درمان اختلال دوقطبی | راه های تشخیص و درمان

روان در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

درمان قطعی اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دوقطبی نوعی اختلال خلقی و بیماری روانی است. از اختلال دو قطبی با عنوان اختلال خلقی دو قطبی و یا افسردگی شیدائی نیز نام برده می‌شد.

کسی که دچار اختلال دوقطبی است دچار نوسانات و تغییرات خلقی شدید می‌باشد. این نوسانات معمولا هفته ها یا ماها طول می‌کشد و با انچه مردم عادی در زندگی روزمره تجربه میکنند بسیارمتفاوت است.

• خلق افسرده: احساس شدید افسردگی

• خلق شیدا: احساس شادمانی بسیار و ناامیدی

• خلق مختلط: به عنوان مثال خلق افسرده همراه با بیقراری و فعالیت بیش از اندازه ناشی از شیدائی.

شیوع اختلالات دو قطبی

• در حدود یک نفر از هر ۱۰۰ بزرگسال در طول زندگی خود دچار این اختلال می‌گردد.

• معمولا این اختلالات در آخر دوره نوجوانی یا اوائل دوره بزرگسالی تظاهر پیدا می‌کند و در سنین بالاتر از ۴۰ سال این اختلالات غیر معمول است.

• مردان و زنان به یک اندازه در معرض ابتلا به این اختلالات قرار دارند.

انواع اختلال دو قطبی‌

بیماری اختلال دو قطبی انواع مختلفی دارد اما بطور عام میتوان آن را به نوع ۱ و نوع ۲ تقسیم کرد. در نوع ۱ بیمار بین شیدایی و اختلال افسردگی اساسی در نوسان است، در نوع ۲ بیمار بین نیمه شیدایی و اختلال افسردگی اساسی در نوسان است.

اختلال دو قطبی نوع ۱

حد اقل یک دوره خلق شیدا به مدت یک هفته وجود دارد.اگرچه بیشتر مبتلایان دوره افسردگی را هم تجربه می‌کنند ولی بعضی از انها فقط دوره شیدائی را تجربه می‌کنند.

اختلال دو قطبی نوع ۲

در این نوع بیش از یک دوره افسردگی شدید وجود دارد. در صورتی که شدت خلق شیدایی کم است. این نوع به نام شیدائی خفیف (Hypomania) نامیده می‌شود.

اختلال دو قطبی با تناوب سریع

در این دسته بیش از ۴ بار نوسان روحی در طول یکسال وجود دارد. این نوع در حدود ۱۰ درصد افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی دیده می‌شود و می‌تواند با هر کدام از انواع ۱ یا ۲ همراه باشد.

علل اختلالات دوقطبی

دلیل قطعی برای این اختلالات دوقطبی شناخته نشده، اما تحقیقات نشان می‌دهد که:

اختلالات دوقطبی منشائ ارثی دارد. به عبارتی ژن‌ها بیشتر از تربیت در این اختلالات موثرند.

ممکن است مشکل فیزیکی در قسمتی از مغز که کنترل حالات روحی را به عهده دارد عامل این اختلالات باشد. به این دلیل است که این اختلالات با دارو قابل درمان هستند.

نوسانات خلقی ممکن است گاهی توسط استرس و یا بیماری بوجود بیایند.

• تفاوت‌های بیولوژیکی

محققان بر این باورند که تغییرات فیزیکی بارزی در مغز افراد مبتلا به اختلالات دو قطبی دیده شده است و تاثیر و اهمیت این تغییرات در بروز این امر هنوز نامشخص است، اما در نهایت می‌تواند در کشف علت دقیق این بیماری کمک کند.

• انتقال دهنده‌های عصبی

عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز یا همان انتقال دهنده‌های عصبی نقش قابل توجهی در اختلال دو قطبی و دیگر تغییرات خلق و خوی داراست.

• هورمون‌ها

تغییرات هورمونی نیز ممکن است در ایجاد و یا تحریک این بیماری دخیل باشد.

• وراثت

اختلال دوقطبی در بستگان خونی (مانند خواهر و برادر و یا پدر و مادر) شایع‌تر است. محققان در حال تلاش برای یافتن ژن موثر در بروز این بیماری هستند.

