ترک اعتیاد نالوکسان | نالوکسان چیست ؟ و چرا مهناز افشار آن را معرفی کرد؟
داروها ، به بررسی داروی ترک اعتیاد نالوکسان میپردازیم . در ادامه با ما همراه باشید.
مراقبت پرستاری نالوکسان ، ترک اعتیاد نالوکسان
داروی نالوکسان چیست؟ مهناز افشار درست میگفت؟
چند روزی است که مهناز افشار، بازیگر سینما به خاطر تبلیغ استفاده از داروی نالوکسان، مورد هجمه های شدیدی از طرف وزارت بهداشت و رسانه ها قرار گرفته است. وزارت بهداشت صحبت های او را نادرست و غیرکارشناسی دانسته و از او خواسته در امور درمان دخالت نکند.
بسیاری از پزشکان و رسانه ها گفته او های او را به تمسخر گرفته اند و حتی خبرهایی مبنی بر احضار او به دادسرای فرهنگ و رسانه به گوش می رسد اما در این میان اساتید برجسته و شناخته شده حوزه اعتیاد، حرف های مهنار افشار را تایید می کنند و می گویند آنچه او گفته درست است.
آذرخش مکری، درمانگر اعتیاد و استاد روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی و بسیاری از محققان و سازمان های مردم نهاد در جهان کمپین، عرضه نالوکسان برای جلوگیری از مرگ معتادان را پیگیری می کنند، می گوید: با احترام باید عرض کنم اظهارات مهنار افشار چندان اشتباه نیست و در حال ورود به گایدلاین های درمان وابستگی به مواد است.
نالوکسان باید در اختیار معتادان و خانواده ها باشد
او توضیح می دهد که بر اساس این گاید لاین ها، نالوکسان باید در اختیار معتادان و خانواده ها باشد و در صورت مشاهده مصرف کننده ای که در اغما رفته است به وی تزریق کنند تا از مرگ قریب الوقوع جلوگیری شود. این شیوه در حال مطرح شدن به صورت رویه ای جهانی است.
مکری می گوید: ما در سالهای ۸۰ این تز را در ایران مطرح کردیم ولی متاسفانه نتوانستیم پشتوانه لازم را کسب کنیم ولی اکنون توسط نهادهای معتبر جهانی مطرح شده است.
کپسول نالترکسون ۱۰۰ برابر خطرناک تر از آمپول نالوکسان است
به گفته مکری، نکته جالبی که مورد غفلت قرار گرفته این است که کپسول نالترکسون به وفور در اختیار مردم و معتادان است و قدرت یک کپسول ۵۰ میلی گرمی حدودا ۱۰۰ برابر یک آمپول نالوکسان است. پس عوارض مطرح شده درباره خطر تزریق نالوکسان در صورت تجویز یا بلع ناخواسته یک کپسول نالترکسون واقعا تا ۱۰۰ برابر مشاهده می شود؛ در حالیکه اصلا این حساسیت به نالترکسون هیچگاه مطرح نشده بود.
دکتر عمران محمد رزاقی، پژوهشگر و درمانگر اعتیاد هم می گوید: نه تنها در اظهارات خانم افشار هیچ اشتباهی نبود بلکه گفته های او کاملا هم صحیح بود.
نیازی نیست همه امور بهداشتی توسط پزشکان انجام شود
او بر این اعتقاد است که متأسفانه رویکرد های پزشک سالارانه ای که در نظام های کمتر پیشرفته مدیریت سلامت وجود دارند تصور می کنند که همه امور درمان باید توسط پزشک صورت گیرد. در حالی که فرآیند درمان بیماری ها یک طیف گسترده را در بر می گیرد که بخش هایی از آن را خود بیمار می تواند و باید انجام دهد مثل استفاده از دارو های over the counter نظیر استفاده از قرص سرما خوردگی، بخش هایی را افراد دیگر می توانند انجام دهند مثل موردی که جسم خارجی در گلوی فرد گیر کرده است و اجرای مانور فشار روی شکم، قسمت هایی را افراد آموزش دیده غیر پزشک مثل بهورزان انجام می دهند، برخی موارد را پزشکان عمومی انجام می دهند، و برخی را هم پزشکان متخصص انجام می دهند. به این الگو مدیریت و سطح بندی بهداشت گفته می شود.
