حکم شرعی فرزند خواندگی و شناسنامه گرفتن برای او

 فرزند خواندگى از قدیم الایّام مرسوم بوده، امّا امروزه  گسترده تر، و متقاضیان آن افزونتر شده

برخی خانواده ها  بچه های بی سرپرست را بزرگ کرده و از آنها نگهداری می کنند، آیا صدور شناسنامه برای آنان به عنوان فرزند این خانواده از نظر شرعی چه صورت دارد؟

 امام خمینی(رحمه الله علیه) ، مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) :
شرعاً فرزند آنها محسوب نیست و آثار فرزندی مترتّب نمی شود. (و حق انتساب به خود و گرفتن شناسنامه به اسم خود را برای طفل ندارند) و تنها بزرگ کردن بچه سبب محرمیت نمی شود، و همچنین پسر و دختری که پیش یک خانواده بزرگ می شوند نسبت به هم محرم نیستند.

آیت الله بهجت(رحمه الله علیه):
جایز نیست.

 آیت الله تبریزی(رحمه الله علیه):
الحاق به نسب باطل و حرام است.

آیت الله سیستانی (حفظه الله تعالی):
فرزند خواندگی جایز نیست و نسبت و ارث به آن حاصل نمی گردد باید واقعیت را به طوری که بر روان او اثر نگذارد برای او بازگو نمود و شخصی که سرپرستی او را به عهده گرفته نامش را نباید در شناسنامه خود ثبت کند و چنانچه به جهت حرج یا ضرر نتواند باید حقیقت امر ثبت شود و بر آن شاهد بگیرد. اگرچه کفالت کودکان مستحق اجر و ثواب است.

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(رحمه الله علیه):
جایز نیست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی (حفظه الله تعالی):
جایز نیست.

حضرت آیت الله وحید خراسانی (حفظه الله تعالی):
سلام صدور شناسنامه برای آنان به عنوان فرزند این خانواده از نظر شرعی جایز نیست. [۱]

فرزند خواندگی جایز نیست و نسبت و ارث به او حاصل نمی گردد

 
راه محرمیت فرزند خوانده:
 فرزند خواندگى هر چند از قدیم الایّام مرسوم بوده، و برخى از مردم با هدفهاى مختلف به سوى آن مى رفته اند; امّا این پدیده در عصر و زمان ما گسترده تر، و متقاضیان آن افزونتر، و اهداف تقاضاکنندگان آن یک نواخت تر شده است. به طور عمده نداشتن فرزند، سبب گرایش به این مسأله مى باشد، و گاه نیز عواطف انسانى موجب توجّه به آن مى گردد.

حوادث طبیعى و غیرطبیعى، همانند زلزله ها، جنگها، بیماریها، طوفانهاى سخت و وحشتناک، و مانند آن، عوارض نامطلوب مختلفى بر جوامع انسانى مى گذارد; که یکى از آنها معضل فرزندان بى سرپرست است. فرزندانى که پدر و مادر خود را در آن حوادث از دست داده، و در غم مهر و محبّت آنان سوخته، و حسرت نوازشى ساده را بر دل دارند. کودکان معصوم و پاکى که نگاه معصومانه آنها همچون کتابى قطور حاوى مطالب فراوان و مهمّى است; که تنها برخى توفیق مطالعه آن را دارند.

از سوى دیگر، زوجین متعدّدى وجود دارند، که به علل مختلف از نعمت بى بدیل فرزند محروم هستند، و خداوند حکیم آنها را با بچّه دار نشدن آزمایش مى کند. زن و شوهرهایى که دیدن هر نوزاد داغ دل آنها را تازه، و آه حسرت را بى اختیار از نهاد آنها بلند، و قطرات اشک را بر گوشه چشمانشان جارى مى سازد.

برخى از این زوجین، به جاى آه و افسوس و حسرت، و به هدر دادن نیروى خود، و با هدف پرکردن این خلأ زندگى مشترک که گاه منجر به جدایى و طلاق مى گردد به سراغ فرزندان بى سرپرست رفته، و آنها را به فرزندى قبول مى کنند، تا هم غم فقدان پدر و مادر و کمبود عشق و محبّت را از قلب پاک و کوچک آن کودکان معصوم بیرون کنند، و هم خود را از تنهایى در آورند، و سکوت خسته کننده محیط زندگى مشترک خویش را با گریه ها و خنده هاى چنان فرزندانى بشکنند.

امّا مشکلى که معمولاً زوجین مؤمن را رنج مى دهد، و در پاره اى از موارد آنها را از پذیرش چنین فرزندانى منصرف مى کند، مشکل محرمیّت است; زیرا اگر فرزند خوانده دختر باشد، در آینده با مرد خانه مشکل محرمیّت خواهد داشت، و اگر پسر باشد با زن خانه.

براى حلّ این مشکل، چاره هایى اندیشیده شده، که در بسیارى از موارد مشکل را بر طرف مى سازد، هر چند در برخى موارد چاره ساز نیست.

=======================
پی نوشت:
۱- مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۵، ص۱۴۹ ٓ استفتائات آیت الله سیستانی، ویژه نمایندگان، دفتر قم، ص۲۰۱ استفتائات امام خمینی، ج۳، فرزند خوانده، ص۲۴۰، س ۱۲ و ۱۳ اجوبه الاستفتائات، ص ، س۱۰۱۲ استفتاء مکتوب از مراجع معظم تقلید

منابع:
سراج سایت جامع احکام
هدانا 

 تبیان