راهکارهایی ساده برای اینکه کودکتان به مطالعه علاقه مند شود
کودک به خواندن و نوشتن چیست؟ در اینجا با مقاله ای درباره نکات علاقه مندن کودکان به مطالعه در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.
روشهای صحیح مطالعه ,مطالعه کودکان
اگر میخواهید کودکتان به مطالعه علاقه مند شود!
شاید کوچولوی شما هم میانه خوبی با کتاب نداشته باشد؛ با ۱۰ روش کارآمد و جهانی که پدر و مادر‌ها را در این زمینه یاری میکند، آشنا شوید
کوچولوی ما اهل درس خواندن نیست! این جمله‌ای است که با گسترش تفریحات مجازی و به‌خصوص بازی‌های رایانه‌ای از بسیاری از والدین می‌‌شنویم. بد نیست بدانید این یک معضل جهانی است که با وجود افزایش هوش کودکان نسل امروز، حتی در کشورهای پیشرفته نیز رواج دارد .
صدآفرین بدهید
از چند حرکت تشویق‌آمیز قوی برای یک شروع کتابخوانی خوب کمک بگیرید. فهرستی از پنج تا ۱۰ کتاب که شما و کودکتان همزمان می‌توانید بخوانید تهیه کنید. کتاب‌های خوانده شده‌تان را در جای دیگری قرار دهید تا برای کودکتان مشخص باشد تا چه حد پیشرفت کرده‌اید.
کیمبر براون، پژوهشگر تعلیم در آمریکا، معتقد است عامل محرک تشویقی مطالعه در هر کودک متفاوت است. وی می‌گوید: «بچه‌ها باید دو چیز را قبول داشته باشند. یکی اینکه باور کنند از پس خواندن برمی‌آیند و دیگری اینکه بخواهند تا مطالعه کنند.
تشویق کودکان به مطالعه
بعضی از بچه‌ها با یک مهر صدآفرین در ازای هر کتاب مشتاق خواندن کتاب بعدی و بعدی می‌شوند، در صورتی که به برخی دیگر باید قول پاداشی بزرگتر داد. مانند رفتن به استخر یا باغ وحش.» با این حال تام بارتلمز مدیر‌عامل خدمات کتابخانه‌ای به کودکان، به والدین در مورد قول تماشای تلویزیون هشدار میدهد.
وی می‌گوید: «بچه‌ها باهوش‌اند. پیامی که ما می‌خواهیم به آنها بدهیم این است که مطالعه به خودی خود نوعی پاداش محسوب می‌شود، ولی وقتی تماشای برنامه‌های تلویزیونی را جایگزین پاداش می‌کنیم در واقع به آنها یاد داده‌ایم آنچه واقعاً محصول تلاش ماست نه مطالعه که تلویزیون است.»
کتاب در مقابل تلویزیون
مطمئن شوید کتاب‌های کودکتان بیش از ریموت کنترل تلویزیون در دسترس وی است. براون در مورد خواندن کتاب برای کودکان پیش از دبستان می‌گوید بسیار مهم است که والدین از اشتیاق کودک برای نوع خوانش آنها آگاه باشند. وی می‌گوید: «کودکان پیش دبستانی به شدت برای یادگیری خواندن و نوشتن هیجان زده‌اند چرا که آنها را به مرحله بالاتری از یک کودک بزرگتر می‌رساند. به همین دلیل والدینی که هنگام خواندن کتاب از هیجان و تن صدای خاص استفاده می‌کنند، کتابخوانی آینده کودک خود را تضمین کرده‌اند.»
استراتژی دیگر این است که دور کودک را با کتاب‌هایی با موضوع مورد علاقه وی پُر کنید. برای مثال اگر کودک شما به دایناسور علاقه‌مند است کتاب‌های فانتزی در مورد زمان ماقبل تاریخ تهیه کنید. این کار آنها را به دانستن هرچه بیشتر تشویق میکند.»
