درمان اسید اوریک | علل و راه های درمانی موثر

درمان اسید اوریک و علل بالا رفتن آن در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

سرکه سیب و اسید اوریک ، درمان اسید اوریک

علل ، علائم و درمان بالا بودن اسید اوریک خون

اسید اوریک ترکیب آلی از عناصر کربن، اکسیژن، نیتروژن و هیدروژن به فرمول شیمیایی C۵H۴N۴O۳ می‌باشد. اسید اوریک یک فرآورده ی زائد حاصل از سوخت و ساز موادی به نام پورین‌ ها در مواد غذایی است. بیشتر اسید اوریک ساخته شده به وسیله ی بدن در خون حل می ‌شود و از طریق کلیه به درون ادرار دفع می ‌شود.اما گاهی بدن شما یا اسید اوریک زیادی تولید می‌‌ کند یا مقدار کمی از آن را دفع می‌ کند.

چرا اسیداوریک بالا می‌رود؟‌

اسیداوریک حاصل متابولیسم سلولی و در واقع متابولیسم پورین‌هاست؛ پورین‌ها گروهی از مواد است که در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز و همچنین حبوبات وجود دارد. به همین دلیل، سطح اسید‌اوریک در افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند، پایین است. نداشتن رژیم غذایی مناسب و به دنبال آن چاقی، بی‌تحرکی و ابتلا به سندرم متابولیک یعنی بالا بودن قند، چربی و فشار خون می‌تواند از عوامل بالا رفتن اسیداوریک خون محسوب شود.

بیشتر اسید اوریک ساخته شده بوسیله بدن در خون حل می‌شود و از طریق کلیه به درون ادرار دفع می‌کند. اما گاهی بدن شما یا اسید اوریک زیادی تولید می‌‌کند یا مقدار کمی از آن را دفع می‌کند. مصرف الکل و غذاهایی که حاوی مقدار زیادی پورین است و غذاهایی چون گوشت قرمز، ماهی، میگو، احشای داخلی نظیر کله پاچه، مغز، جگر، دنبلان، تخم ماکیان و نیز غذاهایی که سطح متوسطی از پورین دارند مثل مارچوبه، گل کلم، اسفناج، ریواس، لوبیاها، قارچ و عدس، سطح اسید اوریک را بشدت بالا می برند.

بالا بودن اسید اوریک خون(هیپراوریسمی) در ابتدا ممکن است علائمی نداشته باشد. اما در صورت عدم درمان می تواند به این عوارض منجر شود:

نقرس

سنگ های اسید اوریکی در مجاری ادراری

رسوبات اسیداوریکی در کلیه ها

رسوبات اسید اوریکی در بافت های نرم

تشخیص افزایش اوره در خون :

آزمایش و معاینه مفصل

آزمایش مایع مفصلی

سنجش مقدار اسید اوریک خون

رادیوگرافی مفصل (که ممکن است نرمال باشد)

در صورت لزوم بیوپسی از مفصل

پیشگیری از افزایش سطح اسید اوریک :

کنترل کردن وزن بدن و کاهش وزن به آرامی.

مصرف روزانه میوه های تازه، سبزی، محصولات سبوس دار و حبوبات .

مصرف روزانه لبنیات کم چرب.

توجه کردن به پورین موجود در مواد غذایی.

اجتناب از خوردن احشا و ماهی های کنسرو مانند ساردین در روغن.

مصرف نکردن بیش از ۱۰۰ گرم گوشت، سوسیس، ماهی و مرغ در روز .

مصرف نکردن مشروبات الکلی.

خوردن مواد غذایی کم چرب.

نوشیدن روزانه مایعات کم کالری مانند آب، چای و آب میوه طبیعی.