• عوامل محیطی

استرس، تجاوز و یا تجربیات تلخ و آسیب زا در زندگی فرد ممکن است نقش مهمی در اختلال دو قطبی را بازی کند.

علایم اختلالات دو قطبی

علائم بیماری بستگی به این دارد که خلق شما به سمت افسردگی یا شیدائی تغییر کرده باشد.

۱- افسردگی

احساس افسردگی احساسی است که همه ما در طول زندگی آنرا تجربه کرده ایم. این احساس می‌تواند به ما در شناخت و برخورد با مشکلات زندگی کمک کند. اما در افسردگی بالینی یا اختلالات دوقطبی این احساس افسردگی بسیار شدید تر است.

در این حالت احساس افسردگی برای مدت طولانی باقی می‌ماند و حتی انجام امور عادی زندگی را سخت یا غیر ممکن می‌سازد.

۲- شیدایی یا هیجان

شیدایی یک احساس خوشحالی، افزایش انرژی و خوش بینی بیش از اندازه است. این حالت می‌تواند آنقدر شدید باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثیر قرار دهد

ممکن است تفکرات عجیبی راجع به خود داشته باشید، تصمیمات بدی بگیرید و به صورت شرم آور، مضر و گاهی خطرناک رفتار کنید.

مانند حالت افسردگی، در این حالت هم زندگی فرد مختل می‌شود و می‌تواند روابط و کار فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در حالتی که این حالت خیلی شدید نباشد به آن شیدائی خفیف میگویند.

درمان اختلالات دو قطبی

اگر گمان می‌کنید که خود یا فرد دیگری دچار بیماری اختلال دو قطبی شده‌اید باید به درمانگاه روانپزشکی مراجعه کنید.

در آنجا ابتدا یک تشخیص اولیه از وضعیت شما میدهند وبعد بررسی های بیشتری انجام خواهد شد که نشان می‌دهد آیا شما به بیماری اختلال دوقطبی مبتلا هستید یا خیر.

مداوای اختلال دوقطبی لازم است زیرا بیماری می‌تواند بروی همه زندگی شما تاثیر بگذارد و خطر خودکشی زیاد است.

• اگر دچار بیماری اختلال دوقطبی هستید نیاز به مداوا با دارو دارید برای اینکه مانع از حمله بیماری شوید و از خطر یک دوره تازه‌ی بیماری جلوگیری کنید.

• هم شما و هم اطرافیان شما لازم است که درباره این بیماری اطلاعات بیشتری داشته باشید.

• نشانه‌های شروع آن را بدانید تا خطر بروز دوباره آن را کاهش دهید.

• روان درمانی و یک گفتگوی خوب با درمانگرتان، مهم است.

• اگر شما یا اطرافیانتان متوجه نشانه‌های شروع بیماری شده‌اید، برای جلوگیری از دور تازه‌ی بیماری، یک روش دیگر داشتن یک برنامه عمل است.

• همچنین مرخصی استعلاجی در طول یک دوره و حتی بستری شدن در بیمارستان نیز میتواند لازم شود.

داروی گیاهی بیماری دوقطبی

علائم و نشانه های شیدایی در اختلال دو قطبی

سرخوشی
اعتماد به نفس کاذب
قدرت قضاوت ضعیف

گفتار سریع
رفتار پرخاشگرانه
تحریک پذیری

افزایش فعالیت بدنی
رفتار های پرخطر
هزینه های مالی غیر معقول

افزایش تمایل جهت انجام یا رسیدن به اهداف
افزایش میل جنسی
نیاز به خواب اندک

پریشانی زود هنگام
استفاده بی دقت و خطرناک مواد مخدر و یا الکل
غیبت مکرر در مدرسه یا محل کار

توهمات و یا فرار از واقعیت (سایکوز)
عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه

علائم و نشانه های افسردگی در اختلال دوقطبی

غمگینی
نا امیدی
افکار یا رفتار خودکشی

اضطراب
احساس گناه
مشکلات در خوابیدن

کم اشتهایی و یا افزایش اشتها
خستگی
علاقه اندک به انجام فعالیت های لذت بخش

مشکلات در تمرکز
کج خلقی
درد مزمن بدون علت

غیبت مکرر در مدرسه یا محل کار
عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه

سایر علائم و نشانه های اختلال دوقطبی

ایجاد تغییرات فصلی در خلق وخوی

برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی با تغییر فصل حالاتشان نیز تغییر می کند. بسیاری از این افراد در بهار یا تابستان دچار مانیا و یا هایپو مانیا می شوند و در فصول پائیز و زمستان این حالات و خلق و خوی به افسردگی تبدیل می شود و در برخی دیگر از افراد، این چرخه معکوس است.