الگو باشید
شما نیز به مطالعه نیاز دارید! همه می‌دانیم کودکان تا چه حد علاقه دارند کارهای بزرگسالان را تقلید کنند. اگر کودک ببیند به کتابی که می‌خوانید علاقه‌مندید به سرعت پیروی میکند.
جرقه‌های فکری کودک را روشن کنید
به کودک خود کمک کنید تا درک کند مطالعه تنها خواندن کتاب نیست. آنها را تشویق کنید تا همه چیز را بخوانند. تبلیغات بیلبوردهای بزرگراه‌ها، تابلوهای مغازه‌ها، نوشته‌های روی جعبه‌های خوراکی و یا حتی وب‌سایت مخصوص کودکان. اجازه بدهید آنلاین بشوند و چیزهای مختلف را جست‌وجو کنند، تا بتوانند در مورد کلماتی که فراگرفته‌اند بیشتر بدانند.
نانسی سینگر، مربی تخصصی کودکستان می‌گوید: «جذب پسرها به خواندن سخت‌تر از دخترهاست. آنها علاقه زیادی به روایت و تصاویر ثابت ندارند و هرچه سن کمتری داشته باشند این موضوع بیشتر صادق است. با این حال همیشه کتاب‌هایی مانند کتاب‌های کمیک استریپ، علمی‌تخیلی یا ورزشی پیدا می‌شود تا توجه آنها را جلب کند. تا زمانی که به مطالعه مشغول‌اند مهم نیست چه می‌خوانند!»
بگذارید بلند بلند بخواند
دستگاه آی‌پاد یا تلفن همراه شما تنها چیزی نیست که باید به آن گوش کنید. از کودک خود بخواهید تا کتابی را که خود دوست دارد برای شما بلند بخواند. با این کار به راحتی می‌توانید ایرادات وی را حین خوانش بگیرید و شاهد پیشرفت چشمگیر او بعد از خواندن تنها چند صفحه باشید.
هدیه‌ای که همچنان گرفته می‌شود
در مناسبت‌ها، به فرزند خود درست مثل اسباب بازی، کتاب هدیه بدهید. هیچ چیز برای آنها هیجان‌انگیزتر از پاره کردن کاغذ کادو و روبان نیست.
تام بارتلمز معتقد است از طرف یک والد، حیاتی است که کودک اهمیت خواندن را درک کند. وی می‌گوید: «یک راه این است که به کودک کتاب هدیه بدهید که او از قبل می‌داند چیز باارزشی است.»
هرچه اشتیاق بیشتری نشان دهید، آنها بیشتر قدردان کتاب هدیه گرفته می‌شوند. به داستان‌هایی فکر کنید که خودتان در زمان بچگی دوست داشتید. در صفحه اول کتاب یادداشتی برای فرزند خود بنویسید تا به وی نشان دهید کتاب چه معنی برای شما دارد.
پیوسته برنده است
هر کودک سرعت خوانش مخصوص به خود را دارد. به جای اینکه از فرزند خود بخواهید صفحات مشخصی را در عرض یک مدت معین تمام کند همراه با او به مطالعه بنشینید. با مسابقه برگزار کردن هیچ کدام نمی‌برید.
اگر با کودکانی که به تازگی سواد خواندن و نوشتن آموخته‌اند ارتباط داشته باشید، متوجه می‌شوید علاقه دارند کتاب مورد علاقه خود را بارها و بارها بخوانند. برخلاف آنچه عموماً تصور می‌شود این مرحله قدم مهمی در علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه دارد.
سفرهای ذهنی در تعطیلات
گرچه کودکان تصور می‌کنند زمانی که مدرسه تعطیل است آموزش و یادگیری هم متوقف می‌شود ولی شما بهتر می‌دانید. خواندن منظم و بی‌وقفه در تعطیلات تابستانی و زمستانی نشان‌دهنده این است که تمام تلاش‌های آنان در سال تحصیلی در مدرسه به هدر نرفته است. با دادن یک کتاب خوب به آنان دریچه تخیلات‌شان را به روی دنیای فانتزی باز کنید و با این کار به آنها نشان دهید می‌توانند بی‌آن‌که خانه را ترک کنند به سفرهای هیجان‌انگیزی بروند.
