فضیلت نماز شب از نظر علما | کیفیت نماز شب

۰ 1,169 خواندن این مطلب 6 دقیقه زمان میبرد

سفارش به نماز از قدیم الایام بسیار بوده مخصوصا تاکید بسیار به نماز شب و دعا در نیمه شب شده است. در این مقاله قصد داریم نظر علما و بزرگان دین را درباره نماز شب و چگونگی انجام آن بدانیم. با ما همراه باشید.

فضیلت نماز شب از نظر علما

فضیلت نماز شب از نظر علمای اسلام را بدانیم :

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئیل به من گفت: ای محمد عش ما شئت فانک میت؛ هرچه می خواهی زندگی کن، عاقبت میرنده هستی؛ عمر جاوید برای کسی نیست.

و احب من شئت فانک مفارقه؛ هرکه را دلت می خواهد دوست داشته باشی دوست داشته باش، اما این را هم بدان که از او جدا می شوی.

معلوم است که در زیر اینها چه مستتر است؛ یعنی پس انسان باید کسی را دوست داشته باشد که از او جدا نمی شود. این حساب را داشته باش، هر که را می خواهی دوست داشته باشی دوست داشته باش، اما بدان که تو از همه اینها جدا می شوی؛ فقط یک حقیقت است که از او جدا نمی شوی.

اعمل ما شئت فانک ملاقیه؛ هرچه می خواهی عمل کنی بکن، اما این را هم بدان که تو به عمل خود خواهی رسید و با عمل خودت در یک وقتی ملاقات خواهی کرد.

بعد فرمود: جبرئیل به من فرمود: شرف المؤمن صلاته اللیل و عزه کف الاذی عن الناس؛ شرافت مؤمن در نمازی است که شب می خواند و عزت مؤمن در این است که اذیتش به هیچ انسانی نرسد.

امام صادق علیه السلام فرمود: ان البیوت التی یصلی فیها باللیل بتلاوه القرآن تضیی لاهل السماء کما تضیئ نجوم السماء لاهل الارض؛ خانه هایی که در آن خانه ها شب خیزی برای نماز شب می شود و قرآن تلاوت می شود، برای مردم آسمانها آنچنان می درخشد که ستارگان برای مردم زمین.

فضیلت نماز شب در کلمات علمای اخلاق

آخوند ملاحسینقلی همدانی(ره) می‌گوید: از طالبان آخرت، احدى به مقامى از مقامات دینى نرسید مگر آنانکه اهل تهجد و شب زنده‏دارى بودند.[۲]

شیخ أنصارى(ره) به شاگردان دستور مى‏داد که حتماً باید نماز شب بخوانند و خیلى روى این معنى تأکید داشت.[۳]

علامه‌ی طباطبایی(ره) امر شانزدهم از امور ضروری برای سالک را شب‌زنده‌داری می‌داند[۴] و نقل می‌کند که در آغاز ورودم به نجف یک روز درِ مدرسه‏اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آنجا عبور مى‏کردند، چون به من رسیدند دست خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: «اى فرزند! دنیا مى‏خواهى نماز شب بخوان؛ و آخرت مى‏خواهى نماز شب بخوان!»

عوامل محروم کننده از نماز شب

تنبلی: حضرت نبىّ اکرم(ص)فرمود: کسى نیست مگر اینکه در شبى دو مرتبه فرشته‏اى او را از خواب بیدارش می‌کند و می‌گوید: بنده‏ى خدا بنشین و به یاد خدا باش در مرتبه‏ى سوم که فرشته او را بیدار مى‌کند اگر آگاه نشد شیطان در گوشش ادرار می‌کند.[۵]

پرخوری سبب پرخوابی می‌شود و پرخوابی نیز سبب از دست رفتن نماز شب می‌شود.[۶]

مطلق گناهان[۷] به‌ویژه دروغ.[۸]