نالوکسان دارویی با عوارض جانبی نزدیک به صفر است
رزاقی می گوید: بنابراین گفته ایشان مبنی بر ضرورت استفاده افراد شاهد (bystander) از داروی نالوکسان برای درمان مسمومیت با مواد اوپیوئید یک اصل شناخته شده بهداشتی است. با توجه به اینکه نالوکسان دارویی با عوارض جانبی نزدیک به صفر است، بنابراین مصرف آن در اکثر موارد بهتر از عدم مصرف آنست.
او ادامه می دهد: نکته مهم دیگری که در بیان ایشان مستتر است اینکه با توجه به محدودیت های نظام بهداشتی ایران که البته گاهی هم ناشی از محدودیت نبوده و به دلیل کج سلیقگی شرکت های داروسازی است، در ایران اسپری بینی نالوکسان که مصرف بسیار ساده ای دارد موجود نیست، استفاده از داروی تزریقی موجود، توسط دیگر مصرف کنندگان مواد که تسلط مناسبی در تزریق دارند، کلید نجات یک فرد مبتلا شده به مسمومیت با مواد اوپیوئید است.
روحیه پزشک سالاری از رویکرد نظام های بهداشتی کنار گذاشته شده است
به هر حال به نظر می رسد روحیه پزشک سالاری موجود که حتی باعث شد ایشان در مواردی مورد تمسخر قرار گیرد سال ها است که از رویکرد نظام های بهداشتی کنار گذاشته شده و حتی از افراد معروف درخواست می شود که با توصیه و تذکر های خود توجه جامعه را به موضوعات بهداشتی جلب نمایند.
باعث تاسف است مراجع درمایی و دارویی از به روزترین مداخلات کاهش آسیب اطلاع ندارند.
دکتر علی شفیعی، کارشناس اعتیاد هم می گوید: باعث تاسف است که وزارت بهداشت و سایر مراجع درمانی و دارویی کشور از به روزترین مداخلات کاهش آسیب در دنیا شامل در دسترس قرار دادن داروهای اوردوز یا بیش مصرفی از جمله آمپول نالوکسان اطلاع کافی ندارند. این در شرایطی است که بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی روند مرگ ناشی از مصرف مواد در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است.
نالوکسان چیست؟/ دارویی که مهناز افشار تبلیغ کرد چه عوارضی دارد؟
علاقه به علم پزشکی از کودکی در بسیاری از افراد وجود دارد، زمانی که این علاقه در حد یک بازی کودکانه باشد دردسر خاصی به همراه ندارد اما اگر این علاقه در بزرگسالی جای خود را به منطق ندهد ابتدا فرد و سپس اطرافیان وی را با تجویزهای اشتباهی که از علم سرچشمه نمیگیرد دچار مشکلاتی بزرگتر میکند.
امروزه برخی افراد معروف یا به اصطلاح سلبریتی بدون در نظر گرفتن مشکلاتی که مخاطبانشان را تهدید میکند، دارویی را برای جامعهای تجویز میکنند که تا به امروز به اندازه کافی آسیب دیدهاند؛ شاید اندکی تفکر و تعقل قبل از اظهار نظر، انتظار زیادی از فردی که در تفکر خویش همه چیز دان است خیلی هم بزرگ نباشد.
این روزها ویدئویی در فضای مجازی دست به دست میشود که در آن مهناز افشار یکی از بازیگرانی که به برکت فضای مجازی و اظهار نظر در هر حوزهای به شهرت دست یافته، از این تریبون بی در و پیکر سوء استفاده مجدد کرده و این بار در قالب جدیدی ظاهر شده است و نسخه تجویز میکند.
وی در این پیام ویدئویی با استناد به آماری با منبعی نامعلوم مردم را به تزریق آمپولی به نام نالوکسان برای جلوگیری از آثار سوء مصرف مواد مخدر و نجات جان معتادان تشویق میکند؛ در واقع تزریق این دارو را راهکاری میداند که میتواند معتادانی که دچار اوردوز شدهاند را از مرگ حتمی نجات دهد.
عوارض استفاده خودسرانه نالوکسان
محمدعلی خادمیان متخصص بیهوشی و عضو انجمن درد ایران اظهار کرد: نالوکسان از زیرمجموعههای گروه بیهوشی محسوب میشود، این دارو جزو داروهای ضد مخدر در پزشکی به حساب میآید.
آمپول میدازولام
وی ادامه داد: داروی نالوکسان در اصل برای ترک اعتیاد نیز مورد استفاده قرار میگیرد ولی واقعیت این است که فروش این دارو بدون تجویز پزشک اصلا توصیه نمیشود و ممکن است خطراتی را برای فرد مصرف کننده به همراه داشته باشد.
این متخصص بیهوشی گفت: برخی از افراد بعد از مصرف مواد مخدر برای پاکسازی بدن و پنهان کردن استعمال مواد مخدر اقدام به تزریق داروی نالوکسان میکنند اما این دارو عوارضی مانند اختلالات عضلانی، بروز سکته قلبی و کما به همراه دارد.
خادمیان افزود: داروی نالوکسان برای افرادی که به اورژانس و کما منتقل میشوند و بعد از معاینه نشانههای مصرف مواد مخدر دارند، استفاده میشود.
این متخصص بیهوشی گفت: عوارض داروی نالوکسان در افرادی که مواد مخدر مصرف کردهاند بیشتر از افراد سالم و حتی ممکن است باعث بروز سکتههای قلبی و دیگر مشکلات جسمانی در فرد مصرف کننده شود.
این بازیگر با اتکا به گفته یک خواننده لسآنجلسی میگوید که تزریق نالوکسان میتواند معتادانی که دچار اوردوز شدهاند را از مرگ حتمی نجات دهد؛ قطعا بسیاری از مردم نیز با چشم وگوش بسته به این خیال که افشار حتما این مطلب را با پزشکان هماهنگ کرده است به حرفهای او گوش میدهند، غافل از اینکه منبع این پرفالور مجازی تنها یک خواننده لسآنجلسی بوده است و هیچ ریشه علمی و پزشکی ندارد.
بسیاری از این مردم صحبتهای این گونه افراد را مستند به منابعی مطمئن میدانند در حالی که تمامی پزشکان متخصص، اعضای انجمن داروسازان، سخنگوی اورژانس ، سخنگوی سازمان غذا و دارو و… نه تنها این موضوع را رد میکنند بلکه مصرف آن را بسیار خطر ناک میدانند.
کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو در این باره گفت: هرچند آمپول نالوکسان برای اوردوز مواد مخدر کاربرد دارد، اما استفاده آن عموما بیمارستانی و به تجویز پزشک است، چرا که ممکن است حین تزریق عوارض خطرناک و حتی مرگ آوری برای بیمار در پی داشته باشد، چنانکه بسیاری از داروها برای مشکلات مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد اما خود درمانی و خود تجویزی آنها ممکن است فاجعه آفرین باشد.
وی افزود: کاربرد اصلی این دارو در موقعیتهای اورژانسی است که در اورژانسهای بیمارستانی و پیش بیمارستانی و اتاق عمل و ریکاوری استفاده میشود، در کیف و ترالیهای احیای پیشرفته وجود دارد، یکی از موارد مصرف آن احیای افرادی است که مواد مخدر مصرف کردهاند اما بدون عوارض نبوده و مصرف آن تحت نظر پزشک و با امکانات اورژانس است و به هیچ وجه تجویز و مصرف خودسرانه ندارد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: مصرف نالوکسان می تواند عوارض قلبی در پی داشته باشد و تجویز آن توسط افراد غیرپزشک و غیرمتخصص تخلف است.
جهانپور بیان کرد: تبلیغ و فروش این دارو در فضای مجازی نیز تخلف است، بهتر است این سلبریتی دارو و درمان را به اهلش بسپارد، این دارو به هیچ عنوان بدون نسخه قابل عرضه نیست.
نالوکسان چیست؟
نالوکسان برای تشخیص و درمان مسمومیتها با مواد مخدر یا کمای ناشی از آن مصرف میشود و بر درمان مهار تنفسی بعد از جراحی، خارش ناشی از انسداد صفراوی هم اثر دارد.
این دارو مسدد گیرنده میکرواپیوئیدی است و از این طریق، از اثر بخشی داروهای شبه تریاک که از طریق تحریک این گیرنده اعمال میشود؛ ممانعت میکند؛ زمان شروع اثر دارو از تزریق عضلانی ۵-۲ دقیقه و پس از تزریق وریدی ۲-۱ دقیقه است، طول مدت اثر این دارو بعد از تزریق ۲-۱ ساعت است.
