آیا روزه گرفتن در اوایل بارداری مجاز است؟ | مادران باردار روزه بگیرند؟
بارداری در ماه رمضان ، تاثیرات روزه گرفتن بر سلامتی خانم های باردار و نکاتی در همین مورد در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.
روزه گرفتن در دو هفته اول بارداری , روزه گرفتن در اوایل بارداری
آیا روزه گرفتن در اوایل بارداری مجاز است؟
روزه گرفتن در اوایل بارداری در چه صورتی مجاز است؟
با نزدیک شدن به ایام ماه مبارک رمضان بسیاری از مادران به دنبال این هستند که در مورد شرایط روزه گرفتن در این ایام بدانند. از آنجایی که جنین در ۳ ماهه اول بارداری آسیب پذیر تر از بقیه ی ماه هاست، در این مطلب به بررسی مضرات و شرایط روزه گرفتن در اوایل بارداری پرداخته ایم.
مدت زمان روزه داری یکی از عوامل مهم در زمینه روزه گرفتن زنان باردار است. اگر ماه رمضان همزمان با فصل تابستان باشد، یعنی روزهای بلند و آب و هوای گرم! روزه داری در این شرایط می تواند بیش از هر زمانی شما را در معرض خطر کم آبی قرار دهد.
درست است که از نظر علمی به اثبات رسیده است که روزه فواید بسیاری برای بدن انسان دارد اما در بارداری شرایط فرق می کند و باید این موضوع زیر نظر پزشک کاملا بررسی شود.
بارداری شرایط ویژه ای برای مادر ایجاد می کند، از جمله این که با تغییر هورمون ها، سیستم گوارشی تغییر می کند به گونه ای که تحمل حجم زیاد غذا برای برخی مادران دشوار می شود.
شرایط روزه گرفتن در بارداری
روزه گرفتن در دو هفته اول بارداری و در واقع ماه های اول حاملگی بستگی به این دارد که زن از نظر جسمی سالم باشد یا خیر. به طور مثال اگر خاتم مبتلا به دیابت است، بیماری کلیوی دارد، سنگ کلیه دارد یا فشار خون دارد، طبعا نمی توان به این فرد اجازه داد در ماه رمضان روزه داشته باشد. اما اگر این مشکلات را نداشته باشد می تواند روزه بگیرد.
مادران برای تامین انرژی مناسب باید تعداد کم غذا را به دفعات و با فواصل کم مصرف کنند تا میزان انرژی لازم دوران بارداری که حدود ۳۰۰ کیلوکالری در روز، بیش از رژیم یک زن غیرباردار است، تامین کنند. البته مقداری از این انرژی اضافی، با استراحت و کاهش تحرک مادر به ویژه در ماه های آخر بارداری تامین می شود.
در مادر باردار، پروتئین نقش مهمی در رشد و نمو جنین دارد؛ بنابراین در شرایط گرسنگی طولانی و مصرف پروتئین برای تامین نیاز انرژی بدن، جنین با کمبود پروتئین مواجه می شود. در سه ماهه اول بارداری که مهم ترین زمان رشد و نمو سلول های عصبی و مغزی است، چنانچه جنین با کمبود تغذیه ای مواجه شود، احتمال بیماری های سیستم عصبی و مغزی و بیماری روانی شیزوفرنی افزایش می یابد.
از طرفی مادر در دوران بارداری بویژه سه ماهه سوم که جنین بیشترین افزایش وزن را دارد، به شدت نیاز به کلسیم و آهن و دیگر مواد معدنی و ویتامین ها دارد. همین طور باید به میزان کافی کالری دریافت کند تا سلامتش برای زمان زایمان و پس از آن در دوران شیردهی حفظ شود.
در ۳ ماهه اول بارداری مغز جنین در حال رشد است، و به گلوکز مستقیم مادر نیاز دارد، بنابراین روزه گرفتن در این دوران توصیه نمی شود. به علاوه میزان کتون و کتون موجود در خون جنینی در ۳ ماهه اول بارداری افزایش می یابد. افزایش کتون می تواند باعث عدم رشد کافی جنین شده و در آینده بر قدرت یادگیری کودک تأثیر بگذارد.
