کودک مسئولیت پذیر | تربیت صحیح کودک مسئولیت پذیر

۰ 308 خواندن این مطلب 7 دقیقه زمان میبرد

نکات تربیتی کودکان ، راه هایی برای تربیت کودک وظیفه شناس در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

مسئولیت پذیری به زبان کودکانه ، کودک مسئولیت پذیر

راه های مسئولیت پذیر کردن فرزندان

به کودک اجازه اشتباه کردن نمی دهید

هیچ کس دوست ندارد شاهد شکست فرزند خود باشد اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که اشتباه کردن بخشی از زندگی است و کودکان از اشتباهاتشان درس می گیرند و بهتر است والدین به کودک اجازه اشتباه کردن بدهند تا بتواند از اشتباهاتش درس بگیرد.

به کودک فرصت دهید اشتباه کند. به او اجازه دهید دهان شویه را روی دستشویی بریزد، زانوهایش را زخم کند، توپش را در حیاط همسایه بیندازد و یا جواب خیلی از سوالات را نداند، البته به این نکته دقت کنید که در مورد کارهای خطرناک صحبت نمی کنیم و در صورت وجود کوچکترین خطر برای کودک باید وارد عمل شوید اما اشتباهات ساده، فرصت کسب تجربیات ارزشمندی را به کودک می دهد.

قبل از اینکه کودک از شما کمک بخواهد، وارد عمل می شوید

بعضی اوقات، همه ما به عنوان والدین زودتر از زمان لازم و حتی بدون درخواست کودک برای کمک گرفتن وارد عمل می شویم. تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که اگر خودتان مشغول انجام کاری باشید و بخواهید آن را به تنهایی انجام دهید اما هر دو دقیقه یکبار شخصی با نادیده گرفتن شما در کارتان دخالت کند و آن را انجام دهد، چه احساسی به شما دست می دهد؟ معمولا کودکان با مداخلات شما که با نیت کمک به کودک انجام می شود دچار احساس ناامیدی می شوند و در آینده از شما انتظار خواهند داشت که همه کارها را برایشان انجام دهید چون عادت کرده اند هیچ کاری را خودشان انجام ندهند.

وظیفه شما در این موقعیت ها بسیار ساده است، منتظر باشید تا کودک از شما درخواست کمک کند. با وجود اینکه دیدن کودک در حال تلاش برای بالا کشیدن زیپ شلوارش می تواند شما را ناراحت کند اما تا زمانی که کودک تقاضای کمک نکرده است، صبر کنید و زمانی که از شما کمک خواست، به جای اینکه به سرعت زیپ شلوار را بالا بکشید به او نشان بدهید که چگونه می تواند این کار را انجام دهد.

به کودک فرصت انتخاب کردن نمی دهید

والدین به کودک اجازه می دهند تا به آنچه که می خواهد برسد و پیروزی را جشن بگیرد اما آیا امکان دارد کودک را بدون درنظر علایقی که دارد به سمت و سوی خاصی هدایت کنید. همه ما دوست داریم فرزندانمان در همه کارهایشان موفق شوند. بعضی اوقات حتی متوجه این مسئله نمی شویم که با این کار به جای اینکه به کودکان فرصت دویدن بدهیم، در واقع آنها را فقط برای جشن گرفتن به سمت خط پایان هدایت می کنیم.

از ورزش تا تحصیلات، ممکن است والدین به خاطر اینکه به کودک فرصت انتخاب نداده اند و فقط او را به مرحله بعد هدایت کرده اند، مقصر باشند. اگر شما هم به جای اینکه مسئولیت را به کودک بدهید، مسیر حرکت او را مشخص می کنید، بیشتر تامل کنید. هر چه بیشتر به کودک فرصت تجربه بدهید، سریع تر می تواند اعتماد به نفس لازم را کسب کند تا برای همه تصمیمات زندگی به شما وابسته نباشد.

به کودک فرصت به انجام رساندن مسئولیت های کوچک را نمی دهید

می توانید از کودک برای بیرون بردن زباله ها کمک بخواهید. او می تواند دندان هایش را مسواک بزند و کمربند ایمنی خودش را ببندد. با وجود اینکه شما می توانید این کارها را سریع تر، بهتر و راحت تر انجام دهید اما اینها وظایف کوچکی هستند که کودک می تواند خودش به تنهایی انجام دهد. اگر کودک این کارها را انجام ندهد، چگونه می تواند یاد بگیرد؟ وظایف و مسئولیت های کوچکی را برای او در نظر بگیرید و به مرور زمان مسئولیت های کودک را بیشتر کنید. با این روش می توانید کودکی پرورش دهید که در آینده مسئولیت پذیر و دارای اعتماد به نفس باشد.

