درمان زوال عقل | علل و راه های کنترل و درمان

۰ 202 خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

بیماریها ، راه های جلوگیری از بیماری زوال عقل در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

زوال عقل در جوانی چیست ، درمان زوال عقل

علل ،علایم و درمان بیماری زوال عقل یا دمانس

زوال عقل یا دمانس (به لاتین: dementia) یا خِرَدسودگی در پزشکی و روان‌پزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز که با تغییر شخصیت و نئاندرتال شدن و موقعیت‌ناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. شایع‌ترین نوع دمانس، زوال عقل سالخوردگی یا بیماری آلزایمر است.

از دیگر عوامل ایجاد دمانس می‌توان به سکته مغزی، روان‌آشفتگی (دلیریوم) ناشی از سمی شدن بدن در اثر مواد مخدر و روان‌گردان و بیماری‌های ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود. طبق تعریف، خردسودگی عبارت است از تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی که در زمینه‌ای از هشیاری کامل (بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن) بروز می‌کند.

دمانس از علائم بیماری و به صورت مجموعه‌ای از عملکردی‌های بد بالینی شامل اختلالاتی در حافظه، زبان‌پریشی، تغییرات روان‌شناختی و روان‌پزشکی و مختل شدن فعالیت‌های روزمره تظاهر می‌یابد.

وقتی بیماری با شکایت اختلال ذهنی و یا حافظه به پزشک مراجعه می‌کند، شاید تنها نوع بیماری که خود و همراهانش به آن فکر می‌کنند، بیماری آلزایمر باشد. ولی در حقیقت بیماری آلزایمر یکی از انواع بیماری‌های فرسایش مغز است.

فرسایش مغز چگونه بوجود می‌آید؟

سلول‌های مغزی مانند منزل شما هستند. در پایان روز، زباله‌هایی که در اثر مصرف غذا و یا تمیز کردن منزل بوجود میایند، در صورتی که به بیرون از منزل منتقل نشوند، امکان زندگی در آن منزل را نا ممکن می‌کنند.

در حال حاضر بیشتر دانشمندانی که درباره بیماری آلزایمر تحقیق می‌کنند بر این باورند که در بسیاری از بیماری‌های فرسایش مغز، اشکال در همین فرایند تخریب و تجزیه مواد اضافه در داخل سلول‌های مغزی است . این مواد اضافی در صورتی که در سلول و یا در محیط اطراف آن باقی بمانند، باعث اختلال در کار و نهایتا مرگ سلول می‌شوند.

در بسیاری از این موارد، این ضایعات، پروتئین‌ها هستند که در سلول‌های مغزی یا نورون‌ها رسوب می‌کنند. به وجود آمدن کلاف‌های پروتئینی، ارتباط بین سلول‌های عصبی مغز را مختل میکنند و باعث از بین رفتن آنها می‌شوند. شروع این تخریب سلولی در بیماری آلزایمر در منطقه هیپوکامپوس مغز که مرکز آموخته‌ها و حافظه انسان است صورت می‌گیرد و به همین علت است که مشکلات حافظه از اولین علایم این بیماری به حساب می‌آید.

علایم بیماری زوال عقل:

قبل از اینکه علائم بیماری زوال عقل به طور وضوح در شما بروز کند، تغییرات خاصی در رفتار شما نشان‌دهنده ابتلا به این بیماری است. این تغییرات خاص عبارتند از:

مشکل در جویدن موادغذایی سفت: جویدن سخت و مشکل یک سیب می تواند نشان دهنده زوال عقل باشد. هنگامی که تعداد دندان ها کم می شود و یا اصلا وجود ندارند، افراد کمتر عمل جویدن غذا را انجام می دهند. این مسئله باعث کاهش جریان خون به مغز می شود و در نتیجه بیماری زوال عقل بروز می کند.

– به کندی راه رفتن: روش راه رفتن شما، می تواند خطر بروز بیماری زوال عقل را در شما نشان دهد.افرادی که به کندی راه می روند، دارای مغز با حجم کوچکی می باشند. از آنجا که اغلب افراد مبتلا به زوال عقل، دارای حجم کوچکی از مغز می باشند، پس می توان گفت کسانی که کند راه می روند، در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار دارند.

– مشکل در خوابیدن : چرخه خواب شما ممکن است شما را به سمت زوال عقل بکشاند.

محققان دریافتند زنانی که در اوایل روز، کمتر به فعالیت جسمانی می پردازند و خواب هستند (شب ها خوب و به مقدار کافی نمی خوابند)، نسبت به زنانی که به مقدار کافی در شب می خوابند و در اوایل روز هم فعال هستند، ۸۰ درصد بیشتر احتمال ابتلا به بیماری زوال عقل را دارند.

– افزایش وزن : چاقی یکی از عوامل تهدیدکننده سلامتی می باشد و ابتلا به بیماری هایی از قبیل: دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و آرتریت را در پی دارد.افزایش BMI (شاخص توده بدنی) ارتباط تنگاتنگی با بیماری زوال عقل دارد.اگر شما چاق هستید و یا اضافه وزن دارید، برای جلوگیری از ابتلا به بیماری زوال عقل، از همین حالا ورزش و رژیم لاغری اصولی را شروع کنید.