درمان‌ برای کاهش‌دادن میزان اسید اوریک خون :

اسید اوریک بالا در بسیاری از افراد ایجاد علامت نمی کند، یعنی با وجود آن که میزان اسید اوریک در آزمایش خون، کمی بالاتر از حد طبیعی دیده می شود، اما در شخص، نشانه ها و عوارض اسید اوریک بالا یعنی عوارض کلیوی یا مفصلی را نشان نمی دهد. در چنین شرایطی نیاز به اقدامات درمانی ویژه ای وجود ندارد و فقط با گرفتن رژیم غذایی نه چندان سخت، سطح اسیداوریک کاهش می یابد.

شما نیز با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود می‌توانید اسید اوریک خون را کاهش دهید.

* کاهش دادن وزن تا حد طبیعی

* اجتناب از مصرف غذاهای حاوی مقادیر زیاد پورین مثل انواع گوشت‌ها

* قطع مصرف داروهایی که ممکن است اسید اوریک خون را بالا ببرند تحت نظر پزشک

پزشک شما به خصوص در صورتی که با این اقدامات اسید اوریک خون کاهش نیابد، ممکن است با انجام برخی از آزمون‌های تشخیصی به دنبال بیماری‌هایی بگردد که زمینه‌ساز بالابودن اسید اوریک هستند. در ادامه ممکن است پزشک داروهایی برای کاهش اسید اوریک تجویز کند.

درمان های خانگی کاهش اسید اوریک خون :

کنگر فرنگی: سرشار از مواد معدنی، ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها و همچنین فیبر و پروتئین است. کنگر فرنگی خاصیت دیورتیک دارد و به همین دلیل سبب دفع اسید اوریک و سایر سموم از طریق ادرار می شود.

عسل و لیموترش: اکثر مردم تصور می کنند که لیموترش به دلیل طعمی که دارد بسیار اسیدی است. اما با اطلاعاتی که ما در اختیارتان قرار خواهیم داد متعجب خواهید شد. عسل هم به دلیل اینکه pH منفی دارد یکی از مواد غذایی مفید برای مقابله با اسیداوریک محسوب می شود. زمانی که این مواد غذایی وارد بدن می شوند محیطی آلکانی خوبی مهیا می کنند که بدن بتواند پورین را در آرامش کامل دفع کند.

برای بهره مندی بیشتر از ترکیب عسل و لیموترش پیشنهاد می شود که جوشانده ای با این دو ماده غذایی مفید تهیه کرده و در طول روز میل کنید. شما به یک لیتر آب، یک عدد لیموترش و ۳ قاشق غذاخوری عسل نیاز دارید. آب را داغ کنید و یک عدد لیموترش را با پوست داخل آن بیندازید. صبر کنید تا آب مجدداً به جوش بیاید و ۲۰ دقیقه به آرامی بجوشد. در نهایت ترکیب را صاف کرده و ۳ قاشق عسل به آن اضافه کنید. یک فنجان از جوشانده تان را صبح به صورت ناشتا میل کنید. بهتر است آن را به صورت ولرم میل کنید. سپس یک فنجان دیگر حدود ۱۵ دقیقه بعد از ناهارتان بنوشید. یک فنجان دیگر نیز بعد از ظهر و آخرین فنجان را نیم ساعت بعد از شام میل کنید. شما با همین روش ساده می توانید میزان اسیداوریک تان را به صورت طبیعی کاهش دهید.

آب: نوشیدن آب به مقدار ۲ تا ۴ لیتر (۸ تا ۱۶ لیوان) در روز، باعث می شود اسید اوریک بیشتری از کلیه ها دفع شود. (حتما ۱ لیوان آب، قبل از خواب بنوشید زیرا این کار به کم شدن اسید اوریک کمک می کند.) دقت کنید منظور نوشیدن آب است نه هر نوشیدنی دیگری.

شیر کم چرب: این نوع شیر سبب کاهش جذب مجدد اسیداوریک و از بین رفتن آن از طریق کلیه ها می شود. نوشیدن ۱ تا ۵ فنجان شیر کم چرب در روز توصیه می شود. شما همچنین می توانید به جای شیر از ماست و سایر محصولات لبنی کم چرب استفاده کنید.