همه کارهای کودک را انجام می دهید

وقتی کودک موفق به انجام کاری نمی شود، شما آن را برایش انجام می دهید. با این کار باعث می شوید کودک بدون کمک شما نتواند بند کفش هایش را ببندد، تکالیفش را انجام دهد و یا لباس انتخاب کند. شما با این روش بدون اینکه متوجه باشید همه کارهای کودک را به جای او انجام می دهید. با وجود اینکه شما به عنوان مادر دوست دارید از فرزندتان مراقبت و به او کمک کنید اما نباید همه کارها را برای او انجام دهید. مطمئنا کودک هم ترجیح می دهد از آزادی بیشتری برای تصمیم گیری برخوردار باشد. کودک نیاز به رشد و پیشرفت دارد و اگر شما همیشه همه کارهای او را انجام دهید، موفق نخواهد شد.

انواع مسئولیت پذیری

پرورش مسئولیت پذیری کودک

۱.به کودکان خود نشان دهید که آنها زندگی جداگانه ای از شما دارند

برای این کار زمان هایی را به خودتان اختصاص دهید.والدینی که فاقد یک زندگی مجزا از فرزندانشان هستند به آنها می آموزند که دنیا حول محور آنها می چرخد. مهم است که از همان ابتدا، کودک یاد بگیرد که گاهی اوقات مادرش دوست دارد مطالعه کند ودوست ندارد بازی کند.نیاز های فرزندانتان را برآورده سازید.و سپس در حالی که به نیاز های خود می رسید او را ملزم کنید که برخی نیازهایش را خودش برآورده سازد. با ناکامی او همدلی کنید اما مجزا بودن خود را حفظ کنید.

۲. شرایط را برای گذر از بازی به مسئولیت فراهم کنید.

گرچه فعالیت های ساده کودک نوپا، اغلب پایه های مسئولیت پذیری هستند ولی این گونه نیست که کودک به محض آن که شروع به راه رفتن می کند شروع به کار کردن هم بکند. در اوایل زندگی کودک معمولاً قبول مسئولیت با بازی توأم است. بازی کردن عامل مهمی درایجاد احساس مسئولیت در کودک است. والدین بعد ها ناگزیر خواهند شد تا تعادلی بین کار و بازی آنان برقرار نمایند با وجود آنکه بازی می تواند فرایند ها و مهارت هایی را به کودک بیاموزد ولی باید به تدریج کودکان را به فعالیت هایی غیر از بازی ملزم کرد.

لازمه مسئولیت، ترتیب دادن مرحله ی گذراز بازی به مسئولیت است.کودک در ابتدا به عنوان سرگرمی، اسباب بازی هایش را جمع می کند سپس برای کمک به مادر آنها را مرتب می کند، کمی بعد به این علت که بزرگتر ها گفته اند این کار را انجام می دهد وسرانجام چون خود را مسئول جمع کردن اسباب بازی هایش می داند، دست به کار می شود. مهارت والدین ومربیان در آن است که بدانند گذر از بازی به مسئولیت را به نحوی ترتیب دهند که کودکان براحتی حس مسئولیت داشتن نسبت به خود، خویشان و اطرفیان را تکامل بخشند . در این جهت اولا برای کودک خود بازی هایی در راستای مسئولیت های بعدی او طراحی کنید. ثانیاً با افزایش سن تعادلی بین بازی و مسئولیت کودک ایجاد کنید. در اوائل کودکی بیشتر وقت کودک به بازی کردن صرف می شود ولی به مرورباید شرایطی مهیا شود که کودک زمانی را هم برای کار و چیز هایی که زیاد هم لذت بخش نیستند بگذارند البته تعادل باید حفظ شود و در سن زیر دبستان بیشتر زمان او باید صرف بازی شود .

۳.تفاوت بین سخت است و من نمی توانم

جنبه دیگری از یادگیری پذیرش مسئولیت در قبال وظایف خود، آن است که کودک درک کند که قادر نبودن با راحت نبودن متفاوت است.