دکتر اشرف آل یاسین، متخصص زنان و زایمان با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه روزه داری و روزه گرفتن در اوایل بارداری گفت: «در سه ماهه اول و سوم بارداری، روزه داری توصیه نمی شود، در حالی که در سه ماهه دوم بارداری و تحت نظر پزشک متخصص، روزه گرفتن منعی ندارد. به دلیل طول مدت بارداری و از آنجایی که یک سوم بارداری ها در ماه رمضان اتفاق می افتد، روزه داری در این دوران از اهمیت بالایی برخوردار است و طبق احادیث در صورتی که روزه باردار خطر داشته باشد و یا در ماه های پایانی موجب کاهش شیر شود، روزه داری توصیه نمی شود.
در هشت هفته اول بارداری به دلیل تشکیل سلول های مغزی جنین، بهتر است روزه گرفته نشود و همچنین کمبود قند در این زمان به شدت روی رشد عمومی جنین موثر است و این امر به خصوص در فصولی که مدت روزه داری طولانی است، از حساسیت بیشتری برخوردار است.
روزه داری در بارداری معمولا در سه ماه دوم مشکلی ایجاد نمی کند، به خصوص اگر قبل از بارداری به متخصص تغذیه مراجعه شود و در کنار استراحت در وعده افطار و سحر، تغذیه مناسب با وزن و شرایط زن باردار فراموش نشود.
نظر پزشکان در مورد روزه گرفتن در اوایل بارداری
دکتر اشرفی متخصص زنان و زایمان معتقد است در ۳ ماهه اول بارداری مادرانی که ویار دارند، میل به غذا نداشته، دچار حالت تهوع شدید، افت فشار و کمبود قند هستند و نباید روزه بگیرند. همچنین در ۳ ماهه آخر بارداری نیز به دلیل اینکه جنین از جریان خون مادر بیشتر استفاده میکند، روزه گرفتن ضرر دارد.
او توصیه می کند: «مادرانی که قصد روزه گرفتن در اوایل بارداری دارند بهتر است قبل از آن آزمایش ادرار بدهند».
دکتر مرضیه مهاجری نیز معتقد است: شاید روزه‌داری بیش از ۱۵روز، در زنان باردار موجب کاهش وزن‌گیری مادر و افزایش بروز حملات هیپوگلیسمی شود که می‌توان گفت اثر قابل توجهی بر رشد جنین نخواهد داشت اما با توجه به اینکه بی آبی باعث بروز درد می شود، شما باید حتما به متخصص تغذیه مراجعه کنید و شرایط بدنیتان مورد بررسی قرار گیرد
اگر با توجه به قد، وزن و جثه ای که دارید معلوم شود که توانایی گرسنه ماندن را دارید، می توان گفت بله احتمال دارد که بتوانید روزه بگیرید.
همچنین این مسئله خیلی مهم است که شما الان و در زمانی که بیدار هستید چه مقدار غذا می خورید، سابقه زایمان زودرس داشته اید یا نه، سابقه زایمان زودرس در خانواده درجه یک خود داشته اید یا نه. اگر با توجه به تمام این مسائل پزشک تشخیص بدهد که شما توانایی روزه داری را ندارید و ممکن است به جنین و یا خودتان آسیب وارد شود نباید به هیچ عنوان روزه بگیرید. بنابراین در این زمینه حتما به پزشک مراجعه کنید.
همه چیز به توانایی جسمی مادر بستگی دارد
دکتر طاهره افتخار، جراح و متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ اروژنیکولوژی نیر می گوید: نمی توان گفت که به طور کلی روزه گرفتن در اوایل بارداری از نظر شرعی و پزشکی ممنوعیت دارد یا خیر. روزه باردار تا حد زیادی به ظرفیت و توانایی جسمانی مادر بستگی دارد.
در صورتیکه از مادر و جنین هر دو در شرایط ایده آل و سلامت کامل قرار دارند روزه داری امکان پذیر است، هرچند که از نظر پزشکی چندان مورد تایید نیست و روزه داری ترجیحا باید به بعد از بارداری موکول شود. در صورتیکه با مشورت و صلاحدید پزشک قصد روزه داری دارید بهتر است روزه داری را به سه ماهه دوم بارداری موکول کنید که ضعف و ویار کم شده و از حساسیت کمتری برخوردار است.