ماجراجویی در کتابخانه
برای کودکانی در تمام سنین، هیچ چیز بهتر از یک ماجراجویی نیست. همراه وی سفری به یک کتابخانه یا کتابفروشی محلی خود داشته باشید و تاریخی برای رفتن به آن مکان برای وی تعیین کنید. تا آن روز لحظه شماری خواهد کرد.
به کودک خود کمک کنید تا یک کارت کتابخانه داشته باشد. نه تنها احساس می‌کنند بیش از پیش بزرگ شده‌اند، بلکه در مورد کتابخوانی‌شان احساس موفقیت و اعتماد به نفس می‌کنند. تام بارتلمز پیشنهاد میکند کتاب مورد نظر خود را انتخاب کنید و بخوانید، در حالی که فرزندتان هم دست به همین کار می‌زند. در مورد کتاب‌هایی که انتخاب کرده در خانه نظر بدهید، چرا که ارزش زیبایی شناختی که بسیاری از بزرگسالان برای کتاب در نظر می‌گیرند ممکن است با سلایق کودکان متفاوت باشد. «آنها ممکن است کاتالوگ عجیب بزرگی از یک داستان کمیک علمی‌تخیلی بخوانند. امکان دارد کتابی در مورد یک حیوان بردارند و بعد به ۳۰ صفحه بعد بروند و در مورد یک حیوان دیگر بخوانند. اگر در مورد آنچه قرار است بخوانند قضاوت نکنید به راحتی این فرصت را برای آنان فراهم کرده‌اید تا از میان موضوعات مختلف دست به انتخاب بزنند.»
هیولای زیر تخت‌خواب
کتاب‌های قصه کودکتان را کنار تخت او بگذارید. اگر آنان را تشویق کنید تا هر شب زمانی را به مطالعه بگذرانند، کتاب‌ها را با سرعت اعجاب آوری تمام می‌کنند. جدای این، هیچ کودکی نیست که داستان‌های قبل از خواب را دوست نداشته باشد!
نانسی سینگر می‌گوید: «مهم نیست چقدر مشغله ذهنی و کاری دارید. خواندن داستان‌های آخر شب برای کودکتان از ملزومات حیاتی برای تربیت فرزند است که به راحتی و بدون جنجال انجام می‌گیرد اگر یک «جعبه کتاب زیر تخت» درست کنید. یک جعبه کفش را با کاغذ رنگی و روبان و رنگ‌های شاد بپوشانید و به نحوی آن را تبدیل به جعبه‌ای استثنایی کنید. آن را زیر تخت فرزندتان بگذارید. اگر او از کسی کتاب هدیه گرفت یا از کتابخانه مدرسه به خانه آورد می‌تواند کتاب را به جعبه کتاب اضافه کند. والدین همیشه به من می‌گویند کودک‌شان تا چه حد سال به سال به خواندن علاقه بیشتری پیدا میکند. حتی اگر داستان پرینت شده سیاه سفیدی در اختیارشان بگذارید همچنان بر این عقیده‌اند که شیئی خاص و استثنایی است.»
هر شب پیش از آنکه فرزندتان به خواب رود، از درون جعبه کتابی برداشته و برای وی بخوانید. حتی اگر تنها ۱۰ دقیقه فرصت دارید، این عادت را ترک نکنید. با این کار آنان تا آخر عمر خود روی این عادت خواهند ماند.
چگونه به کودک خود خواندن بیاموزیم؟
آموزش خواندن به کودک، یک روند آموزنده و مفید، هم برای خود کودک و هم برای والدین است. این کار می تواند به منظور انجام کارهای مدرسه یا تنها برای رشد و پیشرفت وی باشد. می توانید آموزش خواندن را در منزل شروع کنید. کودکان، خواندن را در زمان کوتاهی می آموزند، اگر از ابزار و شیوه های مناسبی استفاده کنید.
