معتادان اس ام اسی
چگونه بعضی‌ها به SMS معتاد می‌شوند؟
گاهی اوقات، مبلغ این پیامکها از مبلغ خود تلفن‌ها هم بالا می‌زند. انگار به آن معتاد شده‌ام. این روزها به نظر می‌رسد که پیامک (پیام کوتاه یا اس‌ام‌اس) به یکی از مقتضیات زندگی ماشینی تبدیل شده و باید فرهنگ آن را آموخت و آموزش داد. برای آشنایی با جنبه‌های روان‌شناختی این قضیه به گفتگو با دکتر فربد فدایی، روان‌پزشک و مدیر گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی پرداخته ایم.
اگربخواهیم بحث پیامک را ریشه‌یابی کنیم، احتمالا باید از ارتباط و روشهای ارتباطی و آثار روانی آن شروع کنیم.
بله؛ روشهای ارتباطی انسان‌ها از بدو آفرینش بشر بر حسب دوره‌های گوناگون تکامل نوعی و فردی او متفاوت بوده است. نوزاد انسان تنها به صورتی کلی و از طریق نمایش رضایت و عدم رضایت خود به وسیله آرام بودن یا ناآرامی و گریستن با مادرش ارتباط برقرار می‌کند. پس از مدتی خنده هم به صورت روش ابراز رضایت و ابزارهای ارتباطی او افزوده می‌شود؛ خنده به معنی «آری» و گریه به معنی «نه». در مرحله شیرخوارگی و ابتدای کودکی، حالات چهره و بدن و اصواتی که هنوز جنبه کلام ندارد، روش ارتباطی فرزند با پدر و مادر است. تسلط بر زبان گفتاری، امکانات ارتباطی کودک را افزایش می‌دهد و به دقت آن می‌افزاید. رفتن به مدرسه موجب تسلط بر زبان نوشتاری و امکان ارتباط از طریق خط و نوشته و نامه می‌شود.
خب، انسان‌های نخستین که هنوز با زبان‌های مشترک انس نگرفته بودند چه‌طور با یکدیگر رابطه برقرار می‌کردند؟
ارتباط از طریق اصوات و حالات چهره و بدن بین انسان‌های دیگر برقرار می‌شده. زبان، امکان ارتباط اجتماعی، هماهنگی برای کارهای مشترک و برنامه‌ریزی و انتقال سینه به سینه مهارت‌ها و دانسته‌ها را فراهم کرده است و سپس با پیدایش خط، تاریخ هم از چند هزار سال پیش آغاز گردید و امکان انتقال دقیق‌تر ارثیه فرهنگی بشر فراهم شد. از آغاز، انسان برای اینکه بتواند دورتر از صدارس خود نیز با دیگران ارتباط برقرار کند از روش‌هایی استفاده کرده است. گسیل کردن پیک، فرستادن پیغام به وسیله دود (روش سرخ‌پوست‌ها)، برقراری سازمان‌های کارآمد ارسال پیام از طریق ساختن جاده‌ها و قرارگاه‌های حاوی اسبان تازه نفس در فواصل معین از تمهیدات ایرانیان عصر هخامنشی برای ارسال فوری پیام و دستورهای حکومتی و درواقع، نیای اداره پست امروز بوده است. از حدود سه قرن پیش ادارات پست نوین در کشورهای غرب اروپا برای ارسال نامه و محمولات سبک با الصاق تمبر به وجود آمد. اختراع تلگراف امکان ارسال فوری پیام بین کشورها و سپس قاره‌ها را فراهم کرد و تیرها و سیم‌های تلگراف در کنار خطوط آهن به مظهر پیشرفت ممالک تبدیل شد. اختراع تلفن در اواخر قرن نوزدهم میلادی، بی‌سیم و رادیو در اوایل قرن بیستم و سپس تلویزیون در دهه چهارم قرن بیستم میلادی امکان ارتباط فوری صوتی و تصویری را فراهم کرد. روزنامه‌ها نیز در شمارگان میلیونی از ارکان اصلی ارتباطی جوامع نوین محسوب می‌شوند و درواقع اختراع چاپ توسط گوتنبرگ آلمانی در قرن پانزدهم میلادی، پس از تسلط بشر به زبان و اختراع خط، سومین انقلاب ارتباطی محسوب می‌شود. تلگراف، رادیو و تلفن چهارمین انقلاب ارتباطی است و در سال‌های اخیر هم رایانه و اینترنت و تلفن همراه پنجمین انقلاب ارتباطی را ایجاد کرده‌اند.
