افسردگی بعد از سقط | چرا بعد از سقط دچار ناراحتی و افسردگی میشویم؟

روان ، روش های درمان افسردگی در خانم ها در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

کارهایی که بعد از سقط باید انجام داد ، افسردگی بعد از سقط

افسردگی پس از سقط جنین را جدی بگیریم

یکی از مشکلات رایج دوران بارداری در همه جای دنیا سقط جنین است. علت اصلی آن هم معمولا وجود اختلال‌ های کروموزومی در جنین است که با ادامه حیات وی منافات دارد. در واقع، سقط یک مکانیسم دفاعی از سوی بدن است تا از تولد یک جنین معیوب و ناقص جلوگیری کند. اما وقتی خانمی جوان دچار سقط می‌شود و اولین یا دومین بارداری‌اش به سقط می‌انجامد، چنان سلامت روانش به هم می‌ریزد که گاهی نیازمند مداخلات پزشکی می‌شود. با روان‌پزشک و پژوهشگر انستیتو روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره همین موضوع گفت‌وگو کرده‌ایم.

آیا سقط جنین واقعا سلامت روان مادر را تحت تاثیر قرار می ‏دهد؟

بله، وقتی خانمی سقط جنین می‏ کند به دو دلیل مستعد افسردگی می‏ شود؛ یکی تغییرات هورمونی که او را درگیر افسردگی و اضطراب بعد از زایمان می‏ کند و دیگری از دست دادن جنینی که به او فکر می‏ کرده، او را در خیالش می‏ پرورانده و حتی ممکن است وسایلی را هم برای تولدش آماده کرده باشد. در این شرایط ممکن است حتی مادر به سوگ بنشیند. سوگ در اثر از دست دادن فرد عزیز یا شیء مورد علاقه ‏ای به وجود می‏ آید که می‏ تواند حتی منجر به افسردگی‏ های بسیار شدید شود.

چه افکاری بیشتر ذهن مادر را درگیر می‏کند؟

آنچه بیشتر فکر مادر را درگیر می‏کند، این است که چرا نتوانستم جنینم را حفظ کنم؟ آیا من با سایر خانم‏ هایی که باردار می ‏شوند و زایمان می‏ کنند مشکل یا تفاوتی دارم؟ آیا تقصیر من بوده یا بیمار هستم؟ این مشکل زمانی بغرنج ‏تر می‏ شود که در آزمایش‏ها و بررسی‏ هایی که خانم انجام می‏ دهد یک اختلال کوچک هم دیده شود. در این صورت علاوه بر افسردگی، اضطراب دیگری مبنی بر داشتن یک مشکل پزشکی نیز به مادر تحمیل می‏ شود.

این فشارهای عصبی زمانی که سقط برای بار چندم تکرار می ‏شود، بسیار زیاد خواهد شد و سلامت روانی خانم را به شدت تهدید خواهد کرد. به‌خصوص اگر از سوی خانواده فشاری هم به او تحمیل شود. همچنین انتقاد از این موضوع از سوی همسر یا خانواده او که می‏ تواند مستقیم یا با طعنه و کنایه ‏آمیز باشد، مثل گفتن این جمله‌ها که «تو بچه نگه‏دار نیستی، چرا فلان کار را کردی که بچه بیفتد» یا «حتما عیبی داری که نمی ‏توانی بچه را نگه‌داری» و… می ‏تواند عامل اضطراب ‏آور دیگری برای خانم باشد.

اگر خانمی با وجود افسردگی باردار شود، دچار چه عواقبی خواهد شد؟

افسردگی باعث می‏ شود روند زندگی و تفکر افراد نسبت به زندگی و سایرین تغییر کند. خانمی که با وجود ابتلا به افسردگی باردار می‏ شود، قطعا افسردگی و اضطراب خود را به جنینش منتقل خواهد کرد و سلامت او را به خطر خواهد انداخت. تحقیقات نشان می‏ دهد جنین چنین مادرانی با وزن کم متولد می‏ شود. همچنین افسردگی و اضطراب مادر در دوران بارداری بر خلقیات و روحیات کودک پس از تولد نیز تاثیر می‏ گذارد.

علاوه بر این، مادر مجددا مستعد افسردگی پس از زایمان و درگیر مشکلات پس از زایمان خواهد بود، با پذیرش فرزند و مراحل فرزندپروری مشکل پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است روابط خانوادگی و زناشویی ‏اش دچار مشکل شود. تصور کنید چنین کودکی چگونه و چطور تربیت خواهد شد. از این رو بهتر است متخصصان زنان و زایمان بیشتر با بیمارشان صحبت کنند، با او ارتباط برقرار کنند، مسائل روانی او را ارزیابی کنند و در صورت لزوم حتما وی را به روان‌پزشک ارجاع دهند.