برنامه ریزی درسی برای دوم دبیرستان
۱_ کودکتان را به کتاب خواندن مدام، عادت دهید
کسب مهارت در هر کاری، بدون تداوم در انجام آن سخت است. برای اینکه کودک شما به کتاب خواندن علاقه مند شود، باید دائما او را به خواندن وادار کنید. اگر برایتان مقدور است از زمان خردسالی کودک آغاز کنید و تا سن ورود به مدرسه ادامه دهید. کتاب هایی که مناسب سن و در سطح فهم او هست را تهیه کنید و برایش بخوانید (روزی ۳ تا ۴ کتاب).
زمانی که بزرگتر شد و به دبستان رفت، آرام آرام شروع کنید به خواندن کتاب هایی با سطح بالاتر. (سعی کنید داستان هایی را انتخاب کنید که به آنها علاقه مند باشد). به دنبال کتاب هایی بگردید که شیوه های خواندن متفاوتی دارند. به این منظور که کودک خود را نیز در خواندن کتاب شریک کنید. به طور مثال، کتاب هایی که دارای صفحات لمس کردنی، بازی و یا بو هستند.
۲_ الگوی خوبی برای او باشید
به او نشان دهید که کتاب خواندن برای خود شما جذاب است. هر روز موقعی که رفتارتان را رصد می کند، ده دقیقه به خواندن مشغول شوید با این هدف که ببیند به این کار اهمیت میدهید. حتی اگر یک کتابخوان جدی نیستید. چیزی برای خواندن پیدا کنید، یک مجله، یک روزنامه یا کتاب آشپزی. او وقتی می بیند که شما به مطالعه ی کتاب اهمیت می دهید، خود به خود به این کار علاقه مند می شود.
کودک تان را در جریان کتاب خواندنتان قرار دهید. اگر چیزی می خوانید که برای او قابل درک هست، تعریف کنید. کلمات را روی صفحه به او نشان دهید، تا به او در برقرار کردن ارتباط میان کلمات روی صفحه و صداهائی که کلمات را شکل می دهند کمک کنید.
۳_ سئوالات مشارکت دهنده مطرح کنید
قبل از اینکه کودک شما خواندن بیاموزد، چگونگی فهم و درک مطلب را یاد می گیرد. زمانی که داستان را با صدای بلند می خوانید، سوالاتی راجع به داستان یا شخصیت ها بپرسید. به طور مثال: “سگ رو می بینی؟”، “اسم این سگ چی بود؟”. زمانی که درک و فهم کودک بیشتر شد، می توانید سوالات پیچیده تری مطرح کنید. به کمک این سوالات می توانید قدرت تحلیل کودک تان را افزایش دهید. این کار قبل از سن ۴-۵ سال ممکن نیست.
۴_ کتاب ها را در دسترس بگذارید
اینکه در خانه تان کتاب باشد اما در دسترس کودک نباشد، ایده ی جالبی نیست. کتاب ها را روی زمین و در فضاهای باز بگذارید، به این منظور که بتواند آن ها را در بازی های خود وارد کند.
وقتی که کودک تان به راحتی توانست کتاب ها را بخواند و در دست بگیرد، مراقب باشید که آن ها تمیز بوده، ضمن اینکه خیلی هم گران نباشند. می توانید برای خود، یک کتابخانه ی اختصاصی تدارک ببینید. محلی برای کتاب خواندن، نزدیک کتابخانه ایجاد کنید. چند بالش کوچک، پتو و صندلی راحت تهیه کنید. همچنین کیک و نوشیدنی و خوراکی.
۵_ به یک کتابخانه دسترسی داشته باشید
این کار‌می تواند به دو صورت باشد. کتابخانه ی کوچکی در منزل خود تهیه کنید و چند کتاب قابل فهم و در سطح کودکتان در آن قرار دهید، و یا به صورت هفتگی، به کتابخانه ی عمومی محله ی خود بروید. داشتن تعدادی کتاب زیر بغلتان، اشتیاق فرزند شما را (به خصوص اگر کمی بزرگ شده باشد)، برای مطالعه بیشتر و دامنه ی واژگانش را وسیع تر خواهد کرد.
