درمان شب ادراری کودکان | علائم و تشخیص شب ادراری

۰ 165 خواندن این مطلب 7 دقیقه زمان میبرد

شب ادراری در کودکان بسیار شایع است ، اما این بیماری همچون بیماری های دیگر نیاز به تشخیص علت و درمان نیاز دارد. در ادامه با علائم این بیماری ، پیشگیری و راه های درمان با شما همراه هستیم.

درمان شب ادراری کودکان

**علت شب ادراری کودکان چیست؟**

شب ادراری یکی از عارضه های شایع در کودکان محسوب می شود، عارضه ای که در بسیاری از موارد موجب آزار والدین و کودک می‌شود، پدر و مادرهای زیادی از خیس شدن‌های مداوم جای خواب کودک و دردسرهای شست و شو لباس ها و ملافه ها شکایت می‌کنند، افزون بر این‌ها شب ادراری موجب خجالت کودکان و حتی آسیب روحی نیز می‌شود اما خوشبختانه بر اساس گفته متخصصان اورولوژیUrology ، نود درصد شب ادراری‌ها خوش خیم بوده و نگران کننده نیست.

در ادامه با غلامحسین رضایی‌طلب، عضو مرکز تحقیقات اورولوژی بیمارستان لبافی‌نژاد و متخصص اورولوژی، درباره شب ادراری در کودکان ، علل و روش های درمانی را بخوانید.

علت شب ادراری در کودکان چیست

این بیماری در کودکان بسیار شایع است و در پسران بیش از دختران دیده می‌شود. شب ادراری در سنین قبل از مدرسه بیماری محسوب نمی‌شود و به طور کلی ۱۵ تا ۲۰ درصد کودکان زیر سنین ۷ سال مبتلا به شب ادراری هستند که به آن شب ادراری خوش خیم گفته می شود و این مشکل به مرور زمان خود به خود بهبود پیدا می‌کند.

شب ادراری کودکان ۵۰ درصد ارثی است

۴۰ تا ۵۰ درصد شب ادراری در کودکان زمینه ارثی دارد، در صورتی که یکی از والدین در دوران کودکی‌ خود به شب ادراری مبتلا بوده باشند، به احتمال ۴۰ تا ۵۰ درصد فرزندشان نیز دچار عارضه شب ادراری می‌شود. البته این گونه موارد نگران‌کننده نیست و شب ادراری خود به خود با افزایش سن در کودک بهبود پیدا می‌کند.

یکی از علل بروز شب ادراری در کودکان تأخیر در تکامل مثانه است؛ یعنی مثانه با توجه به سن به میزان کافی رشد نمی‌کند و حجم مثانه در کودکان مبتلا به این عارضه از میزان طبیعی کمتر است و با افزایش سن حجم مثانه به میزان طبیعی خود می رسد.

برای درمان شب ادراری کودکان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به والدین کودکانی که فرزندشان پس از ۶ سالگی دچار عارضه شب ادراری باشند توصیه می‌کنیم که فرزند خود را نزد پزشک ببرند تا با معاینات بالینی سلامت کلیه، مثانه و مجاری ادراری کودک بررسی شود.

در مواردی شب ادراری ممکن است علامت یک بیماری باشد،مشکلات ساختمانی مثانه، سنگ مثانه، شب ادراری که همراه با بی اختیاری ادرار در طول روز یا همراه با سوزش باشد نیاز به بررسی های تخصصی دارد، به همین دلیل توصیه می‌کنیم که پس از ۶ سالگی والدین فرزند خود را نزد پزشک ببرند تا با معاینه و بررسی‌هایی چون آزمایش و سونوگرافی از سلامت کودک اطمینان حاصل کنند.

علت شب ادراری در کودکان چیست

اگر کودکی پس از معاینات بالینی مشکلی نداشته باشد، درمان شب ادراری، اطمینان بخشی به والدین و کودک برای کاهش عوارض است، همچنین درمان‌های رفتاری را توصیه می‌کنیم.

کودکان مبتلا به شب ادراری می توانند در طول روز به میزان مورد نیاز مایعات مصرف کنند اما کنترل میزان مصرف مایعات در بعد از ظهر و شب و پرهیز از مصرف مواد غذایی ادرار آور چون چای و هندوانه از مواردی است که به منظور کاهش عارضه شب ادراری به والدین کودکان توصیه می‌کنیم، باید توجه داشت که این قبیل توصیه‌ها به عنوان رفتار درمانی شب ادراری محسوب می‌شوند.

