بیماری آلزایمر، تشخیص زود هنگام و راهکارهای درمانی

سلامت نیوز :  بیماری آلزایمر نوعی اختلال مغزی است که در آن آسیب دیدگی و مرگ سلول های مغزی سبب بروز اختلال در حافظه، تفکر،قضاوت، زبان و سایر کارکردهای عصبی ودر پی آن تغییر در رفتار و شخصیت فرد می شود.  به گزارش سلامت نیوز به نقل از روابط عمومی انجمن آلزایمر ایراناین بیماری در نتیجۀ رسوب غیر عادی برخی مواد پروتئینی در درون و بیرون سلول های مغز ایجاد می شود. این رسوبات ارتباط سلول های مغز را با یکدیگر مختل کرده، مانع رسیدن پیام های عصبی می شود. در نتیجه کارکرد های عصبی یکی پس از دیگری مختل شده و از بین می روند.

تاریخچه بیماری آلزایمر
•    این بیماری نام خود را از پزشک آلمانی آلوییس آلزایمر(Alois Alzheimer) گرفته است که برای نخستین بار در سال ۱۹۰۷ تغییرات آسیب شناختی این بیماری را شرح داد.
•    « پروفسور آلزایمر» مغز بیمار میانسال خود، آگوسته دی، را پس از مرگ او آزمایش کرد و نوشت که در درون سلول های مغز ذراتی دوکی شکل و در لابلای آنها اجسامی پهن تر رسوب می کنند. این تغییرات به ترتیب کلافه های عصبی neurofibrillary )   (tangles و پلاک های پیری(senile plaques)
خوانده شدند.

انواع بیماری آلزایمر
•    نوع تک گیر که بیشتر افراد ۶۵ ساله و بالاتر را مبتلا می کند. عامل وراثت در آن نقش چندان مهمی ندارد و شایعترین نوع این بیماری به شمار می آید. نوع فامیلی که عامل وراثت در آن نقش تعیین کننده دارد و معمولاً مستقیماً از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. معمولاً در سنین پایین تر( دهه های چهار و پنج عمر) شروع می شود و شیوع کمتری دارد.

چگونه می توان فراموشکاری عادی سالمندی را از بیماری آلزایمر افتراق داد؟
•    سالمندان عادی ممکن است:
•    نام افرادی را که تازه دیده اند، فراموش کنند.
• پیام های تلفنی را به موقع نرسانند.
• فراموش کنند داروهای خود را به موقع بخورند.
• یادشان نیاید وسایل شخصی خود را کجا گذاشته اند.
• موضوعات تازه مثل طرز کار با اجاق گاز تازه را به سختی یاد بگیرند.
•    این فراموشی ها واجد ویژگی های زیر هستند:
• معمولاً مدتی بعد چیزی را که فراموش کرده بودند به یاد می آورند.
• فراموشی ها پیشرونده نیستند .

چگونه می توان فراموشکاری عادی سالمندی را از بیماری آلزایمر افتراق داد؟
•    در فراموشکاری های مرضی)شامل بیماری آلزایمر و انواع دیگر دمانس (افت حافظه پیشرونده است و سایر قوای شناختی نظیر، تکلم ، تمرکز، تصمیم گیری ، قضاوت، درک فضایی، و ……نیز دچار اختلال شده و به افت کارکرد فرد در زمینه های شغلی، خانوادگی و اجتماعی منجر می شود.

شیوع دمانس و  آلزایمر:
•    قریب ۲۵ میلیون نفر در سراسر دنیا به بیماری آلزایمر مبتلا هستند.
•    شیوع بیماری آلزایمر در کل جمعیت جهان ۵/. % است.