بازخوانی یک کتاب را تنها به این دلیل که قبلا چند بار آن را خوانده اید از دست ندهید.
۶_ شروع به دخالت دادن کلمات صدا دار کنید
قبل از آموزش الفبا به کودکتان، به او کمک کنید تا بداند خطوط یک صفحه با کلماتی که ادا می کنید رابطه مستقیم دارد. وقتی با صدای بلند کتاب می خوانید، هر کلمه ای را که بیان می کنید با انگشت نشان دهید. این کار به کودکتان کمک می کند که رابطه ی کلمات و خطوط روی صفحه را با کلماتی که شما می گویید، از نظر آوایی فرا بگیرد.
۷_ از به کار بردن کارت های “کمک حافظه” خودداری کنید
مدتی است بعضی شرکت ها اعلام می کنند که کارت های کمک حافظه برای کودکان خردسال و پیش دبستانی ایده آل است. این ابزار به هیچ وجه به آن ها خواندن را نمی آموزد، بلکه به کودکان، برقرار کردن رابطه ی بین یک تصویر و یک کلمه را با به کار‌گیری تصویری متناسب یاد میدهند. به طور کلی کارت کمک حافظه، شیوه ی کارآمد و مفیدی برای آموزش خواندن نیست. سعی کنید از این کار خودداری کنید.
۸_ حروف الفبا را به کودکان خود بیاموزید
زمانی که درک کودک شما از کلمات بیشتر شد، شروع به تبدیل کلمات به حروف جداگانه کنید. درست است که آموزش الفبا همراه با شعر و آهنگ، معمول ترین روش آموزش حروف است، اما سعی کنید خلاقیت به خرج دهید. هر حرف را با نام آن توضیح دهید. اما فعلا خودتان را برای آموزش صدای هر حرف به دردسر نیندازید.
سعی کنید با هر حرف یک بازی انجام دهید. مثل بازی توپ (به این صورت که حروف الفبا را روی زمین بچینید تا فرزندتان توپ را به سمت حرفی که از او می خواهید، پرتاب کند) یا از او بخواهید که حرف مورد نظرتان را در وان حمام صید کند. این ها بازی هایی هستند که او را در ارتقاء در‌چندین سطح تشویق میکند.
۹_ کلمات هم آوا را به کودک خود بیاموزید
برای کودک، مَتَـل های کوتاه بخوانید و سپس لیستی از کلمات هم آوا مثل: آب، تاب، قاب و … تهیه کنید. کودک شما کم کم با کلماتی که در اثر ترکیب حروف ایجاد می شوند، آشنا می شود.
۱۰_ برای کودک خود داستان های کوتاه تعریف کنید
احتمالا زمانی که فرزندتان شروع به خواندن بکند، دبستانی خواهد بود و آموزگارش مطالب و تکالیفی را به او خواهد داد. تشویقش کنید که تکالیفش را با به کار گیری تکنیک های آواشناسی انجام دهد. زمانی که دایره لغاتش افزایش یافت در سطحی است که معنی داستان ها را بهتر متوجه می شود. به کودکتان اجازه دهید به تصاویر کتاب نگاه کند، این کار تقلب به حساب نمی آید. تصاویر و ارتباط آنها با کلمات، برای فهم مجموعه ی کلمات مفید خواهد بود.
۱۱_ از کودکتان بخواهید برایتان داستان تعریف کند
بعد از هر‌بار خواندن، از کودک خود بخواهید برایتان داستان را تعریف کند. او را وادار کنید جزییاتی را به داستان اضافه کند، اما منتظر یک داستان ساخته و پرداخته شده نباشید. یک روش جالب و سرگرم کننده، استفاده از عروسک ها به جای شخصیت های داستان است؛ به این صورت که کودک به کمک آن ها برایتان داستان را تعریف کند.