چرخه سریع اختلال دو قطبی

برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از تغییرات خلقی بسیار سریعی برخوردارند . این افراد دارای چهار نوع نوسانات خلقی و یا بیشتر در طول یک سال هستند و تغییرات خلقی در آنها بسیار سریع رخ می دهد، گاهی اوقات این نوسانات در چند ساعت اتفاق می افتد.

روان پریشی (سایکوز)

حملات شدید مانیا یا افسردگی در بیماران ممکن است منجر به سایکوز گردد، علائم روان پریشی (سایکوز ) شامل باورهای غلط و بسیار قوی (هذیان) و شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارد ( توهم) می باشد.

حقایق و باورهای اشتباه در مورد اختلال دوقطبی

باور اشتباه: افرادِ مبتلا به اختلال دوقطبی درمان نمی‌شوند و زندگی عادی‌ای ندارند.
حقیقت: افراد زیادی با اختلال دوقطبی دارای مشاغل عالی و موفقیت‌های متعدد هستند. این افراد در زندگی روابط شاد و معقولی دارند. شاید زندگی با این افراد کمی چالش‌ برانگیز باشد اما کنترل و درمان آن، اوضاع را تا حد زیادی به شکل طبیعی و عادی تبدیل می‌کند. برای کنترل این اختلال و درمان آن یادگیری مهارت‌هایی لازم است.

باور اشتباه: سرعت تغییر حالات شیدایی-افسردگی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بسیار سریع است.
حقیقت: اطلاعات محدودی که درباره‌ی این اختلال در میان عوام وجود دارد، موجب شکل‌گیری تفکرات این‌چنینی است. اختلال دوقطبی معمولا در حالت افسردگی خود را نشان می‌دهد و افرادِ درگیر، بیشتر مواقع کم‌ انرژی هستند و در افسردگی ناشی از آن به سر می‌برند. تغییر حالت در زمان شیدایی نیز مانند حرکات محیرالعقول دیوانه‌های زنجیری فیلم‌ها غیرقابل کنترل نیست. تغییر هیجانات و انرژی، مهم‌ترین نشانه‌ی این اختلال است که لزوما با برون‌گرایی‌های غیرعادی همراه نیست.

باور اشتباه: اختلال دوقطبی صرفا بر خلق و خو تأثیر می‌گذارد.
حقیقت: اختلال دوقطبی بر سطح انرژی، قضاوت‌ها، حافظه، تمرکز، اشتها، الگوی خواب، توانایی جنسی و اعتماد به نفس افراد تأثیر می‌گذارد. ضمن اینکه موجب تشویش و مشکلات فیزیکی نیز می‌شود. بیماری‌هایی مانند: دیابت، فشار خون، میگرن و ناراحتی‌های قلبی با این اختلال در ارتباط هستند.

باور اشتباه: تنها راه درمان اختلال دوقطبی دارو درمانی است.
حقیقت: اگر چه دارو درمانی از پایه‌های اصلی درمان این اختلال محسوب می‌شود، اما درمان‌های شخصی و راهبردهای فردی نیز در روند بهبودی تأثیر زیادی دارند. ورزش کردن، خواب کافی، تغذیه مناسب و تلاش برای کنترل خلق و خو، دوری از استرس و وجود همراهانی دلسوز، تا حد زیادی این مشکل را کم و به روند درمان کمک می‌کند.

چهار حالت از نشانه‌های بیرونی اختلال دوقطبی

این اختلال در افراد مختلف علایم متفاوتی دارد. شدت، نوسان و الگوهای متفاوتی برای عوارض و علایم اختلال دوقطبی دیده شده است. مثلا سرعت تغییر وضعیت از حالت افسردگی به شیدایی در برخی بسیار سریع است و سایر افراد این مشکلات را به شدت‌های متفاوت تجربه می‌کنند.