توجه داشته باشید تجویز این دارو در بیماران وابسته به داروهای شبه تریاک موجب بروز علایم قطع مصرف میشود، همچنین از آنجایی که این دارو دارای طول اثر کوتاهی است، هنگام تجویز بعد از جراحی، مقدار دارو در هر بیمار باید به طور جداگانه تنظیم شود تا ضمن حفظ اثر ضد دردی کافی داروی شبه تریاک، ضعف تنفسی نیز برطرف شود.
با توجه به اینکه امکان نشر و سوءاستفاده از این داروها وجود دارد، ستاد مبارزه با مواد مخدر در رایزنیهای خود با وزارت بهداشت طی چهار جلسه در نهایت موضوع را به کمیته درمان ستاد محول کرد، در کمیته درمان، تصمیم درباره این دو دارو اتخاذ و مقرر شد از آنجا که داروی اوکسی کدون اثر درمانی اعتیاد ندارد، صرفاً در داروخانههای منتخب بیمارستانهای دولتی و مورد تایید وزارت بهداشت توزیع شود.
داروی بوپرنورفین نالوکسان به عنوان دارویی با تاثیر ضد دردی در هیچ کجای جهان استفاده نمیشود اما اثر درمانی اعتیاد دارد؛ مراکز اقامتی که اغلب از بهزیستی مجوز دارند بیشتر از بوپرنورفین نالوکسان استفاده میکنند و این دارو در اختیار این مراکز قرار گرفته و در اختیار داروخانهها نیست.
کولیوند سرپرست اورژانس کشور اظهار کرد: داروی نالوکسان حتما باید با تجویز پزشک استفاده شود زیرا تداخل این داروی حساس در بدن ممکن است منجر به مرگ افراد شود، فروش نالوکسان در داروخانهها ممنوع است.
نالوکسان دارویی است که باعث بلوکه شدن یا معکوس شدن اثرات مواد مخدرمیشود اما مصرف غیر صحیح آن میتواند بسیار خطرناک باشد؛ برای مثال اگر فرد بیمار الکل یا نوشیدنیهای الکلی مصرف کرده باشد ممکن است اثرات جانبی خاص این دارو را افزایش یابد، همچنین ممکن است فرد به این دارو حساسیت داشته باشد و نشانههایی شامل تهوع، استفراغ، اسهال، لرز،ضربان قلب سریع، تپش، افزایش فشار خون و حتی تشنج در وی ظاهر شود.
این دارو ممکن است عوارض قلبی عروقی مثل تاکیکاردی، افزایش فشار خون، ارست قلبی، کاهش فشار خون، فیبریلاسیون بطنی را به همراه داشته باشد که در صورت کنترل نشدن به قیمت جان بیمار تمام میشود؛ یکی از اصلی ترین موارد احتیاط مصرف نالوکسان برای افراد وابستگی فیزیکی به داروهای شبه تریاک است، تداخل این دارو ممکن است منجر به مرگ افراد شود.
نالوکسان دارویی بیمارستانی است و در داروخانهها توزیع نمیشود
حمید خیری عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران در این باره گفت: تعجب میکنم که چنین چیزی توسط افراد غیر متخصص در فضای مجازی تبلیغ میشود. اگر کسانی که مردم را به تزریق نالوکسان تشویق میکنند کوچکترین اطلاعی از دارو و داروسازی و پزشکی داشتند، میدانستند که این دارو اصلا در داروخانهها به فروش نمیرسد و یک داروی بیمارستانی است.
وی ادامه داد: تنها تعداد محدودی از داروخانههای شهری این دارو را دارند و البته با توجه به حساسیتهای موجود، تحت نظارت بالایی فروخته میشود و علاوه بر نسخه باید تاییدیههای لازم را داشته باشد.
در ضمن به یاد داشته باشید عوارض مصرف خودسرانه و ریسک خطرات به خصوص برای بیماران قلبی باعث شده است تا فروش این دارو در داروخانهها ممنوع باشد و در لیست داروهای otc نباشد.
مهناز افشار و داروی نالوکسان
ترک اعتیاد نالوکسان | نالوکسان چیست ؟ و چرا مهناز افشار آن را معرفی کرد؟
منبع : باشگاه خبرنگاران جوان / مشرق نیوز/ برترین ها / خبرآنلاین