مسمومیت و خفگی می‌شود. این بیماری در گذشته، شیوع بیش‌تری داشته است. خوشبختانه امروزه از شدت آن کاسته شده است. اما به دلیل کشندگی فوق‌العاده‌اش واکسیناسیون علیه آن انجام می‌شود. 

واکسیناسیون زمانی به خوبی اثر می‌کند که به موقع و به طور کامل انجام شود. بعضی از واکسن‌ها زمانی مؤثر واقع می‌شوند که چند بار تلقیح شوند. بنابراین، باید جدول واکسیناسیون به طور کامل رعایت گردد. یکی از مهم‌ترین دلایل مراجعه نکردن والدین برای واکسیناسیون فرزندان خود، آن است که کودک، در روزی که نوبت واکسیناسیون اوست، به تب، سرفه، سرماخوردگی یا اسهال مبتلا شده است. در این بیماری خفیف و همچنین در مواقع سوء تغذیه، اقدام به واکسیناسیون هیچ خطری ندارد و باید واکسن سر وقت به کودک تلقیح شود. پدران و مادران باید بدانند که بعضی از واکسن‌ها عوارض مختصری دارند. مثلاً در محل تزریق واکسن (ب.ث.ژ) زخم کوچکی ایجاد می‌شود و کبره می‌بندد. این زخم نباید دستکاری شود زیرا پس از مدتی خود به خود خوب می‌شود.


پس از تزریق واکسن ثلاث، کودک تب مختصری پیدا می‌کند و محل تزریق کمی متورم و دردناک می‌گردد. باید تب کودک با دارویی که پزشک می‌دهد پایین آورده شود و محل تزریق با حوله گرم کمپرس شود. یک هفته پس از تزریق واکسن سرخک، کودک دچار حالتی شبیه سرماخوردگی می‌شود و ممکن است بثورات خفیفی روی پوست او ظاهر گردد. بروز هر یک از حالات فوق نشان‌دهنده‌ واکنش طبیعی بدن نسبت به واکسن‌هاست و جای نگرانی نیست اما در صورتی که پس از تزریق واکسن، تب شدید، بی‌قراری یا حالاتی شبیه تشنج پیدا شود (که البته جز در مواقع نادر رخ نمی‌دهد) باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.

 گرد آوری مطالب : iranbanou.com

۴.۳/۵ - (۳ امتیاز)

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا