بهداشت روانی افراد | بهداشت روانی چیست ؟ و چگونه باید رعایت شود؟
روان ، راه های رعایت بهداشت روانی در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.
کتاب بهداشت روانی افراد
بهداشت روانی چیست؟
هنر خوب لباس پوشیدن، چیزی بیشتر از آن است که یک لباس فقط به تن ما جور باشد.
هنر خوب زندگی کردن نیز فراتر از رفتار کردن در مجموعهای از موقعیتها و شرایط است. برای مثال برخی از افراد به خاطر فشار زندگی یا عادت به هر سو کشانده میشوند و البته افرادی هستند که خود سررشته زندگی خویش را به دست گرفتهاند.
برخی در حین کار تفریح میکنند و برخی چنان بازی میکنند که گویی مشغول کار هستند.
بهداشت روانی بر جنبههای مثبت رفتار و نه جنبههای صرفا کافی رفتار تاکید میکند. در این مقاله با تعریف بهداشت روانی و اصول بهداشت روانی آشنا میشویم.
بهداشت روانی چیست؟
بهداشت روانی را حالت سازگاری نسبتا خوب، احساس بهزیستی، شکوفایی توان و استعدادهای شخصی تعریف کردهاند. این اصطلاح برای کسی به کار برده میشود که در سطح بالایی از سازگاری و انطباق رفتاری و عاطفی عمل میکند، نه کسی که صرفا بیمار نیست. مراکز بهداشت روانی جامعهنگر با هدف سه نوع پیشگیری در جامعه فعالیت میکنند:
پیشگیری نخستین: جلوگیری از بروز اختلالهای روانی
پیشگیری ثانوی: تشخیص و درمان زودهنگام اختلالها
پیشگیری ثالث: کمک به حل معضلات و مشکلات ناشی از ابتلا به اختلالهای روانی
در روانشناسی، علاوه بر اهمیتی که برای پیشگیری قایل میشویم، به دنبال دستیابی به ویژگیهایی هستیم که سالم، سازگار و مطلوب به شمار آیند. در واقع بعد مثبت بهداشت روان که سازمان بهداشت جهانی نیز روی آن تکیه دارد، در تعریف سلامتی لحاظ شده است «سلامتی یک حالت رفاه فیزیکی، روانی و اجتماعی است نه فقط فقدان بیماری و یا ناتوانی».
بهگونهای دیگر میتوان گفت که بهداشت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد تواناییهایش را باز میشناسد و قادر است با استرسهای معمول زندگی تطابق حاصل کرده، از نظر شغلی مفید و سازنده باشد و بهعنوان بخشی از جامعه با دیگران مشارکت و همکاری داشته باشد.
اصول بهداشت روانی
برای رسیدن به اهداف بهداشت روانی رعایت اصولی الزامی است. برخی از آن اصول عبارتند از:
۱- توجه به تمامیت وجود هر فرد
یکی از اصول بهداشت روانی این است که انسان به شکل تمامیت جسم و روان در نظر گرفته شود. انسان سالم میتواند درک کند که ممکن است مشکلات جسمی و روانی با هم در ارتباط باشند.
هر انسان بر اثر ارتباط خصوصیات روانی و جسمی خود، دست به عمل میزند و هیچ رفتاری جدای از این چهارچوب صورت نمیگیرد.
۲- احترام به شخصیت خود و دیگران
احترام به شخصیت خود و دیگران یعنی این که یک شخص خود را دوست بدارد و به دیگران احترام بگذارد. فرد سالم احساس میکند که افراد جامعه او را مورد پذیرش قرار میدهند و او نیز به نظر موافق به آنها مینگرد و برای خود و آنها احترام قائل است.
اصول بهداشت روانی مبتنی بر تقویت افراد استوار شده است و از تخریب شخصیت افراد تا جایی که امکان داشته باشد جلوگیری میکند.
۳- بررسی علل رفتار
هر رفتاری علتی دارد و خود به خود انجام نمیشود مانند ترس که حتما دلیلی دارد یا آن را می دانیم یا نه. انسان سالم در پی کشف علت رفتارها برمیآید. اینکه مثلا چرا میترسم و آن علت را رفع میکند.
