سونوگرافی رحم و تخمدان چگونه انجام میشود ؟

۰ 11,504 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

سونوگرافی چیست ؟ آیا سونوگرافی فقط برای تشخیص بارداری استفاده می شود ؟ سونوگرافی تخمدان ها و رحم به چه منظور انجام می شود ؟ در ادامه به تمامی این سوالات پاسخ میدهیم. لطفا با ما همراه باشید.

سونوگرافی رحم و تخمدان چگونه انجام میشود

مکانیسم سونوگرافی چیست

امواج مورد استفاده در سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارد. اینها امواج فراصوتی هستند. جنس آنها دقیقا مانند صدا است ولی به علت بالا بودن فرکانس یا بسامد آنها قابل شنیدن به توسط گوش انسان نیستند. با این حال خواص صوت و صدا را دارند یعنی در برخورد با موانع منعکس میشوند.

سونوگرافی روش تصویر برداری دردناکی نیست و در حین انجام آن بیمار ناراحتی احساس نمیکند.

برای انجام سونوگرافی، به توسط یک وسیله خاص که پزشک سونولوژیست ( متخصص تصویربرداری که سونوگرافی میکند) روی اندام شما قرار میدهد امواج صوتی با فرکانس بالا که برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند به درون بدن تابانده میشوند. این امواج بعد از برخورد به بافت های مختلف بدن بازتابیده شده و امواج بازتابش شده به توسط همان دستگاه مجددا دریافت میشود.

درون بدن انسان از بافت های مختلفی درست شده که توانایی آنها در بازتابش امواج صوتی متفاوت است. بعضی از آنها امواج صوتی را بهتر و بعضی کمتر منعکس میکنند. پس شکل و ساختار بازتابش امواج صوتی در سونوگرافی تابعی از شکل و مواد تشکیل دهنده بافت های درونی بدن است که مورد تابش قرار گرفته است.

امواج بازتابیده شده از بدن به توسط یک کامپیوتر تجزیه و تحلیل شده و به تصویر تبدیل میشود. پزشک متخصص تصویربرداری این تصاویر را بر روی مانیتور دستگاه دیده و ممکن است بعضی از آنها را چاپ کند.

در سونوگرافی، بیشتر بافت های نرم اندام دیده شده و بررسی میشوند. پس سونوگرافی وسیله مناسبی برای تشخیص مشکلات استخوان نیست ولی با آن میتوان بعضی مشکلات عضلات، رباط ها، تاندون ها و بسیاری بافت های دیگر را بررسی کرد.

سونوگرافی ممکن است بصورت دو بعدی و یا سه بعدی باشد. همچنین میتوان تصویر سونوگرافی اندام را در حال حرکت و فعالیت دید. سونوگرافی قلب را اکوکاردیوگرافی مینامند.

نوع خاصی از سونوگرافی به نام سونوگرافی داپلر Doppler Sonography وجود دارد. این روش تصویربرداری براساس پدیده داپلر کار میکند و هدف از انجام آن بررسی میزان و سرعت جریان خون در وریدها و شریان های بدن است. در ارتوپدی از این روش بیشتر برای بررسی احتمال لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق DVT استفاده میشود.

سونوگرافی لگن جهت بررسی رحم و تخمدان ها‎, برای اندازه گیری و ارزیابی ارگان های قرار گرفته در لگن در خانم ها استفاده می گردد و شامل موارد زیر می باشد :

شکل ، اندازه و محل قرارگیری رحم و تخمدان ها

ضخامت، اکوژنیستی ( تیرگی یا روشنی تصاویر در رابطه با دانسیته بافتی ) و وجود مایع یا توده در رحم، لوله های فالوپ یا نزدیک به مثانه

طول و ضخامت دهانه رحم

تغییر شکل در مثانه

جریان خون در ارگان های لگن، سونوگرافی لگن میتواند اطلاعات زیادی در مورد اندازه ، محل و ساختمان توده های لگنی ارائه نماید.

سونوگرافی لگن میتواند برای تشخیص و کمک به درمان اختلالات زیر استفاده شود :

اختلال در ساختمان آناتومیک رحم

تومور های فیبروئید، توده ها، کیست ها و سایر انواع توده ها و سایر انواع تومور ها در پلوریس

وجود و محل IUD

وجود عفونت ها و اختلالات التهابی داخل لگن (PID)

خونریزی بعد از یائسگی.

زمان مناسب سونوگرافی رحم و تخمدان

سونوگرافی عالیترین روش تشخیص مراحل بسیار ابتدایی یک حاملگی است.

با سونوگرافی تخمدان ها پزشک این امکان را پیدا میکند تا از زمان دقیق رسیدن تخمکها به بلوغ نهایی و همچنین زمانی که یک خانم تخمک گذاری میکند اطلاع حاصل نماید. پس سونوگرافی جزء اصول پایه و اساسی در درمان نازایی است، زیرا اغلب درمانهای موجود در حوالی زمان تخمک گذاری خانم ها قابل اجرا میباشد. معمولاً، با انجام سونوگرافی های روزانه میتوان چگونگی رشد فولیکول را که بصورت حبابهای سیاهرنگ نمایان میگردد بررسی نمود. بیشتر خانم ها میتوانند فولیکولهای خود را در روی صفحه نمایشگر دستگاه سونوگرافی مشاهده کنند و متوجه می شوند که فولیکولهای آنها پاره شده است یاخیر. یکی از دیگر فواید سونوگرافی اندازه گیری ضخامت جدار داخلی رحم یعنی همان اندومتر است. هورمون استروژن که موجب نازک شدن جدار فولیکول میگردد باعث افزایش ضخامت اندومتر میشود. پزشک با توجه به ضخامت و روشنی اندومتر در تصاویر سونوگرافی میتواند تصور خوبی از میزان استروژن تولید شده و در نتیجه کیفیت تخمک به دست آورد

کیست تخمدان :

یکی از شایعترین یافته های دستگاه سونوگرافی یک کیست تخمدانی است. کیست تجمعی از مایع در داخل تخمدان است که توسط جدار نازک احاطه شده است. در حین تخمک گذاری، یک تخمک رشد نموده ولی نمیتواند پاره شود و تخمک را آزاد نماید. مایع فولیکول بجای اینکه جذب شود، در داخل فولیکول باقی مانده و تشکیل یک کیست فولیکولار را میدهد. نوع دیگر کیست فونکسیونل تخمدان کورپوس لوتئوم است و زمانی تشکیل میشود که فولیکول از خون پر میشود.

کیستهای ساده دیواره نازک دارند و بصورت یک حباب سیاه بزرگ دیده میشوند. کیستهای حاوی خون ( بعنوان مثال کیست شکلاتی در بیماران دچار اندومتریوز) در داخل خود یک سایهای دارد که بصورت سفید دیده می شود، و در واقع بصورت یک توده پیچیده به نظر میرسند. شیوع کیستهای فولیکولار درخانم های نابارور بعلت مصرف داروهایی مثل کلومیفن و آمپول HMG برای تحریک تخمک گذاری افزایش مییابد. کیستهای فونکسیونل تخمدان معمولاً در عرض ۶۰ روز بدون درمان برطرف میشوند. بهرحال، اگر کیست بزرگتر از ۶ سانتیمتر باشد یا بیش از ۶ هفته باقی بماند، نیاز به انجام آزمایشات تکمیلی خواهد بود.

سونوگرافی رحم قبل از بارداری