آمنوره ثانویه چیست | علل و راه های پیشگیری و درمان
سلامت بانوان ، راه های پیشگیری و درمان آمنوره در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.
درمان آمنوره اولیه ، آمنوره ثانویه چیست
فقدان قاعدگی یا آمنوره چیست؟
فقدان قاعدگی یا آمنوره، فقدان خونریزی قاعدگی است. این وضعیت وقتی رخ میدهد که دختری تا سن ۱۶ سالگی نخستین پریودی خود را تجربه نکند. همچنین برای زنانی هم که ۳ تا ۶ ماه پریود نشود این اصطلاح به کار می‌رود.
آمنوره به دلیل مختلفی اتفاق می‌افتد. شایعترین علائم آن بارداری است. البته آمنوره همچنین ممکن است بخاطر عوامل مختلف سبک زندگی، از جمله وزن بدن و میزان ورزش ایجاد می‌شود. در بعضی موارد، تعادل هورمونی یا مشکلاتی با اندامهای تولید مثلی ممکن است موجب آن شود.
در صورتی که دچار آمنوره هستید باید به پزشک مراجعه کنید. علت زمینه‌ای پریودهای از دست رفته ممکن است نیازمند درمان باشد.
انواع فقدان قاعدگی
دو نوع فقدان قاعدگی وجود دارد، اولیه و ثانویه. فقدان قاعدگی اولیه وقتی است که یک دختر نوجوان به سن ۱۶ سالگی رسیده یا از این سن عبور کرده اما هنوز پریودی را تجربه نکرده است. اکثر دخترها بین سنین ۹ و ۱۸ سالگی پریود می‌شوند اما سن میانگین ۱۲ سال است.
فقدان قاعدگی ثانویه وقتی است که زنی قاعدگیش سه ماه به تاخیر افتاده باشد. این شکل از آمنوره شایعتر است. در اکثر موارد، هر دو نوع را می‌توان بطور موثری درمان کرد.
علتهای فقدان قاعدگی
آمنوره اولیه و ثانویه می‌تواند به دلایل متعددی رخ دهد. بعضی از عوامل طبیعی هستند در حالی که سایر آنها مشکلات سلامتی هستند که نیازمند درمان هستند.
علتهای طبیعی که بیشترین احتمال موجب آمنوره هستند شامل بارداری، شیردهی و یائسگی.
عوامل سبک زندگی شامل ورزش شدید و استرس. همچنین داشتن چربی کم در بدن یا برعکس چربی زیاد هم ممکن است موجب تاخیر یا توقف در قاعدگی شود.
عدم تعادل هورمونی ممکن است موجب آمنوره شود. آنها همیشه بوسیله تومورهای روی غده هیپوفیز یا غده تیروئید تحریک می‌شوند. پایین بودن سطح استروژن یا بالا بودن تسوسترون نیز می‌تواند موجب آنها شود.
اختلالات ژنتیک یا اختلالات کروموزومی همچون سندرم ترنر و سندرم ساویر، گاهی اوقات می‌توانند موجب تاخیر در قاعدگی شوند.
داروها می‌توانند موجب فقدان قاعدگی در بعضی از زنان شود.
داروهای ضد جنون و ضد افسردگی اغلب دخالت دارند.
داروهای شیمی درمانی و داروهای درمان کننده فشار خون بالا می‌توانند موجب مشکلاتی با قاعدگی شوند.
داروهای پیشگیری از بارداری هم ممکن است برای چند ماه منجر به فقدان قاعدگی قبل از بازگشت سیکل قاعدگی به حالت نرمال شوند.
نقصهای جسمانی همچون مشکلات ساختاری در اندامهای تولید مثل زنانه ممکن است مسئول تاخیر یا فقدان قاعدگی باشد.
این مشکلات می‌تواند ناشی از نقصهای تولد، تومورها یا عفونتهایی باشد که در رحم یا کمی پس از تولد رخ داده است.
در مواردی نادر، پریود نشدن ممکن است نشانه سندرم آشرمن باشد. این به دلیل زخم در رحم پس از جراحی رخ میدهد که می‌تواند از قاعدگی جلوگیری کند.