سقط جنین و خانواده

خانواده باید دقیقا همان‌طور که از یک خانم تازه‌زایمان‌کرده با فرزندی سالم حمایت می‌کند، از یک خانم تازه‌سقط‌کرده هم حمایت کند. چه‌بسا خانمی که زایمان کرده و فرزند سالمی دارد به فرزندش دلخوش است و احساس آرامش خاطری از این جهت دارد که بعد از ۹ماه سختی بالاخره فرزند سالمی به دنیا آورده و نسبت به آینده او دلخوش است. از این‌رو فردی که جنینش را از دست می ‏دهد به حمایت روانی بیشتری از سوی خانواده نیاز دارد. پس سعی کنید بدون چون و چرا کردن موضوع، به او اطمینان خاطر بدهید که این اتفاقی است که برای بسیاری از خانم ‏ها رخ می‏ دهد. باید با این موضوع کنار آمد و برای بارداری بعدی آماده شد.

توصیه دیگرم به همسران این خانم‏ هاست. به آنها توصیه می‌کنم که سعی کنند شرایط و فضای شادی را برای خانم فراهم کنند و در صورت تغییرات خلق ‏وخوی همسرشان صبور باشند و تحملشان را بالا ببرند. ایجاد سرگرمی‏ های روزمره، تنها نگذاشتن خانم و اثبات اینکه خودش و ادامه خوب زندگی مشترک اهمیت بیشتری دارد و او هیچ تقصیری نداشته، می‏ تواند باعث دلگرمی و امیدواری خانم به آینده شود و او را برای بارداری بعدی آماده کند.

متخصصان زنان و زایمان معمولا ۳ ماه بعد از سقط را زمان مناسبی از لحاظ جسمی برای بارداری بعدی توصیه می‏ کنند اما افراد از نظر روانی با یکدیگر متفاوت هستند. ممکن است فردی حتی بعد از چند بار سقط از نظر روانی راحت‌تر و در زمان کوتاه‏تری با این مساله کنار بیاید، آن را بپذیرد و با آمادگی دوباره اقدام به بارداری کند اما فرد دیگری این‌طور نباشد و سخت برای بارداری بعدی آماده شود.

برای خانم‏هایی که به تازگی سقط جنین داشته ‏اند، چه توصیه‌ای دارید؟

مهم‌ترین توصیه ‏ام این است که همان‌طور که از نظر مشکلات پزشکی زیر نظر متخصص زنان بررسی می‌شوند، حتما به یک روان‌پزشک هم مراجعه کنند تا از لحاظ مسائل روان‌شناختی هم بررسی شوند، به‌خصوص اگر خانمی بعد از سقط احساس می‏ کند کم‏ حوصله و عصبانی است، ساعت خوابش تغییر کرده، تمایلی به انجام کارهای منزل یا امور شخصی ندارد، کلافه است، اضطراب و دلشوره دارد یا بی‏ جهت نگران است، احساس لذتش از شرایط تغییر کرده و مواردی که در گذشته او را خوشحال می‏ کرده در حال حاضر اثری ندارد، ترس یا گریه ‏‏های بی‏ دلیل دارد یا بی‏ دلیل پرخاشگری می‏کند، نسبت به سلامت و وضعیت جسمانی خود بی‏ اهمیت شده و… باید علائمش را جدی بگیرد و برای جلوگیری از پیشرفت آنها به روان‌پزشک مراجعه کند. بسیاری از این علائم ممکن است نیازی به درمان دارویی نداشته باشند و با روش‏های غیردارویی و آرام‏ سازی حل شوند.

عوارض روانی سقط جنین

گفتگو با خانم دکتر ساحل همتی گرکانی، روان‌پزشک
امید و رویاهای یک خانم باردار ناگهان با سقط جنین از بین می‌رود و دچار اختلالات خلقی متعددی می‌شود با این تصور که شاید امیدی برای دوباره بچه‌دارشدن‌اش وجود ندارد. ناراحتی‌های مادر در پی سقط جنین ممکن است منجر به افسردگی شود. متاسفانه این دوران بسیار پرتشویش است اما چگونه می‌توان در بارداری بعد از سقط جنین تفکر مثبت داشت؟ چگونه می‌توان با عوارض ناشی از سقط کنار آمد و مهم‌تر از همه آیا باید افسردگی پس از سقط را جدی گرفت؟ دکتر ساحل همتی گرکانی، روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی به این سوالات پاسخ می‌دهد.

