قربانیان تجاوز جنسی | مراقبت از فردی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته

آموزش مسائل جنسی ، مراقبت های لازم بعد از تجاوز جنسی در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.

تجاوزات ایران , قربانیان تجاوز جنسی

مراقبت از فردی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته

ماجرای انتشار اخبار کودک‌آزاری‌ها در دو، سه سال گذشته بیش‌ از پیش نظر مردم را به خود جلب کرده است. پس از قتل ستایش قریشی، کودک افغانستانی و بعد آتنا، دختر کوچک پارس‌آبادی، نوبت به دختر افغانستانی دیگری به اسم ندا رسید که قربانی هوس مرد همسایه شد. اما ماجرا اینجاست که این سلسله اتفاقات و آسیب‌های اجتماعی پایانی ندارند و تنها چند مورد از آنها رسانه‌ای و همه‌گیر می‌شوند. آمار و ارقام محرمانه در سازمان‌های دولتی و همچنین سازمان پزشکی قانونی، حاکی از آن است که هرساله تعداد اجساد کودکانی که قربانی کودک‌آزاری و تجاوز جنسی می‌شوند، کم نیست و تنها تعدادی از آنها توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند.

در پنج ماه گذشته، انتشار چند خبر پیاپی درباره آزار جنسی کودکان، تأثیرات فراوانی بر جامعه گذاشته است. قتل اهورا، کودک سه‌ساله از شمال کشور که قربانی کودک‌آزاری ناپدری خود بود، ندا دختر ۹ساله افغانستانی که در مشهد قربانی شد، ماجرای ‌آزار جنسی دانش‌آموزان یک مدرسه غیرانتفاعی در غرب تهران و همچنین تجاوز به یک کودک افغانستانی در خمینی‌شهر، موجی از نگرانی را در میان مردم برانگیخته است. ماجرا ساده به نظر می‌رسد؛ پس از اعلام اخباری این‌چنینی، رسانه‌ها برای روشن‌کردن زوایای یک ماجرا، اقدام به انتشار خبر و مصاحبه با اشخاص مرتبط می‌کنند.

اما گاهی در این اطلاع‌رسانی، حریم شخصی افراد و همچنین فرد آزاردیده با انتشار عکس‌ها و نام او به خطر می‌افتد و انگار کسی به فکر میزان تخریب این اتفاق نیست. درحالی‌که بعد از فروکش‌کردن تب انتشار خبر، فرد آزاردیده و خانواده‌ای باقی می‌مانند که مدتی کانون توجه بوده‌اند و حالا کسی حتی حاضر به پاسخ‌دادن تلفن آنها نیست.

مسئله اصلی در این میان، حلقه مفقوده نگهداری و مراقب از فرد آزاردیده جنسی از یک طرف و بی‌توجهی به نوع انتشار چنین اخباری برای امنیت روانی جامعه از سوی دیگر است. سؤال این است که آیا انتشار اخبار تجاوز و آزار، مانند اخبار خودکشی محدودیتی دارد و از طرفی چگونه باید امنیت روانی فرد آزاردیده جنسی را تأمین و از او مراقبت کرد؟

دکتر نسرین ضمیری، روان‌شناس و سکسولوژیست، درباره مراقبت از فردی که آزار جنسی دیده است، می‌گوید: وقتی به کسی تجاوز می‌شود، با دو طیف از عارضه روبه‌رو می‌شود؛ یک بخش از این عوارض به‌سرعت پس از تجاوز بروز پیدا می‌کنند و بخش دیگر به مرور زمان پدیدار می‌شوند. شاید از عوارضی که در ابتدای امر متوجه فرد تجاوزدیده است، بتوان بهت‌زدگی را نام برد. این افراد اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهند و تصور می‌کنند کار اشتباهی انجام داده‌اند و از اجتماع طرد می‌شوند.