– افسردگی:افسردگی می تواند بر سلامت مغز اثر بگذارد.احتمال ابتلا به بیماری زوال عقل در افرادی که در اواخر عمر دچار افسردگی می شوند، دو برابر است.

انواع دمانس :

آلزایمر

در تشخیص دمانس نوع آلزایمر علاوه بر وجود اختلال حافظه، وجود یکی دیگر از اختلالات شناختی که در قبل ذکر شد الزامی است. همچنین این بیماری باید در عملکرد اجتماعی و شغلی فرد اختلال ایجاد کند.

دمانس عروقی

علایم عمومی آن مشابه دمانس نوع آلزایمر است با این تفاوت که شواهد بالینی و آزمایشگاهی مبنی بر دلایل عروقی در مورد آن موجود است. در ضمن معمولاً سیر نزولی و پله پله در دمانس عروقی شایعتر از نوع آلزایمر است.

راه‌های پیشگیری از آلزایمر:

۱. ورزش : ورزش کردن تاثیر زیادی به سوخت و ساز مغز می‌گذارد و می‌تواند از تحلیل رفتن کارایی شناختی و زوال عقلی جلوگیری کند. بررسی‌ها نشان داده که افزایش سوخت و ساز در مغز باعث جلوگیری از افزایش ماده کولین (جزئی از ویتامین B) می‌شود. این متابولیست معمولاً با کاهش سلول‌های عصبی افزایش می‌یابد و در نهایت افزایش آن منجر به آلزایمر می‌شود. انجام ورزش میزان کولین را در مغز تنظیم می‌کند. بنابراین ورزش کردن باعث حفاظت از سلول‌های عصبی می‌شود.

۲. قدم زدن : فعالیت فیزیکی مانند پیاده‌روی بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارد. بنابراین برداشتن ۴ هزار قدم در طول روز از اختلال حواس جلوگیری می‌کند. افرادی که حداقل در طول روز ۴ هزار گام برمی‌دارند کارایی شناختی بیشتری نسبت به دیگران دارند. فعالیت فیزیکی همچنان باعث افزایش توانایی مغز در ایجاد تغییرات می‌شود.

۳. دو زبانه بودن : دانستن زبان دوم مناطقی از مغز را که معمولا در بیماران آلزایمر تحت تاثیر قرار گرفته، تقویت می‌کند. محققان کانادایی، اسکن مغز دو گروه افراد چندزبانه و تک‌زبانه که همگی مبتلا به بیماری آلزایمر بودند را مورد بررسی قرار دادند. نتیجه این بود که دانستن یک زبان دوم ممکن است به کاهش تاثیرات اختلالات مغزی “دژنراتیو” (degenerative) کمک کند.

۴. قهوه : بررسی انجام گرفته در مورد تاثیر مصرف قهوه و سلامت مغز نشان می‌دهد مصرف مرتب قهوه با کاهش ۱۶ درصدی خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقلی مرتبط است.

۵. معاینه چشم :به تازگی محققان مدعی‌ شده‌اند می‌توان با اسکن ساده چشم امکان ابتلا به این بیماری را به طور زودهنگام تشخیص داد. در بیماری‌ آلزایمر، پلاک‌هایی متشکل از پروتئینی موسوم به “بتا آمیلوئید” در مغز بیماران شکل می‌گیرد که به سلول‌های مغزی آسیب رسانده و آن‌ها را نابود می‌کند. دانشمندان دریافتند همین میزان انباشت‌های پروتئین بتا آمیلوئید در شبکیه (واقع در پشت چشم) هم شکل می‌گیرد و میزان پلاک‌ شناسایی شده در این بخش با میزان پلاک موجود در نواحی مغزی بیماران آلزایمری برابری می‌کند، این بدین معناست که می‌توان امکان بروز آلزایمر را سال‌ها قبل از ظهور علائم واقعی آن، با استفاده از اسکن چشم پیش‌بینی کرد.

۶. بلوبری : بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف میوه بلوبری می‌تواند با پیشگیری از زوال عقلی و بهبود قدرت حافظه به سلامت مغز کمک کند. آنتی‌اکسیدان موجود در این میوه برای قدرت حافظه و عملکرد شناختی افراد بزرگسال مفید است و از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می‌کند.

۵ نشانه هشدار دهنده زوال عقل

زوال عقل یک اصطلاح کلی برای افت توانایی ذهنی به میزانی است که در زندگی روزانه فرد تداخل ایجاد می کند. از دست دادن حافظه و بیماری آلزایمر – رایج‌ترین نوع زوال عقل – دو نمونه از این دست هستند. زوال عقل به طور کلی شامل کاهش تدریجی مهارت های حافظه، تفکر و استدلال می شوند.