خب، حالا به جنبه‌های روان‌شناختی تلفن همراه و به ویژه پیامکها می‌رسیم. در این خصوص چه می‌گویید؟
در حال حاضر
های همراه از نظر شماره با تلفن‌های ثابت برابری می‌کند و علاوه بر ارتباط فوری صوتی، امکان ارتباط فوری نوشتاری (از طریق سامانه پیام کوتاه) و ارتباط تصویری را هم فراهم آورده است. مانند هر وسیله ارتباطی دیگر، تلفن همراه و پیام کوتاه آن ممکن است نقش‌های گوناگونی را ایفا کند. همان‌گونه که نامه‌نگاری روش مناسبی برای ارتباط و انتقال اطلاعات مفید است اما در کنار آن نامه‌های تهدیدآمیز نیز رواج یافت و تلفن ثابت هم وسیله ارتباطی فوری و ضروری محسوب می‌شود اما در کنار آن مزاحمت‌های تلفنی هم ایجاد شده. تلفن همراه و پیام کوتاه نیز واجد هر دو جنبه مثبت و منفی یا مفید و غیرمفید ارتباطی می‌باشد. پیام کوتاه روش فوری و کم‌خرجی برای ارسال اطلاعات ضروری است اما به نظر می رسد این وجه مثبت آن تحت‌الشعاع وجه دیگر قرار گرفته که ارسال پیام‌های بی‌محتوا یا اطلاعات نادرست یا لطیفه‌های تازه و کهنه از آن جمله است. همان‌گونه که تماس‌های تلفنی مکرر و طولانی که حاوی ویژگی‌های بااهمیت یا فوری نیستند از معضلات ارتباطی بوده‌اند که به دنبال اختراع تلفن رواج یافته و گفتگوهای چند ساعته دو خانم خانه‌دار در مورد مهمانی دیشب و عروسی فردا و دستور
از موضوعات همیشگی طنز در چند دهه اخیر بوده است.
مدت‌هاست که به نظر می‌رسد پیامک‌های تلفن همراه بیشتر به عاملی برای شوخی‌ها و پیام‌های غیرضروری تبدیل شده.همین طور است. به هر حال، این موضوع می‌تواند از ویژگی‌های فرهنگی جاری و در خدمت رفع نیازهای روان‌شناختی تلقی شود. انسان‌ها از طریق ارتباط با دیگران احساس امنیت و رضایت‌خاطر می‌کنند و بر احساس ناخوشایند تنهایی غلبه می‌کنند ولی استفاده بیش از حد و غیرضروری از پیام‌های کوتاه گاهی جنبه وسواس و گاهی نیز جنبه اعتیاد به خود می‌گیرد. در رفتارهای وسواسی، فرد احساس اجبار می‌کند عملی را که می‌داند ضروری نیست (بلکه حتی بیهوده یا مضر است)، به دفعات تکرار کند؛ شستن مکرر دست‌ها، چک کردن مکرر در و پنجره و قفل و… فرستادن مکرر پیام‌های کوتاه، ارسال پیام‌های رسیده برای دیگران و چک کردن مکرر همراه برای آگاهی از پیام‌های رسیده از علایم این رفتارهای اجباری وسواسی است. در اعتیاد نیز فرد عملی را که ظاهرا برای او خوشایند است دوباره و چندباره انجام می‌دهد تا لذت ببرد ولی خیلی زود برای اینکه به درجه اقناع قبلی برسد، مجبور می‌شود میزان انجام آن عمل را افزایش دهد؛ مانند یک معتاد به تریاک که مجبور است برای رسیدن به حالت نشئه اولیه، مرتبا مقدار تریاکش را اضافه کند، به نحوی که تمام زندگی او در حول تهیه و استفاده از تریاک دور می‌زند و از همه امور دیگر زندگی غافل می‌شود. فرد معتاد به پیام کوتاه نیز احساس می‌کند باید مرتبا پیام‌های بیشتری ارسال کند و پیام‌های رسیده را هم باید به سرعت تمام بررسی کند و به زودی این کار، بخش عمده‌ای از وقت او را به خود اختصاص می‌دهد و هزینه گزافی را هم به او تحمیل می‌کند.
یعنی باید مدرنیته و زندگی ماشینی را مقصر بدانیم؟
در این گونه موارد
را نمی‌توان مقصر دانست. این یک روش نادرست کاربرد تکنولوژی است که مشکل درست می‌کند. فردی که به ارسال و دریافت پیام کوتاه معتاد باشد از ارتباط واقعی و چهره به چهره انسانی محروم می‌ماند و حتی از آن لذت نمی‌برد. دیده‌ایم که دو نفر به اصطلاح «پیامک‌باز» که در کنار یکدیگر نشسته‌اند، به عوض گفتگو با یکدیگر، ترجیح می‌دهند از طریق پیام کوتاه تلفن همراه با یکدیگر ارتباط داشته باشند. بهتر است در کنار فناوری جدید، فرهنگ به کارگیری آن نیز آموخته شود. در این مورد رسانه‌های مکتوب و رسانه‌های تصویری نقش عمده دارند. پدران و مادران هم باید بدانند که فرزندان رفتار آنان را در همه زمینه‌ها از جمله روش استفاده از پیام کوتاه سرمشق قرار می‌دهند، بنابراین اصلاح را باید از خود شروع کنند.