آب سیب و سرکه سیب : سیب و سرکه سیب حاوی مقدار خوبی از پتاسیم است و می تواند محیط اسیدی و قلیایی بدن را متعادل کند . این خاصیت سیب و سرکه سیب می تواند به کنترل سطح اسید اوریک بدن کمک کند.

دم کرده کاکل ذرت و دم گیلاس : دم کرده کاکل ذرت و دم گیلاس است که به عنوان واکس گیلاس در عطاریها به فروش می‌رسد. این ماده را مانند چای دم می‌کنند و مصرف روزانه ۴ تا ۵ فنجان آن به شدت میزان اسید اوریک خون را پایین می‌آورد.

موز : موز یکی از میوه های مغذی است که خواص دارویی و درمانی زیادی دارد. یکی از این خواص موز ، کاهش اسید اوریک بدن است. هر موز متوسط حاوی مقدار زیادی کالری، ویتامین B6، ویتامین C، فیبر، کلسیم منیزیم و اسید فولیک است . میزان بالای پتاسیم موجود در موز به حفظ فشار خون و کاهش میزان اسید اوریک بدن کمک می کند.

مکمل های ویتامین سی: ویتامین سی می تواند به کاهش سطح اسید اوریک در خون کمک کند. بنابراین، درباره مصرف مکمل ویتامین سی با پزشک خودتان مشورت کنید و در صورت امکان، میزان مصرف این مکمل را به ۵۰۰ میلی گرم در روز برسانید.

چای سیب و لیموترش : بخش اعظم اسید اوریک در جریان هضم غذا زمانی که بدن در حال متابولیز پورین موجود در گوشت یا ماهی است تولید می شود. سیب و لیموترش در روند هضم غذا دخالت کرده و برای کاهش اسیداوریک موثر عمل می کنند. به این صورت که باعث تحریک تولید اسید کلرهیدریک می شوند که برای ایجاد محیطی آلکانی و دفع اسیداوریک موثر است. برای رسیدن به این هدف توصیه می کنیم که هر صبح یک عدد سیب سبز میل کنید.

اسموتی توت فرنگی و لیمو : برای تهیه این نوشیدنی مفید به ۱۰ عدد توت فرنگی، یک لیوان معادل ۲۰۰ میلی لیتر آب و آب نصف لیموترش نیاز دارید. روش تهیه آن نیز بسیار ساده است. ابتدا توت فرنگی ها را با دقت و احتیاط شستشو دهید و سپس آن ها را با یک لیوان آب روی حرارت بگذارید. زمانی که توت فرنگی ها کاملاً نرم شدند می توانید زیر شعله را خاموش کنید و آب نصف لیموترش را به آن اضافه کنید. سپس این ترکیب را میکس کنید تا کاملاً یکدست شود. چند قالب یخ به نوشیدنی سالمتان اضافه کنید و بعد از ناهار میل کنید. این کار به هضم غذا و همچنین کاهش اسیداوریک تان کمک زیادی می کند.

چگونه اسید اوریک خونمان را پایین بیاوریم؟

علت اصلی نقرس، تجمع اسید اوریک در بدن است که یا بر اثر تولید زیاد این ماده در بدن یا به علت ناتوانی کلیه در دفع آن، ایجاد می شود و به دنبال آن بلورهای این ماده در مفاصل بدن رسوب می کنند.

رسوب بلورهای اسیداوریک در بدن باعث تحریک سلول های ایمنی می شود و به دنبال آن التهاب و درد مفصل ایجاد خواهدشد. شایع ترین مفصلی که معمولا به طور ناگهانی دچار درد و تورم شدید می شود، مفصل شست پاست.

بروز ناگهانی درد و تورم مفصل را «حمله نقرسی» می نامند. ضربات مکرر به این مفصل، مثلا به دنبال راه رفتن طولانی یا توپ بازی کردن، باعث می شود کریستال های اسیداوریکی که قبلا در بافت های مفصل رسوب کرده اند، ناگهان داخل مفصل ریزش کنند و موجب پاسخ التهابی بدن به آن شوند.