به منظور افزایش حجم مثانه توصیه می‌کنیم کودکان در طول روز ادرار خود را بیشتر نگه‌ دارند تا ظرفیت مثانه آنها بیشتر شود، افزون بر این تخلیه ادرار قبل از خواب نیز یکی از دستورالعمل‌ها در کاهش شب ‌ادراری محسوب می‌شود.

بیماری هایی که باعث شب ادراری کودکان می شوند

در مواردی که والدین فرزند خود را به دلیل شب ادراری نزد پزشک می‌برند متخصصان اورولوژی برگشت ادراری، عفونت ادرار، مشکلات عصبی مانند تشنج، بیش فعالی و یبوست را بررسی می کنند زیرا این عوامل موجب بروز شب ادراری می‌شوند در صورتی که این بیماری‌ها وجود نداشته باشند شب ادراری خوش خیم است و خود به خود درمان می‌شود.

یبوست موجب شب ادراری در کودکان می‌شود، در کودکانی که مبتلا به یبوست هستند به دلیل فشار روده به مثانه، کودک دچار شب ادراری می‌شود زیرا مثانه به دلیل فشار از طرف روده برای نگه‌داری ادرار ، ظرفیت کمتری خواهد داشت.

تشک‌هایی که شب ادراری کودکان را کم می‌کنند

امروزه تشک ها یا دستگاه‌هایی در بازار وجود دارند که با کمی خیس شدن با زنگ هشدار کودک را از خواب بیدار می کنند؛ در واقع مکانیزم تشک‌های دارای زنگ هشدار به این صورت است که کودک یاد می‌گیرد که اگر حجم مثانه به میزان خاصی رسید از خواب بیدار شود و با مراجعه به سرویس بهداشتی مثانه خود را تخلیه کند.

تنبیه شب ادراری ممنوع!

پزشکان با آزمایش ادرار و سونوگرافی علل خطرناک را بررسی می‌کنند و در صورت نبود این علل شب ادراری خوش خیم محسوب و تا سن بلوغ خود به خود درمان می‌شود اما در این موارد والدین باید صبر پیشه کرده و با کودکان رفتار خوبی داشته باشند.

به والدین توصیه می شود در صورتیکه کودکتان دچار شب ادراری است از تنبیه اجتناب کنید، زیرا تنبیه و فشار آوردن موجب تشدید شب ادراری می‌شود، هر چند که متاسفانه بسیاری از والدین کودک خود را در این موارد تنبیه می‌کنند. توصیه ما این است که در کودکان مبتلا به شب ادراری در صورتیکه کودک توانست یک شب ادرار خود را نگه دارد او را تشویق کنند، زیرا تشویق تاثیر مثبت در درمان شب ادراری دارد و در کاهش آن موثر است.

بعضی عوامل از جمله کمبود هورمون آنتی‌دیورتیک یا کاهش ظرفیت مثانه، عفونت‌های ادراری، عوامل روانی و استرس‌ها می‌توانند موجب شب ادراری کودکان شوند.

درمان شب ادراری نوجوانان

شب اداری دو نوع است:

شب ادراری اولیه بیشتر جنبه ارثی دارد و از ابتدا بوده و قطع نشده است.

شب ادراری ثانویه بعدها در اثر یک عامل به وجود می آید. درباره شب ادراری ثانویه حتما باید علت اصلی درمان شود، مانند درمان عفونت ادراری، رفع سندرم‌های خودایمنی و بیماری‌های آلرژیک، درمان بیماری‌های متابولیک مثل دیابت و… .

برای اصلاح این مشکل، قبل از هرگونه دارودرمانی، باید اقدام به رفتاردرمانی کرد و این امر مستلزم همکاری والدین و کودک، هر دو است.

برای درمان این مشکل در کودکان به توصیه های زیر عمل کنید:

۱- مراجعه به پزشک متخصص ارولوژی برای انجام معاینات جسمی و انجام آزمایش های پزشکی (انگل، کلیه، اسفنکترها، مثانه، اوره و…) .

۲- مراجعه به روان پزشک کودک

۳- استفاده از تشک هشداردهنده (زنگ دار) برای بیدار شدن کودک هنگام تخلیه ادرار (این تشک ها را می توانید از داروخانه تهیه کنید).

۴- خوراندن مایعات زیاد مثل آب، چای، آب میوه، دوغ و… به کودک طی روز برای افزایش حجم مثانه.