آنها به صورت مداوم نوع لباس و پوشش خود را قضاوت می‌کنند و حتی دچار عذاب‌وجدان نیز می‌شوند. دچار استرس‌شدن، نماندن در فضاهای تاریک و بسته و حاضرنشدن در اماکنی که شبیه به محل وقوع حادثه است نیز جزء دیگر عوارضی است که این افراد دارند. آنها به هر تماس فیزیکی از اطراف، واکنش‌های منفی نشان می‌دهند و حتی ممکن است تا مدت‌ها از ارتباط و رابطه جنسی با همسران خود سر باز بزنند. از عوارض بلندمدت این اتفاق می‌توان بی‌اعتمادی، نفرت از برقراری رابطه جنسی و افسردگی مزمن را مثال زد.

در چنین شرایطی اگر قربانی، جلسات روان‌درمانی و دارودرمانی را به‌خوبی و منظم انجام دهد، امکان بهبود کامل وجود دارد. متأسفانه در کشور ما جلسات گروه‌درمانی برای خانم‌های آسیب‌دیده وجود ندارد؛ درحالی‌که این روش درمانی بسیار کارآمد است و می‌تواند روند درمان را تسریع کند. به‌طورکلی در هشت تا ۱۸ ماه گروه‌درمانی نتایج شگرفی به‌همراه دارد.

تجاوز بدترین اتفاقی است که یک فرد می‌تواند تجربه کند، اگر درمان انجام نشود، این موضوع تا سال‌ها می‌تواند فرد را آزار داده و زندگی‌اش را تحت‌الشعاع قرار دهد. در روند درمان این افراد، حضور و همکاری خانواده بسیار حائز اهمیت است. آنها نباید با او دراین‌باره صحبت کنند و باید بستری فراهم کنند که انگار اتفاقی نیفتاده است.

دکتر سعید مدنی، جامعه‌شناس، نیز در پاسخ به این سؤال که رسانه‌ای‌کردن اخبار تجاوز چه چارچوبی دارد، می‌گوید:اطلاع‌رسانی و آگاه‌کردن همیشه امری مثبت قلمداد شده و تنها یک مورد استثنا شده و آن خودکشی است؛ آن‌هم به‌طور خاص نه نفی مطلق اطلاع مردم از خودکشی یا وقوع خودکشی، بلکه انعکاس آن به نحوی که بتواند مشوق دیگران برای خودکشی شود. این نیز به دلیل خاصیت و ماهیت خودکشی است که این مسائل در نظر گرفته می‌شود و بنابراین انتشار اخبار آن می‌تواند مورد سوءتفاهم قرار بگیرد که تشویق به خودکشی انجام شده است.

اما در سایر مشکلات اجتماعی، بیان مشکلات و انعکاس اخبار آن به خودی خود هیچ منع و تأثیر منفی نداشته، بلکه موجب حساس‌سازی جامعه نسبت به موضوع شده است، البته درباره همه مشکلات اجتماعی تبصره‌هایی وجود دارد، مثل اینکه هویت آزاردیده و حتی آزاردهنده تا پایان تحقیقات قانونی فاش نشود یا استفاده از عکس این افراد و هر چیزی که ممکن است بر آینده افراد به‌ویژه فرد آزاردیده تأثیر بگذارد، باید مورد توجه قرار داد.

ولی همیشه به انعکاس اخبار مبنی بر وقوع تجاوز، سرقت و زمینه‌های بروز و ظهور آن، تأکید شده است؛ چراکه می‌تواند حساسیت جامعه را بالا ببرد.توجه به فرد آزاددیده، ایجاد پناه و امنیت برای او و همچنین مقصرنساختن از او، اولین اقدامی است که باید برای این گروه از افراد انجام داد.

سؤال این است که در موقعیت‌های ایجادشده اخیر، چقدر حریم افراد آزاردیده و خانواده آنها حفظ شد؟ چقدر برای آینده آنها برنامه‌ریزی و چقدر مسئله مقصر جلوه‌ندادن افراد آزاردیده در نظر گرفته شد؟ با مرور اخبار چند هفته گذشته و یادداشت‌های منتشرشده، شاید نتوان نتیجه مثبتی گرفت. مسئله‌ای که به نظر می‌رسد باید به آن توجه کرد، اتخاذ سیاستی رسانه‌ای برای چنین اتفاقاتی است؛ چیزی که رسانه‌ها از آن بی‌بهره‌اند.