این جمله های درد و تورم مفصل شست پا در نقرس معمولا شبانه است زیرا در طول روز به علت وضعیت ایستاده بدن، مایع میان بافتی زیادی در اندام تحتانی و به خصوص پایین ترین قسمت های آن یعنی پاها جمع می شود اما هنگام شب وقتی بیمار دراز می کشد و بدن به حالت افقی در می آید، آین مایع میان بافتی دوباره به حریان خون بر می گردد و از آنجا که مایعات زودتر از اسید اوریک به جریان خون بر می می گردند، غلظت اسید اوریک در پا افزایش می یابد. از طرفی، پاها در شب سردتر می شوند که این سرما به رسوب کریستال های اسید اوریک در مفصل پا کمک می کند و عامل بروز حملات درد و تورم مفصل در شب می شود.

با این مقدمه، در این مطلب به بررسی بایدها و نبایدهای تغذیه ای برای بهبود کیفیت زندگی و کنترل بیماری در افراد مبتلا به نقرس می پردازیم؛ بیماری ای که از قرن ها پیش با زیاده روی در مصرف انواع گوشت مرتبط دانسته شده و بیماری ثروتمندان نامیده شده است. سال ها پیش از اینکه علت ابتلا به نقرس شناخته شود، پزشکان از ایجاد محدودیت در رژیم غذایی برای مدیریت این بیماری استفاده می کردند. سال های زیادی بود که روش های درمانی برای نقرس، با تمرکز بر حذف کردن همه مواد غذایی حاوی پورین (از میزان متوسط تا زیاد) طراحی می شدند. فهرست مواد غذایی ممنوع در گذشته بسیار طولانی بود ولی خوشبختانه امروزه رویکرد تغذیه ای به این بیماری دگرگون شده است.

رژیم غذایی برای اسید اوریک بالا

تحقیقات اخیر درباره نقرس، تصویر روشن تری از نقش رژیم غذایی در مدیریت این بیماری نشان می دهند. افراد مبتلا به نقرس باید از مصرف برخی مواد غذایی پرهیز کنند، اما حذف همه مواد غذایی حاوی پروین ضرورتی ندارد. کنار این اقدام، اضافه کردن مواد غذایی خاص به رژیم غذایی برای کنترل سطح اسید اوریک لازم است. امروزه، هدف از طراحی رژیم غذایی مخصوص نقرس، کنترل کردن همه عوامل مرتبط با خطر ابتلا به این بیماری و مدیریت آن است. البته هدف کلی تر این است که وزن و تغذیه سالم را در افراد نهادینه کند زیرا همین ۲ عامل خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها را کاهش می دهند.

اصول تغذیه در نقرس

اصول کلی رژیم غذایی مخصوص نقرس، براساس همان توصیه های لازم برای یک رزیم غذایی سالم و متعادل است:

کاهش وزن: اضافه وزن، خطر ابتلا به نقرس را افزایش و کاهش وزن این خطر را کاهش می دهد. تحقیقات نشان داده اند کاهش کالری های مصرفی و کاهش وزن، سطح اسید اوریک را پایین می آورند و تعداد حملات نقرس را کمتر می کنند. باید توجه داشته باشید کاهش وزن، فشار کلی بر مفاصل را هم کاهش می دهد.

کربوهیدارت های پیچیده: مصرف میوه ها، سبزی ها و غلات سبوس دار، برای افراد مبتلا به نقرس ضرورت دارد زیرا میزان قابل توجهی از کربوهیدرات های پیچیده را برای آنها فراهم می کند. این افراد باید از مصرف مواد غذایی خاصی مثل نان سفید، کیکی، آّنبات، نوشیدنی های شیرین و محصولات حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا پرهیز کنند.

آب: هیدراته نگه داشتن بدن با نوشیدن آب برای افراد مبتلا به نقرس ضروری است زیرا افزاش مصرف آب با کاهش حملات نقرس ارتباط دارد. این افراد باید روزانه ۸ تا ۱۶ لیوان (۲۴۰ میلی لیتری) مایعات بنوشند و حداقل نیمی از آنها باید از آب تشکیل شده باشد. البته بهتر است با پزشک خودتان درباره مصرف مایعات مشورت کنید.