رابطه شخصیت و اس ام اس
شاید برایتان جالب باشد بدانید چه نوع پیامک‌هایی توسط چه شخصیت‌هایی فرستاده می‌شود. تحقیقات روان‌پزشکی نشان داده است که:
۱-کسانی که پیام‌های پرخاشگرانه، تهدیدآمیز یا شوخی‌های زننده ارسال می‌کنند و به نوعی ایجاد مزاحمت می‌کنند صفات شخصیتی ضد اجتماعی یا غیراجتماعی دارند.
۲-افرادی با صفات شخصیتی پارانویید (بدگمان) عموما ترجیح می‌دهند پیامک نفرستند زیرا می‌ترسند علیه خود آنان مورد استفاده قرار گیرد.
۳-کسانی که گاهی پیامک‌های عاشقانه و دوستانه و گاهی پیامک‌های حاکی از نفرت و بی‌مهری ارسال می‌کنند و به طور کلی همیشه بین دو قطب متفاوت نوسان دارند، احتمالا شخصیتی مرزی دارند.
۴-افرادی با صفات شخصیتی وسواسی پس از دودلی‌ها و صرف وقت زیاد و ویراستن مکرر در مکرر ممکن است پیامکی را ارسال کنند اما سپس دچار نگرانی می‌شوند که مبادا پیامک آنان نرسیده باشد. بنابراین پیامک را دوباره و سه باره ارسال می‌کنند و حتی ممکن است تلفنی بپرسند که پیامک‌شان رسیده یا نه؟! و پس از اطمینان از رسیدن پیامک دچار این نگرانی می‌شوند که آیا گیرنده پیامک متوجه منظور آنان شده است یا نه.
۵-برخی افراد انتظار دارند مرتبا به وسیله پیامک از آنان احوال‌پرسی شود و مورد تحسین و تشویق قرار گیرند و این موضوع سبب احساس شادی بیش از حد در آنان می‌شود اما اگر روزی پیامکی دریافت نکنند یا مورد تشویق و ستایش قرار نگیرند، به شدت افسرده می‌شوند. این ویژگی در افراد خودشیفته زیاد دیده می‌شود.
۶-افراد مانیک (شیدا) و هیپومانیک (نیمه‌شیدا) ممکن است در یک روز صدها پیامک به آشنایان ارسال کنند و گاهی شب‌ها هم این کار را ادامه می‌دهند و عموما هم پیام آنان را شوخی‌های نامناسب تشکیل می‌دهد.
۷-فردی که از ارتباط با دیگران می‌ترسد، می‌کوشد با ارسال و دریافت پیامک به نوعی «شبه ارتباط» نایل شود و بر احساس ترس و عدم کفایت خویش غلبه کند. وی ممکن است به این کار اعتیاد هم پیدا کند.
۸-استرس (فشار روانی) نیز می‌تواند باعث تمایل زیاد فرد برای استفاده از پیامک برای ارتباط با دیگران شود، بنابراین اگر پدر و مادری دیدند کودک یا نوجوان آنان برخلاف گذشته خیلی زیاد پیامک می‌فرستد باید مراقب باشند مبادا مشکلی برای فرزندشان پیش آمده باشد. در این حالت ضروری است بکوشند به او نزدیک‌تر شوند و با مهربانی و جلب اطمینان وی از مشکل باخبر شوند و آن را حل کنند.
۹-البته همیشه هم استفاده زیاد از
به معنی وجود یک مشکل نیست. هرگاه که شخص کاری را تازه آموخته باشد تمایل زیادی به استفاده از آن دارد. برای نمونه، کودکانی که به تازگی قادر به راه رفتن شده‌اند هر چه‌قدر هم که زمین بخورند باز هم دوست دارند مرتب راه بروند. فردی که به تازگی رانندگی آموخته است مایل است مرتبا رانندگی کند. بنابراین نوجوانانی هم که به تازگی با پیامک آشنا شده‌اند ممکن است پیوسته و بدون ضرورت واقعی از این وسیله استفاده کنند اما به تدریج استفاده از آن را به حد لزوم خواهند رساند.
منبع: salamat.com
گرد آوری مطالب : iranbanou.com