–    در جمعیت ۶۵ ساله و بالاتر:
    بیماری آلزایمر متوسط تا شدید :
%۵ سالمندان ۶۵سال و بالاتر

    بیماری آلزایمر خفیف:
۱۰ تا ۱۵% سالمندان ۶۵ سال و بالاتر

هر زوال عقلی بیماری آلزایمر نیست؟
•    زوال عقل بیش از صد علت دارد که بیماری آلزایمر یکی از، و البته شایعترین، آنهاست:
•    برخی ازعلل کم و بیش درمان پذیر آن عبارتند از:
    تومورها وسایر ضایعات فضاگیر مغزمانند کیست ها وهماتوم ها
    هیدروسفالی با فشار طبیعی
    مسمومیت ها از جمله مسمومیت با فلزات سنگین
    بیماری های متابولیک، اندوکرینی و تغذیه ای مانند بیماری ویلسون، گواتر توکسیک و کمبودهای ویتامینی

•    برخی از علل کم وبیش درمان ناپذیر آن عبارتند از:
    بیماری آلزایمر و اختلالات وابسته
    بیماری پارکینسون
    سکته و ضایعات عروقی مغز
    ضربه مغزی
    ایدز
    مصرف دراز مدت برخی از داروها مانند الکل
    بیماری های پیشرونده (قلبی، کبدی ، کلیوی ، ریوی و… )
    سایر موارد

بیماری آلزایمر چگونه تشخیص داده می شود؟
•    بر اهمیت مراجعه زودرس به پزشک هر چه تاکید شود کم است.
•    یک ارزیابی کامل شامل اقدامات زیر است:
•    شرح حال مفصل و دقیق
•    معاینه کامل جسمی و عصبی
•    آزمایشات مختلف خون و ادرار
•    سایر آزمایشات تخصصی مانند نوار قلب و مغز، عکس قفسه سینه، سیتی اسکن یا ام.ار.ای مغز
•    اجرای آزمون های شناختی

آزمون های شناختی به چه کار می آیند؟
•    با کاربرد آزمون های شناختی موارد مشکوک شناسایی و برای ارزیابی کامل تر و جامع تر به سطوح بالاتر مراقبت ارجاع می شوند.
•    نمره وضعیت شناختی سالمند به عنوان معیار پایه ثبت می شود و در اندازه گیری های بعدی ملاک مقایسه قرار می گیرد. تغییرات این نمره، پزشک را در تعیین سرعت پیشرفت، پیش آگهی و پاسخ به درمان دارویی یاری می دهد.
نکته: این ابزارها جای تشخیص را نمی گیرند و صرفاً موارد مشکوک را شناسایی می کنند.

علائم ونشانه های بیماری آلزایمر(۱)
•    نشانه های مرحله اولیه و خفیف:
    یک سئوال را بارها و بارها تکرار می کنند.
    در نام بردن وسایلی که به طور روزمره با آن سر وکار دارند دچار اشکال می شوند.
    نام نزدیکان را فراموش می کنند.
    گاهی راه خانه را گم می کنند.
    موقعیت زمان و مکان را تشخیص نمی دهند.
    آداب اجتماعی را رعایت نمی کنند.
    کارهایی را که نیاز به رعایت ترتیب خاصی دارند به درستی انجام نمی دهند.
    نمی توانند حساب پول را درست نگهدارند.

علائم ونشانه های بیماری آلزایمر(۲)
•    مراحل میانی و متوسط:
    اختلال حافظه شدیدتر می شود مثلا نام فرزندان یا همسر را فراموش می کنند.
    در انجام فعالیت های عادی و روزمره مانند غذا خوردن ، شستشو، و لباس پوشیدن مشکل دارند و گاه بی اختیاری ادرار پیدا می کنند
    به اختلالات رفتاری مانند عصبانیت ، بیقراری ، پرخاشگری ، و مسایلی مانند سوء ظن، توهم، و بیخوابی دچار می شوند.
•    تعدادی از مبتلایان در این مرحله به سراهای سالمندی سپرده می شوند.

علائم ونشانه های بیماری آلزایمر(۳)
•    مرحله پایانی و شدید:
    فراموشی به قدری شدید می شود که حتی هویت خود را فراموش می کنند.
    قدرت تکلم را از دست می دهند.
    کنترل ادرار و مدفوع را از دست می دهند.
    قدرت حرکت را از دست می دهند.
    مشکلات بلع پیدا می کنند.
    زخم بستر پیدا می کنند.
    به علت عفونت و نارسایی دستگاه های حیاتی بدن فوت می کنند.