کودکان این دو را یکی می دانند بنابراین از چیزی که لذت نمی برند، فکر می کنند که نمی توانند انجام دهند.پس از آنجایی که کار سخت را نمی توانند انجام دهند، نیاز دارند که فرد دیگری انجامش دهد و معمولاً آن فرد دیگر یکی از والدین است. این طرز فکر مانع از یادگیری این مطلب می شود که زندگی و مشکلات او، مسئولیت خود ونه فرد دیگر است. او یا از انجام کار دشوار صرف نظر خواهد کرد چون خیلی برایش سخت است و یا راه های دیگری برای فرار یا انجام ناقص آن پیدا خواهد کرد. باید از سنین پایین تر کودک عادت کند که برخی از کارها لذت بخش نیستند و سختی دارند.

آنها باید تشخیص دهند بین کاری که برایشان سختی دارد با کاری که قادر به انجام آن نیستند تفاوت وجود دارد و نباید کار را به صرف اینکه لذت بخش نیست رها کنند. می توان گفت یکی از ضعف های تربیتی اکثر والدین امروزی این است که اجازه نمی دهند کودکشان طعم سختی ها را بکشد وهمیشه سعی می کنند آنچه را دلخواه کودک است بدون هیچ رنجی در اختیار او گذاشته و او را از تجربه سختی های زندگی برهانند در حالی که کودک باید با رنج ها وسختی های طبیعی زندگی آشنا شود ودر بیشتر مواقع این سختی ها خِرد ساز و تجربه سازند و موجب افزایش حس ارزشمندی وبا کفایت بودن در کودک می شوند .

۴.مسئولیت افراد خانواده را مشخص کنید

با افزایش سن کوکان، آنها زمانی مسئولیت های خود را به صورت مطلوب انجام می دهند که قبلاً مسئولیت هر عضو خانواده تحت یک فرایند عادلانه مشخص شده باشد و مورد پذیرش اعضای خانواده واقع شده باشد نه اینکه والدین یا عضو دیگر خانواده به طور لحظه ای تصمیم بگیرند که چه کسی، چه کاری انجام دهد. لازم است قبل از دادن مسئولیت به فرزندان، آنها در رابطه با موضوع توجیه شده باشند. یکی از بهترین راه ها برای این کار، داشتن جلسات خانوادگی است در جلسات خانوادگی مسئولیت های موجود در خانواده مورد بحث قرار می گیرد و مسئولیت هر فرد مشخص می شود.

در ابتدای این جلسات می توان با آوردن مثال نهایی از کندوی عسل ویا لانه ی مورچه ها، دلیل مشارکت همه در کارها را به کودک بداند که دلیل تقسیم کار چیست. جلسات خانوادگی این احساس را به اعضای خانواده می دهد که گروه متحدی هستند و با هم به سوی اهداف مشترک حرکت می کنند و در این حرکت هرکس بخشی از کار پیش می برد.

در این جلسات می توان مسئولیت هایی را که مرتبط با خانواده و اهداف آن است باتوجه به توان هر عضو تقسیم کرد. هر یک از کودکان می توانند داوطلبانه، مسئولیت خود را انتخاب کنند یا اینکه با قرعه مسئولیت هر کس مشخص شود و همچنین می توان مسئولیت ها را به صورت هفتگی تغییر داد. پیشنهاد می شود که مدت مسئولیت هر کس کمتر از یک هفته نباشد چرا که در این صورت بین کودکان تنش ایجاد خواهد شد.همچنین در این جلسات درباره ی اینکه اگر افراد به مسئولیت های خود عمل نکنند چه خواهد شد بحث کنید.

۵.در تصمیم گیری ها بر مسئولیت فردی تأکید کنید

کودک باید درک کند که وقتی فرصت تصمیم گیری را در اختیار دارد باید نتایج تصمیم خود را نیز بپذیرد و مقصر دانستن دیگران معنا ندارد. البته هر فرد خودش می تواند منابع تصمیم گیری را توسعه دهد و از شیوه هایی مثل مشورت استفاده تا با خطای کمتری مواجه شود و به فرموده ی علی (ع) :«مشورت کن با صاحبان عقل ها تا از لغزش و پیشیمانی ایمن گردی».(غررالحکم ودر الکلم ص ۴۴۲)

تربیت کودک مسئولیت پذیر