ضمن این که در ماه های اول بارداری کمی مشکل است اما از ماه سوم به بعد مشکلات کمتر می شود. چرا که در ماه اول و دوم خانم ویار دارد و همین مساله مشکلاتی برای آن ها ایجاد می کند. ضمن این که اگر توصیه اسلام مبنی بر این که اگر روزه گرفتن برای فرد ضرر دارد نباید بگیرد، باید بگویم که من خیلی تضمین نمی کنم روزه گرفتن در اوایل بارداری و در ماه مبارک رمضان چندان هم بی خطر باشد و احتمال ضرر هم وجود دارد. بنابراین اگر نظر من را بخواهند من می گویم که روزه داری نکنند چون هیچ تضمینی وجود ندارد.
روزه گرفتن در زمان اقدام به بارداری
مادران باردار روزه بگیرند؟
یکی از این گروه‌ها مادران باردار هستند. نخوردن و نیاشامیدن در طول روز بعلت روزه‌داری و گرسنگی و تشنگی متعاقب آن این سئوال را برای زنان باردار مطرح میکند که آیا حین بارداری می‌توان روزه گرفت؟ آیا به جنین آسیبی نخواهد رسید؟ آیا جنین رشد مناسبی خواهد داشت؟ این سئوال‌ها در سطح وسیعی از جامعه ما مطرح است. در بعضی بیماری‌ها روزه گرفتن منع شده اما یکی از شرایطی که هنوز هم بسیار مورد سوال قرار می‌گیرد، مسئله بارداری در ماه مبارک است. آیا گرسنگی و تشنگی ناشی از روزه گرفتن در حین بارداری به جنین آسیبی نخواهد رساند؟ آیا این مسئله موجب اختلال در سوخت و ساز بدن مادران باردار نخواهد شد؟
سلامت جنین هنگام روزه‌داری مادر از دو جنبه تغذیه مادر و اختلال در سوخت و ساز بدن وی قابل بررسی است. تغذیه مناسب مادر معمولا با افزایش وزن وی کنترل می‌گردد که بطور متوسط در طول بارداری حدود یازده کیلو‌گرم است. احتمال زایمان نوزاد با وزن کمتر از طبیعی در مادرانی که تغذیه نامناسب دارند بیشتر از مادران بارداری است که کالری لازم را دریافت کرده‌اند.
هنگام روزه‌داری نیز وزن مادران می‌تواند با توجه به مقدار کالری مصرفی تغییر کند.
بعضی خانم‌های حامله به‌علت احساس خطر، از روزه گرفتن اجتناب کرده و بعضی دیگر یا حتی در حالات طاقت‌فرسای اواخر حاملگی نیز روزه خود را به‌جا می‌آورند اما هنوز هم بسیاری از خانم‌ها که حاملگیشان با ماه مبارک مصادف است، نمی‌دانند باید چه کار بکنند.
بر اساس تحقیقی که در تونس انجام یافت کالری مواد غذایی مصرفی و وزن زنان سالم طی روزه‌داری ماه مبارک رمضان تغییری نکرده بود. همچنین در طی یک مطالعه در بیرمنگام وزن ۱۳کیلو ۳۵۱ نوزاد مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که روزه‌داری حین ماه رمضان تاثیری بر وزن نوزادان نمیگذارد. اما در مقابل طی مطالعه‌ای در عربستان تعداد نوزادان با وزن کمتر از طبیعی و همچنین مرگ و میر آن‌ها طی مراسم حج و ماه رمضان افزایش یافته بود. در اینجا نقش سوء تغذیه به عنوان یک مشکل تعیین کننده مورد توجه قرار می‌گیرد.
تحقیقاتی که در زمینه اختلالات سوخت و ساز بدن مادران باردار صورت گرفته نتایج مختلفی را نشان داده است. بیشتر این تحقیقات در مورد مادران باردار مبتلا به بیماری قند صورت گرفته و دیده شده است که تغییر سوخت و ساز مادر از تجزیه گلوکز (قند اصلی مورد مصرف بدن) به تجزیه چربی و ایجاد اجسام کتونی (نوعی ماده انرژی‌زا که در هنگام گرسنگی از تجزیه چربی‌ها در بدن تولید میشود و به جای گلوکز برای تولید انرژی در بدن به کار می‌رود، اما مقادیر زیاد آن برای رشد مغزی جنین مضر است) می‌تواند تاثیرات نامناسبی بر رشد عصبی و رفتاری فرزندان بگذارد. نتایج این تحقیقات نگرانی‌هایی را در مورد روزه‌داری مادران باردار موجب شده است.
