احمدی‌نژاد و ضرغامی داخل قبر نرفتند!
احمدی‌نژاد و ضرغامی داخل قبر نرفتند!
گفت‌وگو با علی سجادی
می‌خواهم بدانم کدامیک شجاعت مناظره در داخل قبر را دارند جایی که هیچ کس نمی تواند دروغ بگوید. دوست دارم بدانم رئیس جمهور آینده من وعده هایی را که می خواهد به من بدهد را حاضر است در قبر بیان کند؟» این بخشی از گفته‌های یک کارگردان جوان بود.
محمدعلی سجادی کارگردان مستند «دوباره زندگی» چندین سال پیش سراغ این سوژه رفت و ستاره‌ها را داخل قبر برد و با بسیاری از چهره‌ها در چنین پوزیشنی به گفت و گو نشست. ماه رمضان اخیر قسمت‌های دیگری از این مستند پخش شد که بسیار مورد توجه افکارعمومی قرار گرفت؛ مستندی که یا سوژه را در قبر میبرد و یا اگر سوژه شبیه علی پروین برابر حضور در این لوکیشن مقاومت می‌کرد، محور گفت و گو، مرگ و سال‌های واپسین زندگی اش می‌شد.
اتفاقاً آنچه باعث شده بیشتر این مستند دیده شود، همان قسمتی بود که علی پروین در خانه‌اش و به شکلی متفاوت درباره این دوره از زندگی‌اش و مرگ سخن می‌گفت، هرچند خود سجادی اعتقاد دارد که تاثیرگذارترین مستندهایش، آنهایی بوده که با محوریت اشخاص معمولی جامعه ساخته شده و یک مرده شور، قصاب و … مقابل دوربینش حاضر شده‌اند. تصویری که سجادی به مخاطب ارائه می‌دهد در عین سرراستی، به عمق فلسفه مرگ می‌رود. سجادی درباره این سبک فیلم سازی و مضمون جالب مستندهایش با «تابناک» به گفت و گو نشست.
ابتدا اندکی توضیح دهید که ایده این مستندها از کجا آمد؟
۱۶ سال خارج از ایران زندگی کردم و تجربه سفر به حدود ۲۰ کشور را داشته ام. از کودکی تجربه از دست دادن عزیزانم را داشته ام. جالب اینکه هر سال یک اتفاق می‌افتد و یکی از عزیزان و بستگانم را از دست می‌دادم. ۶ ساله بودم، یکی از اعضای خانواده مان را از دست دادم که دو فرزند هم سن و سال من داشت. یاد می آید که پدرم گفت: «پسرم باید طوری زندگی کنی که اگر من یا مادرت نبودیم، روی پای خودت بایستی» و این گفته‌ها برای من بسیاری تاثیرگذار بود و مرا از همان زمان در فکر فرو برد.
وقتی ۱۹ ساله شدم، با خبر شدم که پدرم بدون اینکه به ما خبر بدهد برای همه اعضای خانواده‌مان در بهشت زهرا قبر خریده است. همان زمان سفری به مسکو بدون آنکه به خانواده اطلاع بدهم داشتم و از آنجا با پدرم تماس گرفتم که گفت: «کجایی؟ خوابت را دیدم که لباس سفید پوشیده بودی» و باز برای من این مسئله پررنگ تر شد که چرا در یک سال این دو اتفاق می‌افتد و بیشتر مسائل مربوط به مرگ توجهم را جلب کرد.
پس این ایده برایتان بسیار ریشه دار است؟
بله، همین طور است و سال‌های بسیاری از زندگی ام را درباره ابعاد زندگی و مرگ مطالعه و فکر کردم. ۱۹ تا ۲۴ سالگی ام به همین مطالعه و تفکر گذشت و از نهج البلاغه و قرآن گرفته تا حافظ و کتب عرفانی را به شکل مفصل مطالعه می‌کردم و در پی این پرسش بودم که من اینجا چه کا می‌کنم و سرانجامم چه خواهد بود.
تا اینکه در ۲۴ سالگی تصمیم گرفتم به ایران بازگردم و اینجا اقامت کنم و در ایران نیز در رشته سینما قبول شدم. همان ترم اول استاد محمدی استاد زیباشناسی از من پروژه‌ای خواست که درباره دغدغه مان باشد و من هم به استادم گفتم که دوست دارم آدم ها رو ببرم داخل قبر و درباره این سوژه بسازم که استادم استقبال کرد. یادم می آید به بهشت زهرا رفتم و در بازگشت در میدان صنعت به ساختمان های اطراف میدان توجهم جلب شد که دقیقاًَ همان سایز قبر بودند و تنها به جای اینکه افقی باشند، عمودی بودند و این ایده برایم قوی تر شد.
چطور شد که سوژه تان را توانستید به طرح و سپس اجرا نزدیک کنید و مجوز شبکه ۳ را دریافت کنید. این شانس نصیب هر مستندسازی نمی‌شود.
با بچه‌ها (دانشجوها و دوستان) بارها به بهشت زهرا رفتیم و در آنجا درباره این موضوع بحث و تبادل نظر کردیم. بعضی در قبر می‌خوابیدند و صحبت می‌کردند اما بعد از مدتی برخی‌شان از به ثمر رسیدن این پروژه ناامید بودند اما من همچنان پیگیر ماجرا بودم و مطمئن بودم که این پروژه می‌تواند یک اتفاق تازه و متفاوت در مستندسازی باشد و حتی یک تاک شوی متفاوت را در این لوکیشین رقم زد.
طرح را برای آقای پورمحمدی مدیر وقت شبکه سوم سیما بردم و ایشان با همان لحظه کرمانی گفتند که که «در سی سال خدمت، چنین طرحی برای ساخت نیده بودم» و تماس گرفتند و برای ساخت این مجموعه دستور لازم را صادر کردند و قرار شد این مجموعه در ۲۶ قسمت ۲۰ دقیقه‌ای ساخته شود و بنده هم کارگردانی‌اش را انجام بدهم. بدون اینکه هزینه‌ای پرداخت کنیم، خوشبختانه خیلی ها آمدند و همکاری کردند و امثال احسان علیخانی، مرتضی طاهری، علی انصاریان و … در قبر نشستند و با آنها درباره مرگ گپ زدیم.
چرا این مستند علی رغم سوژه متفاوتی که داشت به صورت چند پاره پخش شد؟
برخی از دست اندرکاران معتقد بودند که این سوژه بیش از حد غمگین است و قبول دارم سری اول که چهار سال پیش پخش شد تا حدودی غمگین بود اما سری بعد اصلاً این حس رو نداشت و حال و هوای متفاوتی داشت که بیش از آنکه درباره مرگ باشد، درباره زندگی بود و این ۱۳ قسمتی که برخی از انها در ماه رمضان پخش شد، ارزشش را داشت که در وقت مناسب و در یک توالی زمانی مشخصی پخش شود و این گونه زحمات ما ما بین برنامه‌ها گم نشود.
درباره مرگ فیلم سازی به چنین ایده‌هایی در کشورمان بسیار کم صورت پذیرفته و حتی در خارج از ایران هم علی رغم اینکه کارهایی تولید شده اما با چنین رویکردهایی نبوده و همین الان هم این مستندها در خارج از ایران مشتری دارد اما اولویتم پخش برای مخاطب ایرانی و در تلویزیون خودمان است که امیدوارم با برنامه ریزی مدیران رسانه ملی، در یک تایم مناسب، شاهد پخش این مستند باشیم که مخاطب خاص چنین مجموعه‌ای، این برنامه را بتواند ببیند و حق مطلب درباره این مستند ادا شده باشد.
ظاهراً تلویزیون چندان اقبالی به مستندسازی نشان نمی‌دهد و با حداقل هزینه درصدد خرید مستندها و به عنوان تکمیل کننده، بخش‌های خالی کنداتور به مستندها نگاه می‌کند. برای مستند «دوباره زندگی» چقدر هزینه پرداخت شد؟
برای هریک از این مستندهای بیست دقیقه‌ای تنها یک میلیون و دویست هزارتومان هزینه پرداخت کردند که واقعاً رقم بالایی نیست و ای کاش اندکی از توجهی به سریال سازی صورت می‌پذیرفت و این سریال‌ها نیز بعضاً آموزنده نیست، به مستندسازی صورت می‌پذرفت و از این ظرفیت بهره برداری مناسبی می‌شد. در حال حاضر بسیاری از شبکه‌های مطرح با همین مستندها حجم قابل توجهی مخاطبی را جذب می‌کنند اما تلویزیون از این ظرفیت غافل شده است. امیدوارم این ظرفیت در تلویزیون فعال شود و مستندسازان موثر نیز زحمات‌شان دیده شود.