نکاتی در مورد رفتار صحیح با قربانیان تجاوز جنسی

یکی از بدترین اتفاقاتی که می تواند برای فرد اتفاق بی افتد ، تجاوز جنسی است. این موضوع تاثیر بسیار بدی بر روی روحیات فرد ، زندگی اجتماعی ، رفتار او با خانواده دوستان همکاران دارد. همچنین باعث می شود که مشکلاتی برای آینده ی او به وجود اید.

با دکتر غلامحسین قائدی، روان پزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد، درباره عوارض روانی چنین تجربه ای حرف زده ایم و از او خواسته ایم توصیه هایی به قربانیان و نزدیکان آنها داشته باشد تا بتوانند از شدت این عوارض روانی بکاهند.

اصطلاح تجاوز جنسی چه زمانی به کار می رود؟

تجاوز جنسی عبارت است از انجام رفتار جنسی با فردی بدون میل و خواسته یا رضایت وی. تجاوز جنسی از نظر قانون به دو شکل انجام می گیرد؛ در حالت اول که از آن به عنوان «تجاوز اجباری» یاد می شود، شخص با فردی رابطه برقرار می کند که ناراضی است و در حالت دوم رابطه و آمیزش جنسی با افراد کم سن و سال (از نظر قانونی) انجام می شود. در نوع اول، همیشه اجبار از طرف فرد متجاوز وجود دارد ولی در نوع دوم حتی اگر این اقدام با میل و رغبت فرد همراه باشد، چون از نظر قانون سن فرد کمتر از سن قانونی است، مسوول رفتار جنسی?اش نیست و باز هم تجاوز محسوب می شود، حتی اگر اجباری در کار نباشد.

فیلم تجاوزهای وحشتناک

معمولا بیشترین قربانیان چه کسانی هستند؟

آمارها نشان می دهد نزدیک به ۹۰ درصد، قربانیان اصلی تجاوز های جنسی، زنان هستند اما مردان نیز ممکن است مورد تجاوز قرار گیرند. بعد از زنان، کودکان معمولا قربانی اصلی هستند.

چه عاملی باعث می شود تا فردی اقدام به چنین رفتاری کند؟

دلایل تجاوز از نظر جرم شناسی متفاوت است؛ بیشتر تجاوزها طبق آمارهای بین المللی به دلیل مستی فرد متجاوز انجام می شود، اما دلایل متعدد دیگری نیز برای این کار وجود دارد؛ انحراف جنسی فرد متجاوز، خصومت، دریافت حق السکوت، تهدید، تضاد بافت های طبقاتی و اجتماعی جامعه، بیماری روانی فرد متجاوز و جنگ.

با توجه به اینکه فرد قربانی در شرایطی ناخواسته و به اجبار مورد آزار قرار می گیرد، چنین رفتاری چه پیامدی از لحاظ روانی می تواند برای او داشته باشد؟

معمولا بیشتر قربانیان تجاوزهای جنسی، دچار علایم شدید اختلال های اضطرابی، افسردگی، اختلال استرس پس از ضربه عاطفی (PTSD) و مشکلات ارتباطی و هیجانی و عاطفی می شوند. البته نوع تجاوز در بروز علایم پس از آن نیز تاثیر دارد، مثلا افرادی که در جنگ مورد تجاوز قرار می گیرند، علاوه بر آثار منفی تجاوز از سایر پیامدهای جنگ نیز متاثر خواهند بود و علایم آنها ممکن است شدیدتر باشد. بنابراین برنامه هایی که در این بین، برای کمک به قربانیان طراحی می شوند، باید شامل بهبود و برطرف کردن علایم روانی، مشکلات جسمانی، تقویت نگرش ها، بهبود روابط بین فردی و عاطفی باشد؛ به گونه ای که باعث ارتقای کیفیت زندگی و بهزیستی آنها شود.