چه موقع باید بخاطر فقدان قاعدگی به پزشک مراجعه کرد
یک دختر نوجوان که پریودیش تا ۱۶ سالگی شروع نشده باشد باید به پزشک مراجعه کند. کسی هم که ۱۴ سالش شده و یا بزرگتر است اما هنوز هیچ علامتی از بلوغ را ندارد باید به پزشک مراجعه کند. این تغییرات به ترتیب زمان شامل موارد زیر هستند:
رشد جوانه‌های پستان (تلارک)
رشد موهای ناحیه تناسلی (پوبارک)
شروع دوره قاعدگی (منارک)
زنان و نوجوانانی که سه دوره یا بیشتر پریودی را پشت سر هم از دست داده باشند باید به پزشک مراجعه کنند.
روشهای تشخیص علت فقدان قاعدگی
وقتی که بخاطر فقدان قاعدگی به پزشک مراجعه می‌کنید پزشک شما یک معاینه انجام میدهد و از شما یک سری سوال می‌پرسد. آماده صحبت در مورد چرخه طبیعی قاعدگی، سبک زندگی و هر علامتی که دارید، باشید.
همچنین اگر سه ماه پریود نشوید پزشک شما یک تست بارداری را می‌نویسد. اگر آن مشکلات رد شوند شما ممکن است نیازمند آزمایشهایی برای تعیین علت زمینه‌ای پریود نشدنتان باشید. این تستهای تشخیصی عبارتند از:
آزمایش خون که طی آن پزشکتان می‌تواند سطح هورمونها را در بدن شما بررسی کند. هورمون جسم زرد و هورمون تحریک کننده فولیکول همگی مربوط به قاعدگی هستند. تعیین سطح آنها می‌تواند به پزشک شما کمک تا علتهای فقدان پریودی را مشخص کند.
سونوگرافی که آزمون تصویربرداری ست که از امواج با فرکانس بالا و امواج صوتی برای ایجاد تصاویر داخل بدن استفاده می‌کند. این به پزشک شما امکان میدهد تا اندامهای مختلفی همانند تخمدانها و رحم را ببیند و رشد غیر نرمال آنها را بررسی کند.
سی تی اسکن نوع دیگری از تست تصویربرداری است که از کامپیوتر و ماشینهای گردان اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری با برش عرضی از بدن استفاده می‌کند. این تصاویر به پزشک امکان میدهد تا برای توده‌ها و تومورهای داخل غده‌ها و اندامها بررسی انجام دهد.
درمان فقدان قاعدگی یا آمنوره
درمان آمنوره بستگی به علت زمینه‌ای دارد. عدم تعادل هورمونی را می‌توان با مکملها یا هورمونهای مصنوعی درمان کرد که می‌توانند به متعادل کردن سطح هورمونها کمک کنند.
ممکن است پزشک تصمیم بگیرد کیستها، بافت زخمی یا زخمهای رحمی را که موجب پریود نشدن می‌شوند، بردارد. همچنین در صورتی که وزن یا ورزش کردن شما به این وضعیت مربوط باشد، وی توصیه‌هایی را در مورد تغییر سبک زندگی خواهد داد. از پزشکان بخواهید در صورت نیاز شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد. این متخصصان می تواند به شما یاد بدهند که چگونه وزن و فعالیت فیزیکی خود را به روشی سالم مدیریت کنید.
چه کاری می‌توانید انجام دهید
یک قرار ملاقات با پزشکتان تنظیم کنید بنابراین وی می‌تواند علت آمنوره شما را مشخص کند. درمانتان را با دقت دنبال کنید و همه مراجعات پیگیری را انجام دهید. در صورتی که درمانهای پزشکی یا اصلاح شیوه زندگی وضعیت شما را بهتر نکرد حتما با پزشکتان تماس بگیرید.
پریود نشدن یا قطع قاعدگی (آمنوره): درمان، علائم و علت
آمنوره یا قطع قاعدگی (پریود) یکی از اختلالات قاعدگی است که وقتی یک زن یا دختر نوجوان دوره قاعدگی نداشته باشد، استفاده می‌شود. دو نوع قطع قاعدگی (پریود) وجود دارد:
قطع قاعدگی اولیه
زمانی که یک دختر تا سن ۱۵ سالگی (یا ظرف مدت ۵ سال از اولین نشانه‌های بلوغ) دوره قاعدگی (پریود) را تجربه نکرده است.