در روایات آمده است که بنده یک یا دو شب از تهجد و شب زنده دارى محروم مى‏گردد براى اینکه به خود عجب نکند.[۹]

گناه مانع نماز شب

امام علی (ع ) :جاء رجل الی امیرالمؤمنین – علیه السلام – فقال : یا امیرالمؤمنین انی قد حرمت الصلاه باللیل ، فقال امیرالمؤمنین -علیه السلام – : انت رجل قد قیدتک ذنوبک .مردی نزد امیرالمؤمنین (ع ) آمد وگفت : ای امیر مؤمنان ! من از نماز شب محروم شدم . علی (ع ) فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را زندانی (اسیر) کرده است . (۱۰)

کیفیت نماز شب , اعمال مذهبی

کیفیت نماز شب

ساعت دقیق خواندن نماز شب :

و نماز شب وقت نماز شب، از نیمۀ شب تا اذان صبح است و هر چه به اذان صبح نزدیکتر باشد، فضیلت بیشتری دارد.

نماز شب، یازده رکعت است. هشت رکعت آن، به نیت «نماز شب» و به صورت چهار نماز دو رکعتی (همانند نماز صبح) خوانده می شود. دو رکعت بعدی، به نیت «نماز شَفع» است و یک رکعت آخر هم به نیت «نماز وَتر» می باشد.

توجّه: در هشت رکعت اول، می توانید فقط به خواندن سورۀ «حمد» اکتفا کنید، و در سه رکعت بعدی هم می توانید بعد از خواندن «حمد»، و سورۀ «توحید»، به یک قنوت معمولی اکتفا کنید.

آداب نماز شب

اگر دوست دارید به آداب بیشتری از نماز شب عمل کنید، به نکته های ذیل هم توجه کنید:

۱ـ وقتی از خواب بیدار شدید و وضو گرفتید، ابتدا سجدۀ شکر به جای آورید و از خداوند به خاطر این توفیق بزرگ تشکر کنید.

۲ـ در رکعت اول نماز شب، بعد از «حمد»، سورۀ «توحید» را بخوانید و در رکعت دوم، سورۀ «کافرون». در شش رکعت بعدی هم بعد از «حمد»، سورۀ «توحید» را بخوانید.

۳ـ در رکعت اول نماز «شَفع»، بعد از «حمد»، سورۀ «ناس» و در رکعت دوم، سورۀ «کافرون» را بخوانید.

۴ـ در نماز «وتر»، بعد از «حمد»، سه مرتبه سورۀ «توحید» را بخوانید، و بعد از آن هم سوره های «ناس» و «فلق» را بخوانید. سپس دست به قنوت بلند کنید و در قنوت این گونه بگویید:

«اللَّهُمَ‏ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ‏ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الأحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ الأمْوَات‏». اما بهتر است به جای آن، چهل مؤمن را دعا کنید[۱] و (به عنوان مثال) بگویید: «اللهُمَّ إغفِر لِفاطِمَه».

می توانید هفتاد بار بگویید: «أسْتَغْفِرُ اللَّهَ‏ رَبِّی‏ وَ أتُوبُ‏ إِلَیْهِ‏».

سپس هفت بار بگویید: «هَذَا مَقَامُ‏ الْعَائِذِ بِکَ مِنَ النَّار».

آن گاه اگر تمایل داشتید، سیصد بار هم بگویید: «العَفوُ».