۴- روبرو شدن با واقعیات فردی و اجتماعی
هر فرد سالم تواناییها و ناتوانایی خود را میشناسد و آن را قبول دارد البته میکوشد محدودیتهای خود را رفع کند و نسبت به آنها جبهه نمیگیرد یا پنهانش نمیکند. کشمکش و عدم قبول واقعیات اغلب موجب بروز اختلال روانی میشود.
۵- دانستن و ارزش دادن به نیازهای اولیه
بهداشت روانی مستلزم دانستن و ارزش دادن به نیازهای اولیه انسان است. احتیاجات و نیازهای جسمانی و روانی بسیار مهم هستند. بشر دائما از این نیازها تاثیر میپذیرد و به نسبت محرومیت و ارضاء آنها رفتارش تغییر میکند.
بهداشت روانی بر این اصل استوار است که نیازهای جسمانی و روانی هر شخص در هر سنی با شرایط ویژه همان سن باید در نظر گرفته و ارضا شود.
۶- مقابله با مشکلات عاطفی
مشکلات عاطفی جزیی از زندگی محسوب میشوند. سلامتی روانی به نحوه برخورد با این مشکلات و یافتن بهترین راه حل برای غلبه بر آنها بستگی دارد. اصول بهداشت روانی قوانین مربوط به سلامت عاطفی و روانی را در بر می یرد.
چگونگی روابط با مردم و توانایی سازگاری با آن مهمترین عامل در احساس خوشی و شادکامی است. بیماریهای روانی تقریبا همیشه به این حقیقت که بیمار قادر نیست دوست بدارد و عشق بورزد مربوط میشود.
۷- به دست آوردن رضایت از زندگی
به دست آوردن رضایت از زندگی از اصول بهداشت روانی است. رضایت ممکن است از احساس برتری و پیشرفت، از رسیدن به نیاز و آرزوهای شخصی، مقابله با مشکلات و ناملایمات و موارد دیگر به دست آید. رضایت پشتوانه قوی و نیرومندی برای مقابله با مشکلات است.
توانایی در کسب رضایت به انسان استقامت میدهد و موجب خشنودی درونی میشود. خشنودی واقعی به این بستگی دارد که انسان نیازمندیهای درونی و پنهان خود را به شکلی که جامعهپسند میباشد در آورد. کسب رضایت با اتکا به نفس، کاردانی، آزادی، استقالال و تدبیر همبستگی تنگاتنگی دارد.
چند توصیه جهت ارتقا بهداشت روان
هر چه بین نیت درونی فرد و رفتاربیرونی او هماهنگی بیشتری باشد فرد از سلامت روان بهتری میتواند برخوردار باشد. مسایلی مانند دروغ، ریا، و حتی مخفی کاری… باعث هدر رفتن انرژی روانی انسان میشود.
با توجه به اصول بهداشت روانی باید در جهت کامل بودن و پیشرفت تلاش کنیم اما انتظار کامل بودن در همه زمینهها را نداشته باشیم.
شکستهای خود را به عدم تلاش نسبت دهیم نه به ناتوان بودنمان
توانایی بخشش خود و دیگران را در خود تقویت کنیم.
از کلمات نهایی مثل همیشه و باید کمتر استفاده کنیم؛ مثلا نگوییم من همیشه شکست میخورم یا من باید نمره بیست بگیرم و…
ورزش کنیم؛ ورزش زنجیره تفکرات منفی را قطع میکند.
مهارت جراتورزی و مهارت نه گفتن را تمرین کنیم تا بتوانیم بدون استفاده از پرخاشگری و با ارتباط کلامی از حق خود دفاع کنیم.
احساسات خود را به صورت مناسبی ابراز کنیم. یعنی احساسات مثبت مثل شادی، محبت و احساسات خشم و ناراحتی را درونفکنی و سرکوب نکنیم و بدون رفتارپرخاشگرانه آنها را ابراز کنیم.