۱۲_ سئوالاتی راجع به داستان مطرح کنید
مثل زمانی که شما برای کودک تان داستانی می خوانید و او سوال می پرسد، هر بار که کودک تان قصه ای تعریف می کند، شما نیز از او سوالاتی راجع به داستان بپرسید. ممکن است در ابتدا جواب به سوالات شما برای او سخت باشد، اما با گذر زمان، مهارت لازم برای پاسخ دادن به سئوالات شما را کسب خواهد کرد.
فهرستی از سوالات تهیه کنید که کودک شما بتواند آن ها را بخواند. توانایی درک سوالات، تقریبا به اندازه ی پاسخ دادن به آنها مهم است. با سوالات مستقیم و مشخص شروع کنید، نه با سوالات مفهومی، به طور مثال:
“شخصیت اصلی داستان چه کسی بود؟” (صحیح)
“چرا شخصیت اصلی شکست خورد؟” (غلط)
۱۳_ هم زمان با خواندن، نوشتن را نیز به او بیاموزید
خواندن، پیش در آمدی برای نوشتن است، اما زمانی که کودک توانایی خواندن را به دست آورد، به او همزمان در یادگیری نوشتن کمک کنید. اگر همزمان نوشتن را بیاموزند، خواندن را نیز راحت تر و با سرعت بیشتری فرا خواهد گرفت. به خاطر سپردن حروف، خوب گوش دادن به آوا ها همراه با نوشتن، هوش نوآموزان را تقویت خواهد کرد. بنابر این به او نوشتن حروف و کلمات را بیاموزید.
به خاطر داشته باشید، زمانی که فرزند شما بتواند کلمات را هجی کند، توان خواندنش نیز بهتر خواهد شد. به آرامی پیش بروید و انتظار نداشته باشید که او بی نقص باشد.
۱۴_ به واداشتن کودکتان به خواندن ادامه دهید
از آنجایی که لذت خواندن را قبل از رفتن به مدرسه به او چشانده اید، سعی کنید این حس را با مطالعه ی روزانه افزایش دهید. وقتی شما برایش کتاب بخوانید، درک صحیح تری از تلفظ کلمات و آوای آن ها به دست خواهد آورد، تا آنکه خودش درگیر این دو باشد.
۱۵_ از کودکتان بخواهید با صدای بلند برای شما بخواند
هنگامی که فرزندتان کتاب را با صدای بلند بخواند، شما مهارت خواندنش را بهتر ارزیابی خواهید کرد. با این کار، او مجبور است آهسته تر بخواند تا کلمات را بهتر تلفظ کند. از‌متوقف کردن فرزندتان به منظور تصحیح کردنش، خودداری کنید. این کار می تواند باعث قطع شدن رشته ی افکار او شده و او را در فهم آنچه می خواند دچار مشکل کند.
خواندن با صدای بلند، نباید به کتاب و داستان محدود شود. هر بار کلمه ای را دید، از او بخواهید که آن را با صدای بلند تلفظ کند. تابلوهای تبلیغاتی، نمونه های خوبی برای آنچه فرزندتان هر روز می بیند هستند و می تواند به او اجازه دهد خواندن با صدای بلند را تمرین کند.
توصیه
– اگر کودک شما حوصله ی یادگیری خواندن را ندارد و نگاه کردن به تلویزیون را ترجیح میدهد، او را تشویق کنید تا زیرنویس ها را بخواند.
– اکثر کودکان، خواندن را از ۴ سالگی (یا زودتر) شروع می کنند، بنابراین می توانید برای کودکان حدود ۴ سال، آموزش صداها و حروف الفبا را شروع کنید. برخلاف آنچه قبلا گفته شده، کودکان خردسال نمی توانند خواندن را بیاموزند. آن ها فقط می توانند چند شکل را تشخیص دهند. اکثر کودکان تا قبل از ۳ یا ۴ سالگی، توان ذهنی که به آنها این اجازه را بدهد به دست نیاورده اند.
چگونه مطالعه کنیم
راهکارهایی ساده برای اینکه کودکتان به مطالعه علاقه مند شود
منبع:روزنامه هفت صبح/ راسخون / بیتوته