واحد تحقیقات روزه‌داری دانشگاه شهید بهشتی با هدف بررسی تاثیرات درازمدت روزه‌داری مادران در ماه رمضان بر رشد مغزی جنین، بهره هوشی ۹۸کودک و نوجوان ۴ تا ۱۳ساله را که مادرانشان هنگام بارداری آنان ماه رمضان را کامل روزه گرفته بودند، اندازه‌گیری کرد و متوجه شد که ۳۰روز روزه‌داری مادران باردار در تمام ماه رمضان، در زمانی که حتی طول روز به طور متوسط ۱۲ساعت باشد هم تاثیر نامطلوبی بر بهره هوشی کودکان نمیگذارد.
بررسی دیگری نیز که در دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام شد، نشان داد که روزه‌داری سبب کاهش وزن نوزادان نشده و حتی افراد روزه‌دار، بچه‌های سنگین‌تری به دنیا آورده‌اند.
در پژوهش دیگری که دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در سال۱۳۷۷برای مقایسه وضعیت دوران بارداری و نتایج حاملگی در زنان روزه‌دار و غیر روزه‌دار انجام داد، مشخص شد که به لحاظ میزان کم‌خونی در دوران بارداری و تولد نوزاد کم‌وزن در ۳ماهه دوم و سوم، میان زنان روزه‌دار و غیر روزه‌دار فرق چندانی وجود ندارد.
در این بررسی پیشنهاد شده بود در صورتی که زنان حامله از سلامتی کامل برخوردار باشند، با کمک و مشورت تیم بهداشتی و مراقبت کافی در دوران بارداری میتوانند در ماه مبارک رمضان روزه بگیرند.
روزه‌داری در همه دوران بارداری توصیه نمیشود
نتیجه تحقیق خدیجه رحمانی – کار‌شناس ارشد تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- حاکی از آن است که «روزه‌داری در ۳ماهه دوم تاثیرات سوء بر جنین ندارد اما در ۳ماهه سوم به خاطر اینکه ۵۰ تا ۷۰درصد انرژی جنین از گلوکز مادر تامین میشود، روزه‌داری سبب افزایش برداشت از ذخایر چربی و به دنبال آن افزایش ترکیبات کتونی در خون مادر میشود، این ترکیبات از طریق جفت وارد گردش خون جنین شده و به سیستم عصبی او آسیب می‌رساند، بنابراین روزه‌داری در این دوران توصیه نمیشود.»
دکتر نیره فصیحی‌فرد – جراح و متخصص بیماری‌های زنان – هم این نظر را تایید میکند. او در این‌باره می‌گوید: «چنانچه زنان باردار حدود ۸ساعت در حالت ناشتا باقی بمانند، قند خون آن‌ها نسبت به حد طبیعی کمتر شده و با افزایش مدت زمان گرسنگی، احتمال افزایش کتون ناشی از سوخت و ساز چربی‌ها در خون مادر وجود دارد. ورود مواد کتونی از طریق جفت به جنین و از سوی دیگر کاهش قند خون مادر موجب میشود سنتز بازهای آلی در سلول‌های مغز جنین دچار اختلال شده و به همین علت می‌تواند در ۳ماهه سوم خطرات جدی‌ای برای جنین دربرداشته باشد.»
ایشان در این باره توضیح می‌دهد که این موضوع حتی در ۳ماهه اول بارداری هم مهم است. این متخصص اعتقاد دارد یک زن باردار زمانی می‌تواند فریضه روزه را به‌جا آورد که فعالیت روزانه کمی داشته و آزمایش‌های خون و ادرار او نیز طبیعی باشد. دکتر شیرین قاضی‌زاده هم به خانم‌های باردار توصیه میکند اگر روزه گرفتند از خانه بیرون نروند و فعالیت کمی داشته باشند.