متاسفانه در بخش عظیمی از دنیا بهداشت روان و بیماری روانی باندازه سلامت جسمانی و بیماری جسمی اهمیت ندارد و مورد بیتوجهی و غفلت قرار گرفته است.
بهداشت روانی چیست و چگونه باید رعایت شود
بهداشت روانی چیزی بیش از فقدان بیماری روانی است. اغلب افراد جامعه از سلامت روان خود غافل بوده و نسبت به آن بی اعتناء میباشند. ویژگیها و معیارهای بهداشت روان را میتوان اینگونه برشمرد:
۱- کیفیت اندیشیدن توام با آرامش با رویکردی خنثی و یا مثبت است. در مقابل اندیشه پر تنش، آزار دهنده و منفی.
۲- افکار بدون هیچ مقاومتی می آیند و می روند، بدون آنکه تنش قابل توجهی ایجاد کنند. در مقابل تفکر وسواسی و تکرار شونده.
۳- فرد در زمان حال زندگی میکند و تمام حواسش معطوف کاری است که در حال انجامش است. در مقابل فردی که غالب اوقات در خشم از گذشته و ترس از آینده بسر میبرد.
۴-احساس آرامش، امنیت، شفقت، شوخ طبعی، قدر شناسی، رضایت و کنجکاوی. در مقابل احساس تنش، خشم، نا امنی و نفرت.
۵- زندگی کنترل پذیر می نماید. در مقابل احساسی که زندگی از کنترل شما خارج است.
۶- مشکلات قابل حل بنظر میرسند و فرد خوشبینانه به مشکلات خود مینگرد. در مقابل مشکلات حل ناپذیر بنظر رسیده و فرد بدبینانه به مشکلات خود نگاه میکند.
۷- عزت نفس و اعتماد بنفس بالا. در مقابل اعتماد بنفس پایین و احساس اضطراب و نا امیدی.
۸- فرد احساس خوبی نسبت به خود دارد. فرد نقاط ضعف و قوت خود را بخوبی میشناسد.
تعریف بهداشت روان
۹- فرد اجازه نمیدهد احساساتی مانند ترس، خشم، عشق، حسادت، گناه و اضطراب تمام وجودش را در برگیرند.
۱۰-توان برقراری روابط اجتماعی و بین فردی رضایت بخش و پایدار.
۱۱-توانایی خندیدن به خود و با دیگران.
۱۲- فرد با وجود اختلاف عقاید، تفاوتها و کاستی ها برای خود و دیگران احترام قائل است.
۱۳-توانایی پذیرش مشکلات و ناکامیهای زندگی.
۱۴- استقلال در تصمیم گیری. عدم هراس از مشکلات و توانایی در حل بهنگام آنها.
۱۵-توانایی سازگاری با محیط پیرامون و تغییرات.
۱۶- داشتن روحیه شاد و با نشاط.
۱۷-توانایی تامین نیازهای شخصی.
۱۸-توانایی لذت بردن از زندگی.
۱۹- توانایی برقراری تعادل و توازن: میان کار و تفریح، خواب و بیداری، استراحت و فعالیت بدنی، تنهایی و معاشرت با دیگران، داخل خانه ماندن و از منزل خارج شدن.
۲۰- انعطاف پذیری: افرادی که دارای عقاید خشک بوده و در هیچ شرایطی حاظر به تغییر عقاید خود نیستند (حتی با استدلالهای روشن و متقاعد کننده) در واقع خود را معرض استرس زیادی قرار میدهند. انعطاف پذیری در انتظارات و احساسات نیز ضرروی است. افرادی که برخی احساسات و هیجانات خود را سرکوب کرده و از ابراز آنها نگرانی دارند خود را در معرض بیماریهای روانی قرار میدهند. فرد میبایست توانایی تغییر کردن، رشد کردن و تجربه کردن طیف وسیعی از احساسات را همگام با تغییر شرایط زندگی دارا باشد.