آمنوره ثانویه و بارداری
قطع قاعدگی ثانویه
زمانی که یک دختر یا زن دوره قاعدگی (پریود) داشته است اما پس از آن برای حداقل ۳ ماه، قاعدگی او متوقف شده است.
علل آمنوره
آمنوره می تواند به دلیل اختلال ( در محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان، اختلالات آناتومیک دستگاه تناسلی یا علل عملکردی) بوجود آید.
علل هیپوتالاموس
کرانیوفارینژیوما ( یک تومور مغزی نزدیک به هیپوفیز )
تراتوما ( توموری که از مخلوطی از بافتها ساخته شده است )
سارکوئیدوز ( یک بیماری مزمن با علت ناشناخته، با تشکیل ندول در نقاط مختلف بدن مشخص می شود )
سندرم کالمن ( کمبود گنادوتروپین، که هورمون قادر به رشد و عملکرد اندام های تناسلی نیست)
کمبودهای تغذیه ای
وزن بدن پایین یا تاخیر رشد.
علل هیپوفیز
سطح خونی بالای پرولاکتین ( هورمونی که سبب ترشح شیر از سینه ها در طول تغذیه با شیر مادر می شود )، که احتمالا توسط پرولاکتینوما ( یک تومورغده هیپوفیز ترشح می شود.
تومورهای هیپوفیز ( سندرم کوشینگ، آکرومگالی یا هورمون تحریک کننده تیروئید )
نکروز هیپوفیز پس از زایمان ( مرگ سلولهای هیپوفیز پس از زایمان )
التهاب هیپوفیز خود ایمن ( تخریب سلولهای هیپوفیز توسط سیستم دفاعی خود بدن )
تابش اشعه ایکس به هیپوفیز
سارکوئیدوز
عدم تخمک گذاری
هیپراندروژنمیا ( سطح بالای هورمون های مردانه )
سندرم تخمدان پلی کیستیک ( اختلالات هورمونی موثر زنان در سن باروری )
نارسایی زودرس تخمدان
سندرم ترنر ( یک اختلال ژنتیکی است که تخمدان توسعه نیافته و عدم شروع قاعدگی و کوتاه قدی وجود دارد )
توسعه معیوب تخمدان
التهاب تخمدان خودایمن ( سلولهای تخمدان توسط سیستم دفاعی بدن تخریب می شود )
شیمی درمانی یا رادیوتراپی
گالاکتوزمیا ( یک بیماری ارثی که در آن گالاکتوز در خون تجمع می یابد)
اختلالات آناتومیک دستگاه تناسلی
چسبندگی داخل رحمی ( سطوح مخالف حفره رحم به هم می چسبد )
سوراخ پرده بکارت ( پرده بکارت که سوراخ ندارد
آپلازی واژن ( ارگان یا بافت واژن، گردن رحم یا رحم وجود ندارد )
سپتوم عرضی واژن ( تقسیم دیواره یا غشاء در واژن )
علل عملکردی
بی اشتهایی عصبی
بیماریهای مزمن ( سل )
افزایش بیش از حد وزن و یا از دست دادن وزن
سوءتغذیه
افسردگی یا سایر اختلالات روانپزشکی
سوءاستفاده از مواد مخدر تفریحی
استفاده از مواد مخدر روانگردان ( داروهای تجویز شده برای بهبود خلق و خوی، وضعیت ذهنی و رفتار )
استرس بیش از حد
ورزش بیش از حد
مصرف قرص های جلوگیری از بارداری
علائم آمنوره
گالاکتوره ( تولید شیر در خانمی که باردار و شیرده نباشد )، سردرد، کاهش دید محیطی ( نشانه ای از تومور داخل جمجمه ) می باشد.
افزایش رشد مو با الگوی مردانه ( هیرسوتیسم ) وجود دارد.
خشکی واژن، گرگرفتگی، تعریق شبانه، خواب نامنظم ( نشانه های نارسایی تخمدان یا زودرس تخمدان ) می باشد.
افزایش وزن یا کاهش وزن قابل توجه ممکن است وجود داشته باشد.
اضطراب بیش از حد در زنان مبتلا به ناهنجاری های روانی وجود دارد.
تشخیص آمنوره
دختران ۱۴ ساله که هنوز صفات ثانویه جنسی ( توسعه پستان، موهای ناحیه تناسلی ) را ندارند و دختران ۱۶ ساله که تاکنون قاعده نشده اند و زنانیکه که قبلاً قاعدگی داشته اند ولی سه دوره متوالی قاعده نشده اند باید برای مراقبت های پزشکی به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند.