پشیمانی بعد از سقط جنین

خانم دکتر! آیا افسردگی بعد از سقط همان علائم افسردگی معمولی را دارد؟

به طور کلی افسردگی در خانم‌ها نسبت به آقایان شیوع بیشتری دارد و علل مختلفی در آن نقش دارند. شیوع افسردگی در زنان از مردان خیلی بیشتر است. افسردگی بعد از سقط یا بعد از دوره زایمان جزو اختلالات خلقی است که در برخی از خانم‌ها شاهد آن هستیم.

این افسردگی در واقع همان علائم افسردگی معمولی را دارد یعنی توأم با خلق غمگین، نگرانی، ناراحتی، بی‌حوصلگی، کاهش اشتها، کاهش میل به زندگی و کاهش خواب است و می‌تواند علائم شدیدتری نیز داشته باشد. برخی مواقع می‌توان احتمال خودکشی را نیز پیش‌بینی کرد. در این مواقع به اقدامات جدی و پیشگیرانه‌ای نیاز است. در افسردگی بعد از زایمان و بعد از سقط ترشح هورمون‌های بارداری قطع می‌شود اما عواملی مانند اختلالات شخصیت و مشکلات قبل از بارداری می‌تواند مزید بر علت باشد.

آیا علائم افسردگی بعد از زایمان و افسردگی بعد از سقط جنین شبیه به یکدیگرند و در هر دو مورد با قطع ناگهانی هورمون‌ها همراه است؟

بله. علائم شبیه هم هستند با این تفاوت که در افسردگی بعد از سقط با از دست دادن و فقدان روبرو هستیم یعنی مادری که آماده مادر شدن بوده ناگهان جنین خود را از دست می‌دهد درست مثل زمانی که عزیزی را از دست داده است همان‌طور که در مرگ عزیزان مراحل متعددی مانند ناراحتی، خشم، انکار و سپس پذیرش را طی می‌کنیم مادر نیز از این مراحل عبور می‌کند اما گاه در مرحله پذیرفتن، افسردگی نیز دیده می‌شود. در زندگی عادی انسان‌ها با از دست دادن بستگان خود افسردگی‌ را تجربه می‌کنند بنابراین ناراحتی و نگرانی‌های بعد از سقط کاملا طبیعی است ولی افسردگی غیرطبیعی محسوب می‌شود.

وابستگی عاطفی بین مادر و جنین از چه زمانی آغاز می‌شود؟

دانش مادر و باورهای او نقش مهمی در این وابستگی دارد. امروزه تاکید بر آن است از زمانی که مادر متوجه بارداری خود می‌شود با جنین ارتباط عاطفی برقرار کند. طبق تحقیقات انجام‌شده جنین در رحم مادر صدای او را می‌شنود پس صحبت کردن مادر با جنین به این ارتباط کمک می‌کند. فرهنگ و شخصیت مادر، مکان زندگی، رضایت از زندگی و همسر و برنامه‌ریزی برای بچه‌دار شدن این ارتباط را غنی‌تر می‌کند بنابراین شاید تحمل از دست دادن جنین در این گروه از زنان کمی مشکل باشد.

پس ممکن است تا بارداری‌های بعدی نیز ادامه پیدا کند؟

در مادرانی که سابقه افسردگی در زایما‌ن‌های قبل را داشته‌اند یا در سقط قبلی آن را تجربه‌ کرده‌اند این احتمال بالاتر است. همان‌طور که گفتم ناراحتی بعد از سقط امری طبیعی است اما اگر این احساس بیش از ۲ هفته طول بکشد فرد دچار اختلال افسردگی شده است و حتما نیازمند پیگیری و درمان جدی است!

گاهی مادران تمایلی به ادامه بارداری ندارند و خودشان اقدام به سقط جنین می‌کنند، به نظر شما در این مادران نیز احتمال افسردگی یا احساس گناه وجود دارد؟

در سقط‌های القاءشده، ناراحتی در اثر سقط بسیار کمتر دیده می‌شود زیرا این عمل کاملا آگاهانه است و معمولا احساس گناه نیز نمی‌کنند اما در سقط‌های ناگهانی بارداری، نگرانی‌ها و اضطراب‌ها بیشتر به افسردگی تبدیل می‌شوند اما مادران نباید به دنبال مقصر بگردند یا خود را سرزنش کنند که کوتاهی یا کم‌کاری کرده‌اند.