زوال عقل به خودی خود یک بیماری خاص نیست. در عوض، این اصطلاح برای نشانه های گسترده ای مد نظر قرار می گیرد که ممکن است به یک اختلال شناختی شدید اشاره داشته باشند. به واسطه ماهیت پیچیده این اختلال، زوال عقل می تواند تنها توسط یک پزشک متخصص، به طور معمول متخصص مغز و اعصاب، تشخیص داده شود.

انواع زوال عقل

همان گونه که اشاره شد، بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است و ۶۰ تا ۸۰ درصد تمامی موارد را شامل می شود. بیماری آلزایمر یک اختلال مرگبار است که سلول های مغز و قابلیت شناختی را خنثی می سازد.

برای پیشگیری از زوال عقل چه باید کرد

دومین دلیل شایع زوال عقل به نام زوال عقل عروقی شناخته می شود و نوعی از زوال عقل است که در نتیجه سکته مغزی شکل می گیرد. سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون به سمت مغز قطع شده یا کاهش می یابد. عدم ارسال اکسیژن و مواد مغذی کافی به مغز موجب مرگ سلول های مغز می شود. سکته مغزی می تواند در نتیجه یک شریان مسدود شده (سکته مغزی ایسکمیک) یا به واسطه نشت یا ترکیدن یک رگ خونی (سکته مغزی هموراژیک) رخ دهد.

نشانه های بالقوه زوال عقل

دشواری در برنامه ریزی یا حل مشکلات

برخی افراد مبتلا به زوال عقل تغییرات ناگهانی در توانایی خود برای توسعه و دنبال کردن یک برنامه را تجربه می کنند. به عنوان مثال، انجام برخی وظایف ساده مانند پیگیری وضعیت حساب بانکی یا پیروی از یک دستورالعمل برای آنها به فعالیتی بسیار پیچیده تبدیل می شود. همچنین، در طول آغاز زوال عقل افزایش مشکلات در حفظ تمرکز شایع هستند.

دشواری در انجام وظایفی آشنا

یکی از بارزترین نشانه های زوال عقل کاهش توانایی در انجام و تکمیل وظایف روزمره است. ممکن است فرد مبتلا به زوال عقل قادر به یافتن مسیر همیشگی خود نباشد و یا چگونگی انجام بازی مورد علاقه خود را فراموش کند. به طور معمول، اجرای کاری همیشگی عمیقا در فعالیت نورونی ریشه دارد و یک نفر می تواند بدون فکر کردن کاری را انجام دهد. هر گونه تغییر قابل مشاهده در توانایی فرد برای انجام وظایف روزمره باید به دقت بررسی شود.

مشکلات جدید هنگام برقراری ارتباط

افراد مبتلا به زوال عقل اغلب در دنبال کردن یک گفتگو دچار مشکل می شوند. آنها ممکن است به تعامل خاتمه دهند، این که درباره چه چیزی صحبت کرده اند را فراموش کنند و حرف های پیشین خود را تکرار کنند، یا هیچ ایده ای برای ادامه گفتگو نداشته باشند. چالش های واژگانی از جمله ناتوانی در یافتن واژه درست نیز شایع هستند.

کناره گیری از فعالیت های اجتماعی یا کاری

هنگامی که یک نفر چالش های شناختی که به واسطه زوال عقل شکل می گیرند را تجربه می کند، ممکن است به تدریج خود را از فعالیت های کاری یا اجتماعی کنار بکشد. بخشی از این کناره گیری و انزوا ممکن است با تغییرات شخصیتی، ترس، یا عدم پذیرش مرتبط باشد.

از دست دادن حافظه مخل زندگی روزمره

بار دیگر عامل کلیدی «مخل زندگی روزمره» است. فراموشی برای همه ما رخ می دهد، اما به ندرت این فراموشی ها به طور قابل توجهی زندگی روزانه را فلج می کنند. طی مراحل اولیه زوال عقل، فراموش کردن اطلاعاتی که به تازگی یاد گرفته شده اند، یکی از شایع‌ترین نشانه های وجود مشکلی زمینه ای است. از دیگر نشانه های قابل توجه مشکلات حافظه شدید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– فراموش کردن تاریخ ها یا رویدادهای مهم

– پرسش مکرر درباره اطلاعاتی که به تازگی دریافت شده اند

– افزایش وابستگی به وسایل کمکی حافظه

– افزایش وابستگی به دیگران برای به یاد آوردن چیزهای مختلف

نتیجه گیری

در حال حاضر، درمان مشخصی برای بیماری آلزایمر یا هر گونه زوال عقل پیشرونده وجود ندارد. دارو درمانی گزینه ای در دسترس است که امکان تسکین برخی نشانه ها را فراهم می کند.

سازمان آلزایمر آمریکا شش توصیه کلیدی برای پیشگیری از زوال عقل ارائه کرده است که شامل موارد زیر می شوند:

– سیگار نکشیدن

– حفظ فشار خون، کلسترول، و قند خون در سطوح مناسب

– دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و متعادل

– انجام ورزش

– حفظ وزن مناسب

– عدم مصرف نوشیدنی های الکلی

بیماری های عقلی