ناهید خداکرمی – دبیر انجمن مامایی ایران و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – هم معتقد است: «آن تعداد از زنان باردار که در ۳ماهه نخست بارداری هستند و حالت تهوع ندارند، میتوانند روزه بگیرند اما اگر زنان بارداری که دچار تهوع هستند روزه بگیرند، ممکن است خطر جدی جان آن‌ها را تهدید کند. کاهش قند خون در زنان بارداری که روزه می‌گیرند ممکن است موجب بیهوشی مادران شده و خون‌رسانی به جنین را مختل کند اما بروز این مشکلات برای تمامی زنان باردار و روزه‌دار قطعی نیست. زنان بارداری که دچار فشار خون مزمن یا حاملگی، دیابت یا بیماری‌های زمینه‌ای هستند، نباید روزه بگیرند.»
روزه و رژیم
از نکات مهمی که به زنان بارداری که روزه می‌گیرند اینست که به رعایت رژیم غذایی خود در ایام ماه مبارک رمضان توجه کافی داشته باشند. نکته اول اینکه باید مقدار کالری مورد نیاز آن‌ها بر اساس وزن، قد و سن حاملگیشان توسط کار‌شناس تغذیه محاسبه شود. اگر مقدار این کالری با وعده‌های سحری، افطاری و شام و می‌ان‌وعده‌های بین آن هماهنگ بود میتوانند با مشورت پزشک خود و در صورتی که زمینه بیماری خاصی نداشتند، روزه بگیرند.
علاوه بر این، رژیم غذایی برای زنان باردار سالم روزه‌دار باید به‌گونه‌ای باشد که پروتئین، سبزیجات، میوه‌ها و خوراکی‌های شیرین مفید و مغذی نظیر خرما – به‌ویژه در هنگام افطار و سحر – به میزان بیشتری در آن وجود داشته باشد.
در ماه اول حاملگی در صورت بروز عوارض گوارشی غیر قابل تحمل مثل استفراغ سوزش سر دل و لوزوم خوردن غذا با فاصله کمتر حکم بیمار را پیدا میکند. ونسبت به وضع هر کس ممکن است متفاوت باشد. اما در ماه‌های آخر حاملگی علاوه بر اینکه به علت تغییرات فیزیولوژیک روزه برای مادر طاقت فرسا خواهد بود. به علت اینکه بیشترین رشد جنین در سه ماهه آخر آبستنی به انجام می‌رسد و وزن جنین در دو ماهه آخر آبستنی تقریبا دو برابر میشود.
جنین غذای مورد نیاز خود را مستقیما از خون مادر تامین میکند. نیاز غذایی جنین ایجاب میکند که مادر غذای کافی بخورد. چون با توجه به تغییرات احشایی تحمل خوردن غذای زیاد به علت گنجایش کم معده، لوله‌های گوارشی را نخواهد داشت لازم است غذای کم با فاصله زمانی کمتر میل کند. لذا روزه گرفتن برای مادر مشکل و طا قت فرسا است. مضافا اینکه افزایش عطش به علت افزایش بار مواد دفعی و افزایش دفع ادرار نیز امکان روزه داری را خواهد گرفت.
علاوه بر موارد ذکر شده مروری بر متابولیسم پروتئین، کربو هیدرات، وچربی‌ها در زنان باردار با توجه به رشد سریع جنین وجفت و افزایش احتیاجات آن‌ها تغییرات متابولیستی قابل توجهی در بدن مادر ظاهر میشود. حاملگی طبیعی باعث کاهش مختصری قند خون در حالت ناشتا وافزایش انسولین خون و افزایش قند خون بعداز صرف غذا میشود. بعداز صرف غذا حاوی گلوکز هیپر گلیسمی و هیپر انسولینی طولانی هدف تامین گلوکز جنین در فواصل غذا است. از طرفی بروز مقاومت بافت‌های محیطی در زن حامله نسبت به اثر انسولین مشهود است. در حالت ناشتا کاهش اسید‌های آمینه و گلوکز پلاسما وافزایش اسید‌های چرب آزاد وتری گریسرید و کلسترول در پلاسمای خانم حامله مشهود است که از این تغییر سوخت از گلو کز به چربی به عنوان تشدید گرسنگی یاد میشود. زمانی که حالت ناشتا در خانم حامله طولانی شود این تغییرات شدید‌تر میشود.
نکاتی درباره بارداری در ماه رمضان
آیا روزه گرفتن در اوایل بارداری مجاز است؟ | مادران باردار روزه بگیرند؟
منبع: sorsore.com / شفاف/ بیتوته