معیارهای تشخیصی بیماری الزایمر
    اختلال حافظه در معاینه بالینی و آزمون های روان سنجی و نیز وجود اختلال حداقل در یک حوزه شناختی دیگر( افازی یا اگنوزی یا اپراکسی)
    افت عملکرد در حوزه های شغلی، خانوادگی و اجتماعی
    پیشرفت تدریجی
    بهنجاری سطح هشیاری حداقل در اوایل تا اواسط بیماری
    شروع علایم بعد از ۴۰ سالگی
    رد سایر عوامل سبب ساز دمانس پس از بررسی تشخیصی

عوامل افزاینده خطرابتلا به بیماری آلزایمر
•    این عوامل را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
    عواملی که نقش آنها در افزایش خطر ابتلا به اثبات رسیده است شامل چهار عامل سن، سابقه فامیلی، ناهنجاری کروموزم ۲۱ ، وجود ژن   APOE-4  و جهش های ژنی
    عواملی که نقش آنها در افزایش خطر ابتلا محتمل است شامل ضربه و آسیب های مغزی شدید، کوچکی ابعاد سر، عوامل عروقی مانند پرفشاری خون، دیابت و استعمال دخانیات
    عواملی که نقش آنها در افزایش خطر ابتلا در دست بررسی است شامل افسردگی، قرار گرفتن در میدان های مغناطیسی پرفشار، کمبود ویتامین B 12 و فولات، افزایش هوموسیستئین سرم، اختلالات خواب، جنس مونث، مصرف هورمون های استروژنی در دوره یائسگی و تماس با آلومینیوم

عوامل کاهنده خطر ابتلا به بیماری آلزایمر
    عوامل کاهنده خطر ابتلا را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
•    عواملی که تاثیر آنها بر کاهش خطر ابتلا محتمل است شامل:
    فعالیت های اجتماعی/ اوقات فراغت
    فعالیت فیزیکی
    تحریک فکری مستمر
    تحصیلات بالاتر
    مصرف الکل به مقدار کم
    مصرف داروهای ضد التهاب
    مصرف داروهای کاهنده کلسترل
•    عواملی که تاثیر آنها بر روی کاهش خطر ابتلا در دست بررسی است شامل:
    داروهایی که در درمان بیماری آلزایمر بروز یافته استفاده می شود
    اسید های چرب امگا۳

راهکارهای درمانی در بیماری آلزایمر
    معالجه قطعی بیماری آلزایمر هنوز مقدور نیست لذا راهکارهای درمانی در مقطع فعلی بر دوهدف زیر تاکید دارد:
•    کاهش نگرانی بیمار و مراقب
•    افزایش کیفیت زندگی بیمار و مراقب- کاردرمانی جهت پیشگیری از اُفت زودرس توانائی ها
•    کاهش نگرانی بیمار و مراقب

    راهکارهای درمانی در بیماری آلزایمر را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
•    درمان های فیزیکی شامل
    تامین آسایش بیمار
    درمان های دارویی موثر بر شناخت
    درمان های دارویی موثر بر اختلالات روانی – رفتاری
•    درمان های روانی – اجتماعی شامل طیف وسیعی از مداخلات فردی و محیطی موثر بر شناخت و رفتار

راهکارهای های درمانی در بیماری آلزایمر- تامین آسایش بیمار
(۱)    درمان غیرداروئی
•    ایجاد فضای کافی برای فعالیت فیزیکی
•    رعایت اصول ایمنی ومناسب سازی در محیط
•    حذف عوامل تحریک کننده از محیط
•    رفع گرسنگی و تشنگی بیمار
•    کنترل درد و تب
•    تشویق بیمار به فعالیت فیزیکی
•    مشارکت دادن بیمار در ADL

روش های درمانی در بیماری الزایمر
(۲)  درمان دارویی
•    داروهایی که به عنوان داروهای موثر بر شناخت و حافظه از آنها نام برده می شود
۱-    داروهای بازدارنده انزیم کولین استراز مانند rivastigmine ، galantamin ،donepezil
۲-    داروهای با مکانیسم ناشناخته تر مانند memantine
۳-    انتی اکسیدان ها gingko
۴-    ویتامین ها مانند   Cو ویتامین های گروه  B  و تاحدی ویتامین E
•    داروهای موثر بر روان و رفتار
۱-    داروهای ضد روان پریشی
۲-    داروهای ضد افسردگی
۳-    داروهای ضداضطراب و خواب اور
۴-    بتابلوکرها
۵-    داروهای ضد تشنج

 گرد آوری مطالب : iranbanou.com