چربی: مصرف چربی های اشباع از منابعی مثل گوشت های قرمز، مرغ چرب و محصولات لبنی پرچرب باید در افراد مبتلا به نقرس کاهش یابد.

پروتیین: پروتیین مصرف روزانه در افراد مبتلا به نقرس باید بین ۱۱۳ تا ۱۷۰ گرم باشد و حتما از این منابع تامین شود؛ گوشت قرمز بدون چربی، ماهی و مرغ. البته این افراد می توانند با مصرف لبنیات کم چرب یا بدون چربی، پروتیین بیشتری به رژیم غذایی خودشان اضافه کنند زیرا با کاهش سطح اسید اوریک مرتبط هستند.

سبزی ها و حبوبات دارای پورین زیاد: مطالعات نشان داده اند سبزی هایی با پورین زیاد، خطر ابتلا به نقرس یا تعداد حملات نقرس را افزایش نمی دهند. رژیم غذایی سالمی که بر پایه مقدار زیادی از میوه ها و سبزی ها طراحی شده باشد، می تواند حاوی سبزی های دارای پورین زیاد باشد. مثل مارچوبه، اسفناج، نخودفرنگی، گل کلم و قارچ. در این شرایط، استفاده از لوبیا و عدس که پورین نسبتا زیادی دارند اما منبع خوبی از پروتیین هستند هم منعی ندارد.

منابع پروتیینی خاص: مصرف قسمت های احشایی مثل جگر، قلوه و… برای افراد مبتلا به نقرس ممنوع است زیرا حاوی پوری زیادی هستند و به بالا رفتن سطح اسید اوریک در خون کمک می کنند.

غذاهایی دریایی خاص: بیماران مبتلا به نقرس باید از مصرف غذاهای دریایی حاوی پورین زیاد پرهیز کنند؛ ماهی تن، ماهی خال مخالی، صدف، ماهی کولی، شاه ماهی، ساردین و…

ویتامین C: این ویتامین می تواند به کاهش سطح اسید اوریک در خون کمک کند بنابراین، درباره مصرف مکمل ویتامین C با پزشک خودتان مشورت کنید و در صورت امکان، میزان مصرف این مکمل را به ۵۰۰ میلی گرم در روز برسانید.

قهوه: بعضی تحقیقات نشان داده اند مصرف قهوه در حد متوسط (خصوصا نوع کافئین دار) می تواند با کاهش خطر ابتلا به نقرس مرتبط باشد. البته نوشیدن قهوه ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد. بنابراین، حتما درباره مصرف قهوه با پزشک مشورت کنید.

گیلاس: شواهد علمی نشان می دهند خوردن گیلاس با کاهش خطر مواج شدن با حملات نقرس مرتبط است.

فواید رعایت رژیم غذایی

پیروی از رژیم غذایی مخصوص نقرس می تواند به محدود کردن تولید اسید اوریک کمک کند و دفع آن را از بدن افزایش دهد. اگرچه این رژیم غذایی معمولا غلظت اسید اوریک را در خون به اندازه ای کاهش نمی دهد که بتواند نقرس را بدون نیاز به مصرف دارو درمان کند اما می تواند تعداد حملات نقرس را کاهش دهد و شدت این حملات را محدود کند.

این رژیم غذایی مخصوص، کنار محدود کردن کالری های مصرفی و ورزش کردن منظم، به افراد کمک می کند وزن خودشان را در محدوده سالم نگه دارند و از همین طریق سلامت عمومی افراد را بهبود می بخشد. رژیم غذایی مخصوص نقرس، در درجه اول، همان توصیه های استانداردی را شامل می شود که در همه رژیم های غذایی سالم وجود دارند. درواقع، تاکید اصلی این رژیم غذایی مانند رژیم های سالم دیگر، بر مصرف سبزی ها، میوه ها، غلات سبوس دار، لبنیات کم چرب و مصرف متعادل گوشت های قرمز بدون چربی است. بنابراین باید گفت رژیم غذایی مخصوص نقرس، به طور کلی با هیچ خطری همراه نیست.