پس از این حادثه اولین اقدامی که فرد قربانی یا اطرافیانش باید انجام دهند، چیست؟

ایجاد احساس امنیت اولیه و اطمینان از سلامت جسمی اولین اقدامی است که باید انجام شود. در این شرایط قربانی باید به مکانی که احساس امنیت می کند مانند منزل، نزد دوستان یا افرادی که به آنها اطمینان دارد، پناه ببرد و سعی کند موضوع را با آنها مطرح کند. معمولا بعد از تجاوز و سوءاستفاده جنسی، قربانیان ممکن است به دلیل احساس شرم و گناه، تا مدت ها یا حتی گاهی هرگز در این مورد با کسی صحبت نکنند زیرا در برخی جوامع، مطرح کردن این مساله ممکن است آسیب های بعدی برای قربانی در پی داشته باشد. در هر حال باید سریعا به پزشک مراجعه کند تا اقدام های اولیه لازم انجام شود. اینکه فرد ابتدا به پزشک مراجعه کند یا موضوع را با افراد خانواده در میان بگذارد و سپس برای انجام امور پزشکی اولیه اقدام کند، کاملا به شرایط او بستگی دارد. لازم است قربانی حتما با فردی مورد اعتماد به پزشک مراجعه کند.

اقدام های پزشکی در تقویت سلامت جسمی اولیه و رفع آسیب های احتمالی بسیار موثر است زیرا در بیشتر تجاوزها به دلیل رعایت نشدن نکته?های بهداشتی، امکان بارداری، ابتلا به بیماری های مقاربتی و آسیب های جسمانی جدی به دستگاه تناسلی وجود دارد. اقدام بعدی باید مراجعه به پلیس و طرح این مساله با آنها باشد. البته این کاملا به فرهنگ و نگرش های فردی و خانوادگی قربانی بستگی دارد. در بسیاری موارد، فرد قربانی یا خانواده به دلیل ترس از آبروریزی یا به دلیل شرم و حیا یا حتی ترس از متجاوز (به خصوص اگر او را بشناسد) این کار را انجام نمی دهند. در هر صورت اگر به پلیس مراجعه شود، اقدام های موثری مانند آزمایش DNA، نمونه بزاق دهان، نمونه ادرار، خون، نمونه مو از ناحیه شرمگاهی، بررسی ناحیه تناسلی و مقعد و…. به وسیله پزشکی قانونی برای شناسایی متجاوز انجام خواهد شد.

با توجه به اینکه فرد قربانی علاوه بر آسیب های جسمانی از نظر روانی نیز آسیب می بیند برای سلامت روان او چه توصیه هایی دارید؟

معمولا افراد قربانی ممکن است به دلیل ترس، اضطراب و نگرانی تا مدت ها در منزل گوشه گیر و دچار افسردگی شوند، علایم استرس پس از آسیب را از خود نشان دهند و به همین دلیل روابط بین ?فردی، عملکردهای اجتماعی، شغلی، تحصیلی و… آنها دچار اختلال و آسیب جدی شود. از آنجا که علاوه بر آسیب های جسمانی ناشی از تجاوز، فرد قربانی معمولا با آسیب های روانی جدی نیز روبرو می شود و از نظر عاطفی و هیجانی آسیب خواهد دید، بنابراین گام بعدی باید کمک برای به دست آوردن سلامت روانی فرد باشد.

برای این منظور معمولا مراکز تخصصی برنامه های خاصی برای قربانیان تجاوزهای جنسی دارند که شامل ایجاد نگرش های مثبت، تغییر عواطف و هیجان های مثبت و ارتقای کیفیت زندگی و بهزیستی است. استفاده از این برنامه می تواند برای این افراد مفید باشد. نوع برنامه هایی که در این مراکز ارائه می شود، منعطف است و با توجه به شرایط خاص قربانی ممکن است تغییر کند.البته نباید فراموش کرد با توجه به تفکر حاکم بر جامعه، نگرش های فرد، نوع تجاوز، شرایط اجتماعی و طبقاتی فرد قربانی، نوع اقدام هایی که انجام می شود، متفاوت است، اما به طور کلی اقدام ها در چارچوبی که اشاره شده قرار می گیرند؛ البته با تغییراتی در برنامه ریزی و اجرا.

نکاتی درباره تجاوز جنسی

قربانیان تجاوز جنسی | مراقبت از فردی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته

منبع : sharghdaily.ir / سیمرغ / دکترسلام