زنانی که جنین خود را از دست داده‌اند چگونه باید با این مساله کنار بیایند؟

تاکید من همیشه روی آموزش است. ندانستن و عدم آگاهی، بیشتر باعث ترس ما می‌شود. برای داشتن اطلاعات باید از جزوه‌ها، کتاب‌های مناسب و سایت‌های آموزشی و مراکزی که خانم‌ها بتوانند راجع به‌مشکلاتشان صحبت کنند، استفاده کرد همه زنان در طول زندگی مراحل مختلفی مثل بلوغ، باروری، شیردهی، نازایی و یائسگی را پشت‌سر می‌گذارند پس این شرایط ویژه خانم‌هاست.

دوری کردن از افکار یا تصاویری که یادآور سقط است می‌تواند به افراد کمک کند؟

خیر. وقتی اندوهگین هستید نسبت به مسائل مختلف واکنش نشان می‌دهید اما بهتر است مشکل را بشناسید و درصدد حل آن برآیید.

همسر یا اطرافیان چطور؟

در این مواقع همسر و اطرافیان نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. حمایت هر چه بیشتر آنها از نظر عاطفی و روانی در پذیرش فقدان جنین به خانم‌ها کمک می‌کند تا بهتر و بیشتر با مشکلشان کنار بیایند. درواقع زمانی که فردی در خانواده فوت می‌کند، اطرافیان سعی می‌کنند در کنار او بمانند تا از نظر روانی صدمه نبیند. در سقط جنین نیز باید اینگونه باشد. حمایت اطرافیان به‌خصوص همسر سرعت برگشتن مادر به زندگی عادی‌اش را بیشتر می‌کند.

نظرجراح و متخصص زنان و زایمان

سقط جنین، افسردگی می‌آورد؟

پاسخ از خانم دکتر اعظم‌السادات موسوی، جراح و متخصص زنان و زایمان
سقط در واقع به از دست دادن ناگهانی جنین قبل هفته ۲۲ بارداری و زمانی که وزن جنین کمتر از ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم است گفته می‌شود. سقط‌ها معمولا علت‌های گوناگونی دارند. ممکن است خود به خودی یا درمانی باشند.

در نوع خودبه‌خودی، مرگ جنین داخل رحم یا کنده شدن زودرس جفت باعث خروج محصولات بارداری شده است. سقط‌های زیر ۱۲ هفته علت ژنتیکی دارند و سقط‌های بالای ۱۲ هفته، به علت مشکل‌های داخل رحم یا جنینی اتفاق می‌افتند. برای افسردگی بعد از سقط، دو علت روحی ـ روانی و هورمونی مطرح است. در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، به‌خصوص پروژسترون، افزایش می‌یابد. پروژسترون معمولا آستانه تحمل را بالا می‌برد و به شخص آرامش می‌دهد، تمایل به خواب و استراحت را بیشتر و حساسیت در برابر مشکلات را کم می‌کند.

با قطع ناگهانی پروژسترون، عوارض ناشی از آن‌ که همانا تحریک‌پذیری و به دنبال آن اضطراب و افسردگی است، شدت می‌یابد. از عوامل روحی ـ روانی، می‌توان به‌ «فقدان جنین» اشاره کرد. مادر که آماده پذیرش نوزاد است، ناگهان جنین خود را از دست می‌دهد. نوع سقط در افسردگی بسیار موثر است. برای برخی از مادران که سقط‌های مکرر دارند، طبیعتا تحمل این ضایعه بسیاردشوارتر است.تحقیقاتی که در ایران انجام گرفته، نشان داده آمار افسردگی ناشی از سقط در بیمارانی که تحت‌درمان نازایی قرار داشته‌اند، نسبت به کشورهای دیگر بالاتر است. برای کمک به مادران، باید از گفتار مناسب و دلداری‌دهنده آغاز و آینده را طوری ترسیم کنیم که بتوانند واقعیت را بپذیرند.

خانم‌ها بعد از گذراندن یک عادت‌ ماهانه طبیعی می‌توانند دوباره باردار شوند و اگر توصیه می‌کنیم بلافاصله باردار نشوند به این دلیل است که علت سقط بررسی شود یا اگر در اثر سقط دچار کم‌خونی یا عوارض ناشی از سقط شده‌اند، جبران شود . تجربه نشان داده زنانی که دچار سقط جنین می‌شوند، افسردگی شدید ندارند و نیازی به درمان دارویی نیست.

سقط جنین و افسردگی

افسردگی بعد از سقط | چرا بعد از سقط دچار ناراحتی و افسردگی میشویم؟

منبع : خبر گزاری مهر / هفته نامه سلامت / راسخون / بیتوته