آزواسپرمی

آزواسپرمی (Azoospermia) در پزشکی به مواردی اطلاق می شود کهدر آن مایع منی مرد فاقد اسپرم یا به عبارت دیگر تعداد اسپرمهای مرد صفر می باشد.در اینگونه مردان هیچ اتفاق قابل تشخیصی در ظاهر مایع منی نمی افتد، چون حدود یکدرصد حجم منی را اسپرمها تشکیل می دهند. تشخیص آزواسپرمی در یک مرد شوک بزرگی برایوی است. این مردان دارای میل جنسی و عملکرد جنسی طبیعی هستند و فقط مشکل باروریدارند. تشخیص این بیماری فقط با آزمایش میکروسکوپیک مایع منی می باشد که بایدحداقل در دو آزمایش به فاصله ۴ هفته از همدیگر تائید شود. در ضمن برای تشخیص آزواسپرمی باید ازروش استاندارد آزمایش مایع منی که سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده است استفادهنمود. در بعضی از مردان که آزمایشگاه گزارش آزواسپرمی کرده است، اگر مایع منیسانتریفوژ شود و رسوب حاصل از سانتریفوژ آزمایش گردد، اسپرم یافت خواهد شد که بهآن اسپرم مخفی یا کریپتواسرمی گفته می شود. آزواسپرمی با فقدان مایع منی متفاوتاست. در یک عده از مردان بنا به عللی پس از انزال مایع منی وجود ندارد، این بیماریانواع مختلف دارد و جای بحث آن اینجا نیست. به یاری خدا در سایر مقالات به مقولهفقدان منی نیز خواهیم پرداخت.
آزواسپرمیدارای دو علت کلی است: یا انسدادی در مسیری که اسپرم را منتقل می کند وجود دارد کهبه آن آزواسپرمی انسدادی می گویند (شکل) و یا اینکه بیضه ها اسپرم تولید نمی کنندکه به آن آزواسپرمی غیر انسدادی می گویند. اندازه بیضه و اندازه گیری میزان هورمون FSH خونبه ما کمک می کند که به سرعت تشخیص احتمالی را بدهیم. اگر اندازه بیضه ها کوچک ومیزان هورمون FSH بالا باشد، به احتمال زیاد فرد دچارآزواسپرمی غیر انسدادی است و شانس بچه دار شدن تقریبا صفر است. گاهی بعضی از مردانبطور مادرزادی دارای فقدان لوله های منی بر هستند. در این مردان حجم منی فوقالعاده کم و حدود نیم میلی لیتر می باشد.

در مردانیکه مبتلا به آزواسپرمیانسدادی هستند برای درمان از روشهای زیر، بسته به شرایط بیمار می توان استفاده کرد:
۱- پیوند لوله منی بر (واز) به اپیدیدیمبا میکروسکوپ که در اصطلاح پزشکی به آنVasoepididymostomy می گویند. آن یک عمل جراحی فوق العاده مشکل است که بامیکروسکوپ انجام می شود و حدود سه ساعت طول می کشد. چون قطر لوله منی بر واپیدیدیم فوق العاده اندک است، میزان موفقیت این عمل نیز کم است. در دست بهترینجراحان در حدود ۲۵ درصد موارد اسپرم در مایع منی ظاهر می شود ولی چون کیفیت اسپرمپائین است، میزان حاملگی فقط ۱۰ درصد است.
۲- اسپرم برای رسیدن به مایع منی بهترتیب از راههای زیر عبور می کند: اپیدیدیم، لوله منی بر و مجرایانزالی. گاهی انسداد در مجرای انزالی است. درمان این بیماران نسبتا راحت است میتوان از طریق مجرای ادرار با یک برش ساده مجرای انزالی را باز کرد.
۳- در مردانیکه مبتلا به فقدان مادرزادیدو طرفه لوله منی بر هستند، از یک روشی بنام PESA استفاده می شود. این کلمه مخفف
Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration می باشد که در آن از طریق پوست بیضه،اسپرم از اپیدیدیم با سرنگ بدست آمده و لقاح در آزمایشگاه انجام می شود.
۴- روش دیگر استفاده از MESA است. این کلمه مخففMicroepididymal Sperm Aspiration است. در آن کیسه بیضه با جراحی باز میشود و قسمتی از اپیدیدیم که مسدود شده است با میکروسکوپ مشخص می شود (چون پشتانسداد اتساع وجود دارد) و از محل متسع شده با سرنگ اسپرم کشیده و زیر میکروسکوپوجود اسپرم تائید می شود و از آن جهت لقاح در آزمایشگاه استفاده می شود.
۵- گاها در بیمارانیکه دارای آزواسپرمیانسدادی هستند نمی توان از اپیدیدیم اسپرم بدست آورد، در این بیماران از روش TESA استفاده می شود. این کلمه مخفف TesticularSperm Aspiration میباشد که در آن از راه پوست با سوزنهای بخصوص از بیضه اسپرم کشیده می شود.

درمان مردان مبتلا به آزواسپرمی غیرانسدادی
در این مردانبیوپسی بیضه نشان می دهد که بیضه ها اسپرم تولید نمی کنند. اینگونه مردان قائدتا نابارور مطلقهستند، ولی در سالهای اخیر پیشرفتهائی در این زمینه ایجاد شده است. خود آزواسپرمیغیر انسدادی یا بد عملکرد بیضه دارای علل بسیار زیادی است، در بعضی از موارد میتوان تولید اسپرم توسط اینگونه بیضه ها را با دارو تحریک کرد.
۱- در مردانیکه اندازه بیضه ها طبیعی ومیزان هورمون FSH خون بالا نیست ممکن است بتوان با داروتولید اسپرم را تحریک نمود.
۲- یکی از موارد از بین رفتن عملکرد بیضهعدم عمل جراحی به موقع بیضه نزول نکرده است. اگر این بیماری دو طرفه باشد، مرددچار ناباروری خواهد شد. بعض از این نوع بیضه ها را نیز می توان با تجویز دارووادار به تولید اسپرم کرد.
۳- گاهی در مردانیکه دارای آزواسپرمی عیرانسدادی هستند، در نمونه برداری از بیضه ها تعدادی اسپرم مشاهده می شود، علتآزواسپرم بودن این مردان این است که اسپرم در حین انتقال از بین می رود. از اسپرمیکه از طریق نمونه برداری بدست می آید می توان برای لقاح در آزمایشگاه استفاده کرد.

دکتر لیلا هاشمی

منبع : سایت آزمایشگاه جام جم

 گرد آوری مطالب : iranbanou.com