شیوه زندگی در بیماران مبتلا به نقرس

همان طور که گفته شد، مقصر اصلی در ابتلا به بیماری نقرس تجمع زیاد ماده ای به نام اسید اوریک و درواقع پسماند متابولیسم و سوختن پروتیین در بدن است. پس نقرس ارتباط نزدیکی با مصرف مواد غذایی خاص دارد. اما نکته جالب این است که حدود ۱۰ درصد مردم اسید اوریک بالایی دارند ولی همه آنها علائم نقرس را نشان نمی دهند و برعکس، بعضی افراد که علائم بالینی نقرس را نشان می دهند، اسید اوریک خیلی بالایی ندارند، پس به غیر از رعایت این نکات تغذیه ای موارد دیگری نیز وجود دارد که رعایت آنها به پیشگیری از بروز و درمان نقرس کمک می کند. در ادامه به طور خلاصه به آنها اشاره می کنیم.

مصرف آب فراوان: نوشیدن آب به مقدار ۲ تا ۴ لیتر (۸ تا ۱۶ لیوان) در روز، باعث می شود اسید اوریک بیشتری از کلیه ها دفع شود. (حتما ۱ لیوان آب، قبل از خواب بنوشید زیر این کار به کم شدن اسید اوریک کمک می کند.) دقت کنید منظور نوشیدن آب است نه هر نوشیدنی دیگری.  الکل ماده ای است که نوشیدن آن برای بیمار مبتلا به نقرس بسیار خطرناک است و این اشخاص باید از نوشیدن الکل به شدت اجتناب کنند. نوشیدنی های شیرین حاوی فروکتوز نیز برای این بیماران مناسب نیست و بیماری شان را تشدید می کند.

ورزش: کم تحرکی می تواند احتمال بروز حمله های نقرس را افزایش دهد.

وزن متناسب: افرادی که اضافه وزن دارند، باید سعی کنند وزنشان را کاهش دهند تا به وزن مطلوب برسند، اما حتما باید به این نکته توجه داشت که برای کاهش سریع وزن، نباید رژیم های سخت گرفت و مدت طولانی گرسنه ماند زیرا کاهش سریع وزن، باعث افزایش اسید اوریک و به دنبال آن بدتر شدن نقرس می شود. حداکثر کاهش وزن مجاز ۵۰۰ گرم در هفته است.

کاهش چربی: دریافت پروتیین از منابع لبنیات کم چرب به جای پرچرب.

از پزشکمان چه بپرسیم؟

به افراد مبتلا به بیماری نقرس پیشنهاد می شود قبل از مراجعه به پزشک آماده باشند تا بتوانند پرسش های خود را به دقت و درستی از پزشک خود بپرسند:

•    روی یک برگ کاغذ، زمان شروع بیماری و نحوه شروع آن و مفاصل درگیر را به ترتیب یادداشت کنند و هر تغییر ایجاد شده و فواصل دردها را بنویسند تا بتوانند در فرصتی که در اختیار دارند، مشکلشان را با جزییات بیشتری برای پزشک تشریح کنند.

•    درمان بیماری به دارو نیاز دارد، بنابراین هر سوالی که ممکن است درباره دارو و تداخلات آن با داروهای دیگری که مصرف می کنند یا عوارض جانبی، دارند، روی کاغذ یادداشت کنند و از پزشک بپرسند.

•    درباره اینکه در صورت فراموش کردن یک  دوز دارو، چه باید بکنند، بپرسند.

•    درباره انتظار که باید از درمان داشته باشند و اینکه بعد از چه مدت باید به نشانه های بهبود یا عدم بهبود توجه کنند از پزشک خود بپرسند.

علل اسید اوریک

درمان اسید اوریک | علل و راه های درمانی موثر

منبع : هفته نامه سلامت / برترین ها / بیتوته