چقدر از این مستندها در قبر واقعی بود و چقدر در دکور ضبط شد؟
در سری اول، برخی قسمت‌ها در قبر نبود و در باغچه یکی از دوستان، یک قبر را شبیه سازی کردیم و بعضی ستاره ها را آنجا ضبط کردیم اما مابقی قسمت ها در سری اول و سری دوم، در قبر واقعی بود و حتی اینکه برخی شخصیت ها خواستند که در کنار قبر صندلی بگذاریم و از آنها مستند ضبط کنیم، نپذیرفتم.
اما علی پروین داخل قبر نرفت و مستندش هم ضبط و پخش شد.
علی پروین هم داخل قبر می‌رود. پروین یک استثناء بود که برای جاب اعتمادش با او به گفت و گو نشستیم و بنا دارم در ادامه این مستندها با او در قبر هم گفت و گو کنم. یادم می‌آید مستند پروین که پخش شد، پرویز پرستویی که ارتباط صمیمی با ایشان دارم تماس گرفت و گفت چرا داخل قبر نرفت که همین توضیح را با ایشان هم دادم. به هر حال ترسیدم پروین هم مثل خیلی از مقامات دیگر بترسد و پس بزند و به همین دلیل ابتدا اعتمادسازی کردیم.
بهشت زهرا در این مستندسازی، چقدر همراهی می‌کرد؟
این سری آخر را که بدون مجوز ساختم! چند سری مجوز خواستند که ارجاع دادم به قسمت های قبلی که پخش شده بود و دیگر درخواست مجوز نکردند و در این زمینه مشکل خاصی نبود. راجع به قبرستان ها هم باید واقعاً ساخت. قبرستان های بارسلون رفته بودم. واقعاً با آن گلکاری‌ها و سنگ‌ها و جذابیت‌های بصری، زیبا بود و آدم دلش می‌خواست بمیرد! حال در بهشت زهرا بروید و ببینید چه حسی پیدا می‌کنید؟
و دوربینی که استفاده کردید؟
برای سری اول از Canon 7d استفاده کردم و حتی نور و دکوپاژ و اینها را بسیار دقت کردم اما در سری دوم دلی ساختم و با دو هندی کم HD ساختم و اتفاقاً کیفیت مطلوب و مدنظرم را در ۱۳ قسمت دوم نیز توانستم بگیرم.
اشاره‌ای داشتید به اینکه مسئولان را دعوت کردید که داخل قبر بروند و گفت و گو داشته باشند. به جز کاندیداهای ریاست جمهوری یازدهم، سراغ کدام یک از مسئولان رفتید و درخواست داشتید که در این لوکیشن به گفت و گو بنشینند؟
من شخصاً به آقای احمدی نژاد، مشایی، ضرغامی، حسینی (وزیر ارشاد دولت یازدهم)، قرائتی و برخی مسئولان ارشد دیگر پیشنهاد دادم که یا رد کردند یا اینکه در ظاهر پذیرفتند و گفتند تماس بگیرم اما در نهایت ما را پیچاندند و حاضر به گفت و گو نشدند. به هر حال اتفاق خوبی بود که انعطاف عمل ایشان را نیز نشان می‌داد. کاش می‌آمدند و در چنین موقعیتی سخن می‌گفتند.
ظاهراً مستندتان به انتها نرسیده است. آیا قصد دارید همچنان با این سوژه ادامه دهید؟
من تا آخر عمرم می‌خواهم به همین مضمون مرگ بپردازم و این داستان ادامه دارد. اگر سراغ ساخت فیلم سینمایی هم بروم، درباره مرگ خواهد بودو مطمئن باشد این سوژه سالها کار را پردازش دارد. درباره فرهنگ اشتباه عزاداری و شیوه اشتباه مداحان و … خواهم ساخت و مطمئن باشید این مستندهام ادامه دارد و از زوایای دیگر، مرگ را به تصویر خواهم کشید.
تابناک
گرد آوری مطالب : iranbanou.com
در وب سایت ایران بانو بیوگرافی و مصاحبه و حواشی بازیگران مطرح و توانمند ایرانی را بخوانید بازیگرانی همچون بهرام افشاری و مجید واشقانی و سارا صوفیانی و زهره ساداتی و فراز مدیری و همچنین آدرس پیج اینستاگرام هنرمندان را بدانید و یا آموزش دیلیت اکانت اینستاگرامرا یاد بگیرید حتما بر روی لینک های بالا کلیک کنید