۵- فاصله بین مراحل ادرار کردن: کودک نباید با فاصله کوتاهی پس از مصرف مایعات ادرار کند و این زمان باید به مرور افزایش یابد.

۶- رعایت رژیم غذایی خاص: کودک نباید از مواد تحریک کننده مثل ادویه جات، فلفل، سرکه، نوشیدنی های گازدار و افزودنی های خوراکی به مقدار زیاد استفاده کند. از خوردن نوشابه‌های دارای کافئین هم جدا خودداری شود.

۷- آموزش آداب توالت: در این زمینه پشتکار و حوصله والدین شرط اول است و باید با روش های شکل دهی رفتار همراه با تشویق و تقویت، این آموزش ها داده شود. تغییر محیط و فضای توالت برای کاهش استرس کودکانی که از رفتن به دستشویی امتناع می کند توصیه می شود. در این ارتباط استفاده از تکنیک های تشویقی ضروری است.

۸- ورزش: در ورزش، بیشتر تحریک و تقویت عضلات مثانه مد نظر است. چند نوع ورزش پیشنهاد می شود:

الف : ورزش دراز و نشست

ب : کودک می ایستد دست هایش را جلو می برد و ده بار می نشیند و بلند می شود (تکرار ۴ بار در روز).

ج : کودک ورزش شنا را ده بار انجام می دهد (حداقل ۴ بار در روز تکرار شود).

۹- چند ساعت پس از آن که کودک خوابید، حتما او را بیدار کنید تا به دستشویی برود. این کار بهتر است ۳ ساعت پس از خواب انجام شود. مراجعه به مشاور روان درمان برای استفاده از تکنیک های تغییر رفتار و شرطی سازی کمک زیادی به کاهش شب ادراری کودک می کند.

۱۰- استرس های روانی، اجتماعی و عوامل اضطراب زا می تواند نقش مهمی در بروز شب ادراری داشته باشد. باید این عوامل به حداقل ممکن کاهش یابد. برای این منظور ترس های کودک را شناسایی کنید و برای رفع آن ها با مشاور در تماس باشید. ایجاد آرامش برای کودک به منظور کاهش تنش و استرس یکی از گام های مثبت برای رفع مشکل کودک است. گفتن داستان، حرف زدن با کودکان، بازی با او، تفریح و قرار دادن او در محیط های شاد از عوامل ایجاد آرامش در کودک است.

۱۱- خجالت، کم رویی، گوشه گیری و احساس افسردگی از جمله عوارض روانی شب ادراری است که موجب افزایش اضطراب کودک و در نتیجه تاخیر در درمان او می شود. سعی کنید مشکل کودک را به رویش نیاورید و به او اطمینان دهید که مشکلش قابل درمان است.

۱۲- کودک را در صورت شب ادراری توبیخ نکنید.

۱۳- کاهش و یا مصرف نکردن مایعات پس از ساعت هفت عصر توصیه می شود.

۱۴ ـ قبل از رفتن به رختخواب، حتما کودک را به دستشویی ببرید تا مثانه اش را کاملا تخلیه کند.

۱۵ ـ تشک او را با رویه ضد آب پوشانده و در اتاق از بوگیرها یا خوشبوکننده‌های هوا استفاده کنید تا اگر شب ادراری اتفاق افتاد باعث آزار بیشتر کودکتان نشود.

۱۶ ـ باید به کودک آموزش داد تا به میزان دریافت مایعاتش در شب توجه کند و به هنگام تخلیه ادرار، مثانه را کاملا خالی کند.

۱۷- باید به کودک آموزش داد تا به هنگام تخلیه ادرار، مثانه را کاملا خالی کند.

۱۸ ـ کودک باید در طول روز مثانه را منقبض کند تا بتواند زمان بیشتری ادرار خود را نگه دارد.

۱۹- کودک را متوجه کنید که پس از شام مصرف مایعات را به حداقل برساند تا ادرار کمتری تولید شود. برای این منظور بهتر است که شام کودک بدون نمک باشد.

۲۰- از تنبیه کودک و به کار بردن روش های سخت گیرانه جدا خودداری کنید.

پس از اقدامات فوق در صورت عدم موفقیت برای کنترل شب ادراری می‌توان درمان دارویی را زیر نظر پزشک متخصص شروع کرد، اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم‌تر است، زیرا معمولا با قطع دارو، شب ادراری مجددا عود می‌کند.