۱. شیدایی

در مرحله‌ی شیدایی افزایش انرژی، بروز خلاقیت و نشاط شدید دیده می‌شود. در این مرحله فردِ دچار اختلال دوقطبی، زیاد صحبت می‌کند و به شدت فعال است. کم‌خوابی و استراحت نکردن از نشانه‌های دیگر این حالت است. فرد اعتقاداتی غیر واقعی در مورد توانایی‌ها و قدرت فردی خود پیدا می‌کند، یعنی فرد خود را به شدت توانمند و ویژه احساس می‌کند. شاید این احساسات خوب و جالب به نظر برسند، اما وقتی پای تصمیمات احساسی، هیجانی و غیرمنطقی به میان می‌آید باید در مورد جالب بودن آن تردید کرد. مثلا افراد در این مرحله از اختلال دوقطبی، تصمیماتی مانند شرط‌بندی‌های غیرمعقول یا سرمایه‌گذاری‌های نامناسب می‌گیرند. افراد در این مرحله پرخاشگر می‌شوند و نسبت به عقاید مخالف، تغییرات ناگهانی در برنامه‌های از پیش تعیین شده و… واکنش‌های شدید نشان می‌دهند.

۲. شیدایی ضعیف

شدت شیدایی ضعیف نسبت به حالت قبلی کمتر است. در این مرحله افراد همچنان احساس نشاط غیرعادی و تمایل به فعالیت دارند. اما روند زندگی روزانه تا حد زیادی طبیعی است. شاید بتوان گفت که افراد در حالت شیدایی خفیف دارای خلق و خویی بانشاط هستند که البته این نشاط کاذب و غیرعادی است. در واقع در این مرحله شرایط روحی فرد دچار تغییرات غیرعادی می‌شود. بعد از این مرحله فردِ دچارِ اختلال دوقطبی به مرحله‌ی افسردگی یا شیدایی وارد می‌شود.

۳. افسردگی

در گذشته افسردگی عادی با افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی اشتباه گرفته می‌شد. اما تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که این دو نوع افسردگی تفاوت زیادی با هم دارند و درمان‌های پیشنهادی هر یک بسیار متفاوت است. درمان افسردگیِ ناشی از اختلال دوقطبی با داروهای ضد افسردگی پیگیری نمی‌شود. در واقع داروهای ضدافسردگی احتمال وخیم شدن اختلال دوقطبی را بیشتر می‌کنند. برخی از این داروها موجب نوسان مراحل مختلف می‌شوند و فرد را از حالت شیدایی به شیدایی خفیف یا افسردگی می‌رسانند. علی‌رغم علایم بیرونی هر دو نوع افسردگی، شیوه‌ی درمان آنها متفاوت است.

نشانه‌هایی که برای هر یک از انواع افسردگی بروز می‌کند، کمک شایانی به درمان آنها می‌کند. مثلا در افسردگی اختلال دوقطبی، فرد به شدت تحریک‌پذیر و غیرقابل‌پیش‌بینی می‌شود و مدام احساس گناه دارد. افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی منجر به خواب زیاد، بی‌حوصلگی و اضافه وزن می‌شود و در بعضی موارد ارتباط فرد با واقعیت و دنیای بیرون قطع می‌شود که به آن افسردگی سایکوتیک یا روان‌پریشی شدید گفته می‌شود. در این مرحله افراد قادر به برقراری روابط اجتماعی سالم و کار کردن نیستند.

۴. حالات ترکیبی

در این مرحله از اختلال دوقطبی علایم و نشانه‌های حالات مختلف اختلال دوقطبی یعنی افسردگی، شیدایی و شیدایی خفیف با هم آمیخته می‌شوند. افسردگی توأم با تشویش، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری، حواس‌پرتی و افکار ضد و نقیض. این مرحله بسیار خطرناک است، زیرا ترکیب احساسات متناقض و انرژی متفاوت و خلق و خوی متغیر، نهایتا می‌تواند موجب خودکشی شود.

درمان دو قطبی ها

درمان اختلال دوقطبی | راه های تشخیص و درمان

منبع : جامعه سلامت / بیتوته