۲۱- (قابلیت ارتجاعی) تاب آوری: در فیزیک به توانایی بازگشت به شکل اولیه پس از خم شدن، کشیده شدن و یا فشرده شدن میباشد. اما در روانشناسی به مفهوم بازگشت به وضعیت عادی و طبیعی پس از مواجهه با ناملایمات روزگار، تغییرات و استرسها با حداقل درد و رنج است. یعنی همان تاب آوردن زیر فشار روانی و حفظ ثبات احساسی و سلامت روانی. توانایی کنار آمدن با ناملایمات و سازگاری با تغییرات. بیرون آمدن از شرایط سخت. میزان مقاومت و تحمل شما.
۲۲-توانایی دوست داشتن و عشق ورزیدن و همچنین دوست داشته شدن.
۲۳-خلاق و بهره ور بودن.
۲۴- توانایی بهره گیری از قوه تخیل. خیالپردازی نیز برای سلامتی روان ضروری است. اما تا حدی که فرد قادر باشد میان تخیل و واقعیت تفاوت قائل شود و آن دو را از هم تمیز دهد.
۲۵-فرد احساسات خود را میشناسد.
چند نکته برای حفظ سلامت روانی
۱- مهارتهای حل مسائل و اختلافات را فرا گیرید.
۲-اعتماد بنفس و عزت نفس خود را افزایش دهید.
۳-هرگز خود را قربانی قلمداد نکنید.
۴- روشهای مدیریت زمان را بیاموزید.
۵- اجازه ندهید احساسات شما در درونتان انباشته گردند. احساسات خود را با دیگران در میان گذارید.
۶-از بحثها و نزاع های غیر ضروری اجتناب ورزید.
۷-عواملی که در شما ایجاد استرس میکنند را شناسایی کرده و مواجهه با آنها را به حداقل برسانید.
۸-تکنیک های تمدد اعصاب و آرامش یافتن را فرا گیرید.
۹-به اطرافیان خود بی توجه نبوده و در صورت لزوم یاری دهنده آنان باشید و در حد توانایی خود بکوشید مشکلاتشان را رفع کنید.
۱۰- از زندگی خود لذت ببرید. کاری را انجام دهید که به آن علاقمند هستید. جایی بروید که دوست دارید آنجا باشید. برای خودتان زندگی کنید و نه برای دیگران.
۱۱- تنها با افراد شاد و هم عقیده با خود معاشرت کنید. جدا از افرادی که اعتماد بنفس شما را کاهش میدهند دوری کنید. (افرادی که ناعادلانه از شما انتقاد کرده و یا تحقیرتان میکنند)
۱۲-از کمال گرایی بپرهیزید.هیچ کس کامل نیست.
۱۳- برای خود اهداف معقول، واقع گرایانه و در حد توانایی تان تعیین کنید.
۱۴- چیزهایی که قادر نمیباشید در خود و دیگران تغییر دهید را بپذیرید. دیگران را همانگونه که هستند بپذیرید.
۱۵-خشم خود را کنترل کنید.
۱۶-اشتباهات خود و دیگران را مورد بخشش قرار دهید.
۱۷-به قدر توانایی خود کار کنید.
۱۸- در زمان حال زندگی کنید. از گذشته درس بگیرید و برای آینده برنامه ریزی کنید.
۱۹- رژیم غذایی متعادل لازمه بهداشت روان است. از مصرف الکل وکافئین بپرهیزید. سیگار نکشید و فعالیت بدنی را ترک نکنید. خواب کافی داشته باشید.
۲۰- تاب آوری، انعطاف پذیری و ایجاد توازن را فراموش نکنید.
۲۱- مسئولیت زندگی خود را بپذیرید. از دیگران انتظار نداشته باشید تمام نیازهای شما را تامین کنند. خودتان این کار را می بایست انجام دهید.
* بهداشت روان همان پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک است .
چگونگی رعایت بهداشت روانی
بهداشت روانی افراد | بهداشت روانی چیست ؟ و چگونه باید رعایت شود؟
منبع : مردمان / برترین ها / ستاره