پزشک ممکن است آزمایشات خون ( LH, FSH, TSH و پرولاکتین ) برای تعیین سطح هورمونهای مترشحه غده هیپوفیز و هورمون استروژن برای بررسی تخمدان را درخواست کند.
سونوگرافی لگن برای ارزیابی ناهنجاری های دستگاه تناسلی و یا تخمدان پلی کیستیک انجام شود
CT اسکن یا MRI از سر برای برسی علل آمنوره ناشی ازهیپوفیز و هیپوتالاموس انجام می شود
در صورتی که این آزمایشات بی نتیجه بود آزمایشات اضافی دیگری مانند تست های عملکرد تیروئید ( موارد کم کاری و پرکاری تیروئید )، تعیین سطح پرولاکتین درخواست می شود.
هیستروسالپینگوگرام ( آزمون اشعه ایکس ) یا سونوگرافی تزریق سالین ( SIS ) که برای بررسی رحم انجام می شود.
هستروسکوپی ( دیدن داخل حفره رحم ) انجام می شود.
در آمنوره اگر بعد از قطع پروژسترون خونریزی شروع شود تفسیر آزمایشات به صورت ذیل است.
LH بالا و FSH پایین ☜ ( PCOS ) سندرم تخمدان پلی کیستیک
LH بالا و FSH بالا ☜ نارسایی تخمدان
LH پایین و FSH پایین ☜ مشکل در هیپوتالاموس یا هیپوفیز است.
TSH بالا T4 بالا ☜ اشکال در تیروئید است.
اگر پرولاکتین بالا باشد ☜ علل افزایش پرولاکتین مطرح می شود.
راه درمان قطع قاعدگی چیست؟
راه درمان به نوع قطع قاعدگی شما بستگی دارد.
گزینه‌هایی که برای درمان موجود هستند شامل موارد زیر است:
استفاده از داروهایی که به کنترل سطح غیرطبیعی هورمونها کمک می‌کند.
مشاوره در مورد اینکه چگونه می‌توان یک رژیم غذایی متعادل و وزن مطلوب داشت و با استرس مقابله کرد.
دکتر ممکن است درمان با استروژن را برای شما تجویز کند تا گُرگرفتگی و خشکی واژن از بین برود و استخوان‌های شما سالم بماند. مکمل‌های کلسیم و ویتامین D همراه با تمرینات استقامتی نیز به قوت استخوان‌های شما کمک می‌کند.
اگر شما قصد حامله شدن دارید، ممکن است روشهای درمانی دیگری نیاز باشد.
اگر شما برای بیشتر از ۳ ماه پریود نشده‌اید و برای قطع قاعدگی خود نگران هستید، به دکتر مراجعه کنید. اکثر علل قطع قاعدگی ثانویه به راحتی تشخیص داده شده و با موفقیت درمان می‌شوند.
عوارض قطع قاعدگی چیست؟
برای زنانی که تمایل به حاملگی دارند، ناباروری یک از عوارض قابل‌توجه قطع قاعدگی است. پوکی استخوان (کاهش تراکم استخوان) یکی از عوارض پایین بودن سطح استروژن است که ممکن است در مدت قطع قاعدگی طولانی رخ دهد. دیگر عوارض قطع قاعدگی به دلایل اساسی قطع قاعدگی بستگی دارد.
آیا قطع قاعدگی می‌تواند قابل پیشگیری باشد؟
قطع قاعدگی یک علامت و نشانه است و به خودی خود یک بیماری نیست. بنابراین تا حدی که دلایل اساسی آن قابل پیشگیری باشد، قطع قاعدگی نیز می‌تواند قابل پیشگیری باشد. برای مثال، قطع قاعدگی که از اختلالات ژنتیکی و ذاتی ناشی می‌شود قابل پیشگیری نیست. از سوی دیگر، قطع قاعدگی که در نتیجه‌ی رژیم غذایی سخت خود خواسته و یا ورزش شدید باشد، معمولاً قابل پیشگیری است.
علل و درمان امنوره اولیه
آمنوره ثانویه چیست | علل و راه های پیشگیری و درمان
منبع : برترین ها / دلگرم / مجله قرمز