توجه: امام صادق(علیه السلام) در تفسیر آیۀ شریفۀ «وَ بِالأسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» می فرماید: «آن ها کسانی هستند که در قنوت نماز وتر، از خدای خود طلب غفران می کنند». [۲]

حکایت

مرحوم حاج ملاحسین علی صدیقین می گوید: «در مدرسۀ صدر اصفهان، نیمه شبی برای نماز شب از خواب بیدار شدم، و به حیات مدرسه رفتم. ناگهان با صحنۀ فوق العادهای مواجه شدم. در تاریکی شب شنیدم که در و دیوار و درخت های مدرسه، مشغول تسبیح خداوند هستند[۳] و می گویند: «سُبُّوحٌ‏ قُدُّوسٌ‏ رَبُّنَا وَ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوح‏». با تعجب به در و دیوار نگاه می کردم، و در حیات مدرسه قدم می زدم. وقتی از کنار حجرۀ آخوند ملامحمد کاشی عبور کردم، متوجه شدم ایشان در حال تهجد و شب زنده داری است و این ذکر را بر زبان جاری می کند. در و دیوار و درختان مدرسه هم، در همنوایی با ایشان ذکر می گفتند.

فردا صبح، خدمت مرحوم آخوند رسیدم و ماجرای دیشب را با وی در میان گذاشتم.

آخوند کاشی فرمود: «ذکر گفتن در و دیوار تعجب ندارد. تعجب در این است که تو چگونه صدای آن ها را شنیدی!»[۴]

آیت الله خوانساری می فرمود: امام خمینی در مدرسۀ دارالشفای قم حجره داشت. ایشان شب ها برای نماز شب، آب حوض فیضیه را که یخ بسته بود میشکست، و وضو میگرفت. وقتی نماز شب میخواند، گویا در و دیوار فیضیه با این سید چهل ساله، هم ذکر و هم صدا می شدند».[۵]

[۱] . منظور از مؤمن، شیعه است. بهتر است در قنوت نماز شب، کسانی را دعا کنید که حقی به گردنتان دارند. افرادی چون پدر و مادر، خواهر و برادر، اجداد و درگذشتگان، بستگان و همسایه ها.

[۲] . قَالَ أبُو عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام):‏ «کَانُوا یَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ فِی الْوَتْرِ سَبْعِینَ مَرَّهً فِی السَّحَرِ».

(بحارالأنوار، ج۸۴، ص۱۲۵)

[۳] . خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: )وَ إِنْ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُم‏(؛ «و هر موجودى، تسبیح و حمد او مى ‏گوید، ولى شما تسبیح آنها را نمى ‏فهمید».

(اسراء، آیۀ ۴۷)

[۴] . حمید خلیلیان، حدیث خوبان، ص۲۹۳ و ۲۹۴٫

[۵] . حیات عارفانۀ فرزانگان، ص۷۱ ـ به نقل از پا به پای آفتاب، ج۳، ص۲۸۱٫

====================================

پی نوشت ها :

کتاب خانه طهور
ملکى تبریزى، میرزا جواد آقا؛ پیشین، ص ۴۶۲ و ۴۶۳٫
طهرانی، سید محمّد حسین حسینی؛ ولایت فقیه در حکومت اسلام(۴-۱)، علامه طباطبایى – مشهد مقدس، چاپ سوم، ۱۴۲۸ه.ق،‌ ج۴،‌ ص ۹۶٫
طهرانی، سید محمّد حسین حسینی؛ رساله لُبّ اللباب فى سیر وسلوک أولی الألباب، دار المحجه البیضاء – بیروت، چاپ چهارم، ۲۰۱۰ – ۱۴۳۱، ص ۱۳۲٫
شیخ حسن دیلمى؛ پیشین، ج۱، ص ۹۱٫
نراقى، ملا احمد؛ معراج السعاده، انتشارات هجرت، چاپ پنجم، ۱۳۷۷،‌ص ۳۱۴٫
کلینى، پیشین، ج۲، ص ۲۷۲٫
شیخ صدوق؛ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، دار الرضى – قم، چاپ: اول، ۱۴۰۶ق، ص ۴۲٫
ملکى تبریزى، میرزا جواد آقا؛ پیشین، ص ۴۰۳
میزان الحکمه ، ج ۵، ص ۴۲۲

زمان خواندن نماز شب , بهترین زمان خواندن نماز شب